تحریریه هفته نامه پزشک امروز
آقای دکتر آزما لطفا در خصوص طب فیزیکی و توانبخشی توضیحات مختصری بفرمایید.
طب فیزیکی و توانبخشی می‌تواند به طور معجزه‌آسایی به صورت غیرجراحی به درمان بیماری‌های ستون فقرات، عضلات و مفاصل و این قبیل اختلالات منجر گردد و تاثیر زیادی در بهبود هرچه سریع‌تر بیمار داشته باشد و اثرگذاری سایر درمان‌های فیزیکی را بیشتر کند.
اتفاق بسیار بزرگی که در طب فیزیکی و توانبخشی افتاده است نگاه غیرجراحی به درمان بیماری‌ها است در بسیاری از موارد بیماران دارای دیسک کمر، آرتروز و موارد مختلف به سیستم جراحی و متخصصان جراح مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شوند در حالی که با استفاده از روش‌های غیرجراحی و درمان دستی یا منو پو لیشن و اصطلاحا جااندازی در طب فیزیکی و توانبخشی بیماری آنان قابل درمان است.
این نکته بسیار حائز اهمیتی است زیرا خود جراحی ریسک بالایی دارد به طور مثال مشکلات بعد از عمل دیسک کمتر برای بیمار بسیار زیاد است اما با استفاده از روش‌های درمان غیرجراحی می‌توان این مشکلات را کاهش داد ولی در موارد خاص که درمان به صورت غیرجراحی امکانپذیر نمی‌باشد بیمار به متخصص جراح مغز و اعصاب و یا ارتوپد معرفی می‌شود تا از این طریق تحت درمان قرار گیرد.
به همین جهت باید طب فیزیکی و توانبخشی را به مردم معرفی کرد و پزشکان عمومی را درخصوص این رشته به صورت تخصصی آگاه نمود زیرا پزشکان عمومی خط اول درمان قرار دارند و بیماران را به متخصصان معرفی می‌نمایند و در اکثر مواقع بیماران به متخصصان جراح مغز و اعصاب معرفی می‌شوند و از همان ابتدا با نگاه جراحی بیماری افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد.
آقای دکتر لطفا درمورد انواع روش‌های درمان در طب فیزیکی و توانبخشی بیشتر توضیح دهید؟
روش‌های درمانی در طب فیزیکی و توانبخشی روش فیزیوتراپی، ترکشن تراپی، اسپورت تراپی، لیزرتراپی، الکترومگنتیک‌تراپی، درمان‌های دستی ستون فقرات یا مانپولاسیون، مکانوتراپی و هیدروتراپی، تکنیکال ارتوپدی، طب سوزنی و حتی طب سنتی را شامل می‌شود.
آقای دکتر لطفا در خصوص روش‌های درمانی مکانوتراپی و هیدروتراپی توضیح دهید؟
از اهداف مهم توانبخشی بهبود مهارت‌های حرکتی بیماران و تقویت عضلات است در بخش مکانوتراپی با هدایت فیزیوتراپیست و با استفاده از وسایل‌های ویژه تمرینات حرکتی، حرکات ورزشی مناسب بیمار تمرین می‌شود. در هیدروتراپی یا آب درمانی این حرکات ورزشی در آب صورت می‌گیرد.
متاسفانه در مکان‌های عمومی هیدروتراپی توسط افراد غیرمتخصص انجام می‌شود که این امر خود می‌تواند باعث بروز مشکلاتی برای بیماران شود بنابراین نباید فراموش کرد که هیدروتراپی کاری تخصصی می‌باشد و باید زیرنظر متخصص همراه با مکانوتراپی و دریافت نسخه پزشکان طب فیزیکی و توانبخشی و ارتوپد و جراح مغز و اعصاب صورت پذیرد.
