شعاع تمرکز تجارت ایران

گروه همکاری‌های اسلامی OIC

این گروه، با عضویت 57 کشور به گستره بیش از چهار قاره است. در دو ماهه امسال کشورهای عضو گروه اقتصادی همکاری اسلامی خریدار 3 میلیارد و 310 میلیون دلار کالا به وزن 9 میلیون و 742 هزار تن بودند. صادرات به این گروه اقتصادی از نظر ارزشی 25 درصد و از نظر وزنی 8 درصد افزایش ‌داشته است. واردات از این گروه اقتصادی نیز ارزشی معادل 2 میلیارد و 741 میلیون دلار و وزنی معادل 2 میلیون و 331 هزار تن دارد. در دو ماهه نخست امسال، ارزش واردات از گروه اقتصادی «همکاری اسلامی OIC» با رشد 56 درصدی و  وزن آن با افزایش 14 درصدی روبه‌رو بوده است.

شورای همکاری اقتصادی  ECO  

شورای همکاری اقتصادی ECO هم‌اکنون با 10 عضو فعال است که عبارتند: از ایران، پاکستان، ترکیه، افغانستان، ‌جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان. صادرات به کشورهای عضو اکو از ابتدای سال 1400 تا انتهای اردیبهشت ماه امسال یک میلیارد و 87 میلیون دلار ارزش داشته است. کالاهای صادراتی به این گروه اقتصادی وزنی معادل 2 میلیون و 381 هزار تن دارند. صادرات به کشورهای عضو اکو در دو ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی رشد 37 درصدی و از نظر ارزشی افزایش 77 درصدی داشته است. واردات ایران از کشورهای عضو همکاری اقتصادی ECO در این بازه زمانی ارزشی معادل 738 میلیون دلار و وزنی معادل 677 هزار تن داشته که از نظر ارزشی با افزایش 28 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبه‌رو بوده و از نظر وزنی افت 43 درصدی را تجربه کرده است.

شورای همکاری خلیج فارس PGCC

در حال حاضر 6 کشور عربستان، بحرین، امارات، قطر، عمان و کویت عضو این گروه اقتصادی هستند. در دوماهه نخست امسال، 3 میلیون و 357 هزار تن کالا به ارزش 984 میلیون دلار به کشورهای عضو همکاری خلیج فارس PGCC صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی 15 درصد و از نظر ارزشی 27 درصد رشد داشته است. همچنین در این بازه زمانی یک میلیون و 515 هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و 893 میلیون دلار به از سوی کشورهای عضو این گروه به ایران صادر شده است که نشان‌دهنده رشد 69 درصدی ارزشی و افزایش 88 درصدی وزنی نسبت به دوره مشابه سال گذشته است.

گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه D8

ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش،‌ اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه در این گروه اقتصادی قرار دارند. آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد در 2 ماه منتهی به اردیبهشت امسال یک میلیون و 502 هزار تن کالا به کشورهای این گروه اقتصادی صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 133 درصدی ارزشی و افزایش 84 درصدی وزنی را تجربه کرده است. واردات از این کشورها در بازه زمانی مذکور وزنی معادل 655 هزار تن و ارزشی معادل 742 میلیون دلار داشته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی 44 درصد کاهش و از نظر ارزشی 22 درصد افزایش داشته است.

کشورهای مشترک‌المنافع CIS

جمهوری آذربایجان، ارمنستان، بلاروس، ازبکستان، تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان و مولداوی کشورهای عضو این گروه اقتصادی محسوب می‌شوند. صادرات به اعضای گروه اقتصادی «کشورهای مشترک‌المنافع CIS» در دو ماهه امسال معادل یک میلیون و 129 هزار تن کالا به ارزش 348 میلیون دلار بوده که از نظر وزنی رشد 116 درصدی و از نظر ارزشی افزایش 103 درصدی را تجربه کرده است. همچنین 388 هزار تن کالا به ارزش 284 میلیون دلار واردات از این گروه اقتصادی در بازه زمانی مذکور صورت گرفته است که بیانگر افت 29 درصدی ارزش و کاهش 70 درصدی وزن کالاهای وارد شده نسبت به مدت مشابه سال گذشته است.