همچنین باید در نظر داشت که برخی از بیماران مجاز به هیدروتراپی نیستند و این مسأله‌ای است که متخصص باید در مورد آن تصمیم‌گیری نماید و نوع حرکات را برای بیمار مشخص کند اما متاسفانه در ایران این امکان به این شکل وجود ندارد البته در این زمینه یک مطالعه یک ساله توسط بهترین متخصصان فیزیوتراپ و طب فیزیکی و توانبخشی صورت گرفته و به طور مثال آقای دکتر سخنگویی که کتاب‌هایی در زمینه هیدروتراپی نوشته‌اند و سایر متخصصان که در این رشته فعالیت نموده‌اند و خود اساتید و هیأت‌های علمی دانشگاه‌ها هستند در این تحقیق ما را همراهی نمودند تا بتوانیم یک پروتکل کاملا دقیق و علمی را در این زمینه ارائه نماییم.
مرکز جامع توانبخشی دکتر شجاعی (آرمان) در بخش هیدروتراپی چه خدماتی را به بیماران ارائه می‌نماید؟
این مجموعه اولین مرکز هیدروتراپی تخصصی می‌باشد که تحقیقات علمی آن از یک سال پیش آغاز شده است. زمانی که بیمار به این مرکز مراجعه می‌نماید و متخصص طب فیزیکی و توانبخشی تشخیص می‌دهد که بیمار نیاز به هیدروتراپی دارد پس از معاینات اولیه فیزیوتراپ اصلی این مجموعه، یک جلسه خارج از آب برای بیمار فیزیوتراپی انجام می‌دهند و آموزش‌های لازم به بیمار داده می‌شود و 10 جلسه براساس تشخیص پزشک بیمار به درون استخری که مخصوص این کار است وارد می‌شود و زیرنظر یک هیدروتراپ درمان هیدروتراپی بر روی بیمار صورت می‌گیرد و سپس درباره بیمار مانیتورینگ می‌شود تا تشخیص داده شود تا چه میزان دردهای وی کاهش یافته و روش‌های درمانی تا چه اندازه تاثیرگذار بوده است.
لطفا کمی درخصوص روش درمانی هیدروتراپی و تاثیر آن بر روی بیماری‌ها توضیحاتی بفرمایید.
طبق اصل ارشمیدس وقتی شخص در آب قرار می‌گیرد تحت تاثیر دو نیرو خواهد بود یکی نیروی جاذبه و دیگری نیروی شناوری که در محلی به نام مرکز شناوری اثر می‌کند. وقتی جسمی در آب قرار می‌گیرد به اندازه آبی که جابجا می‌کند از وزن آن کاسته می‌شود. لذا حرکاتی که در خشکی به علت تاثیر جاذبه امکانپذیر نبودند در آب قابل انجام می‌شوند.
این حرکات موجب افزایش اعتماد به نفس بیمار و همچنین زمینه‌ساز ادامه درمان می‌شود. این روش به فردی که بدون حمایت کافی امکان حرکت را نداشته کمک می‌کند تا با تلاش و درد کمتر بخش‌های ضعیف بدن خود را حرکت دهد؛ همچنین این روش برای تقویت روحیه بیماران بسیار سودمند است.
در حال حاضر در بسیاری از کشورهای پیشرفته آب درمانی دارای جایگاه خاصی است و بسیاری از معلولین جسمی زیرنظر متخصص تحت آب درمانی قرار می‌گیرند؛ همچنین هیدروتراپی در درمان بیماری‌های آرتروز مفاصل مختلف، ضعف‌ها و دردهای عضلانی مفصلی، خشکی مفاصل خصوصا بعد از باز کردن گچ، معلولین جسمی نظیر فلج مغزی و ضایعات نخاعی، سکته مغزی، افسردگی، ناتوانی در راه رفتن به دنبال عمل جراحی یا بستری شدن طولانی مدت، ناهنجاری‌های بدنی نظیر اسکولیوز، کیفوز، لوردوز، کمردرد و فتق دیسک، شکستگی‌های بهبود یافته بیماری‌های روماتیسمی، بیماری‌های مغز و اعصاب نظیر پارکینسون و MS و حتی زیبایی مفید است.