کشورهای عضو همکاری جنوب شرق آسیا ASEAN

اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند، برونئی، ویتنام، لائوس، میانمار و کامبوج اعضای این گروه اقتصادی هستند. در دو ماهه نخست امسال 551 هزار تن کالا به ارزش 340 میلیون دلار به کشورهای عضو ASEAN صادر شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 51 درصدی وزنی و افزایش 145 درصدی ارزشی را تجربه کرده است. واردات از این گروه اقتصادی نیز با کاهش 59 درصدی وزنی به 118 هزار تن رسیده و ارزش آن نیز افت 6 درصدی را تجربه کرده و به 137 میلیون دلار رسیده است.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا

بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان اعضای این گروه اقتصادی هستند. در سال‌های اخیر توسعه تجارت با اوراسیا در دستورکار مسوولان ایران قرار گرفته است و به همین منظور نیز اقدام به برقراری تجارت ترجیحی بین ایران و اتحادیه اوراسیا کرده‌اند. در حال حاضر، مذاکرات برای برقراری تجارت آزاد بین دو طرف در حال انجام است. در دو ماهه امسال، 476 هزار تن کالا به ارزش 180 میلیون دلار به این کشورها صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد وزنی 45 درصدی و رشد ارزشی 66 درصدی را به ثبت رسانده است. واردات از این اتحادیه نیز وزنی معادل 335 هزار تن و 202 میلیون دلار داشته است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افت 72 درصدی وزنی و کاهش 46 درصدی ارزشی روبه‌رو بوده است. داده‌های آماری این گزارش نشان می‌دهد اگرچه تلاش برای توسعه روابط با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از سال‌های گذشته در دستور کار قرار گرفته، اما هنوز این اتحادیه در جمع شرکای تجاری ایران جایگاه بالایی ندارد.

اتحادیه اروپا

این اتحادیه متشکل از 28 کشور اروپایی است. در دو ماه منتهی به اردیبهشت امسال 60 هزار تن کالا به ارزش 87 میلیون دلار به این اتحادیه صادر شده است. صادرات به اتحادیه اروپا رشد 45 درصدی وزنی و افزایش 66 درصدی ارزشی را به دنبال داشته است.‌ همچنین در دو ماهه امسال 720 هزار تن کالا به ارزش 847 میلیون دلار از سوی این اتحادیه به ایران صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 42 درصد کاهش در وزن و 13 درصد افزایش در ارزش را به ثبت رسانده است. به‌رغم سابقه بالای تجارت با اتحادیه اروپا، آنچه از ارزش صادرات و واردات برمی‌آید، در حال حاضر مبادلات تجاری ایران با این اتحادیه قطره‌چکانی است. در همین ارتباط، علیرضا شمس‌فرد، عضو هیات‌مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و اتریش، دلیل اصلی تجارت ناچیز ایران با اروپا را نبود نظام مبادله بانکی میان دو طرف می‌داند. وی معتقد است تا زمانی که ایران در فهرست کشورهای عضو FATF قرار نگیرد، حتی در صورت توافق دیپلمات‌ها در وین و احیای برجام، حجم تجارت ایران و اروپا فراتر از آنچه طی سال‌های اخیر وجود داشته، نخواهد رفت. شمس‌فرد با بیان اینکه، تجارت کالایی ایران با اتحادیه اروپا به کف رسیده افزود: در حال حاضر، آنچه میان دو طرف تجارت می‌شود، شامل صادرات کالاهای بشردوستانه از سوی اروپا است در حالی که از سوی ایران نیز عمدتا برخی محصولات غذایی به این اتحادیه صادرات می‌شود که این میزان نیز تاکنون از سوی صادرکنندگان بخش خصوصی حفظ شده‌ است.