خواص کشمش و مویز از دیدگاه طب سنتی

دکتر سـید مهدی میرغضنفری؛ رئیس هیأت موسس انجمن تحقیقات طب سنتی ایران، عضو هیات علمی ومدیر گروه طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی ارتش                                                                     

Www.mirghazanfari.com

در رابطه با خواص مویز از پیامبر اکرم (ص) در چند جا نقل است که: بر شما باد مویز، چرا که تلخه (صفرا) را خاموش می‌کند، بلغم را فرو می‌نشاند، پی (تاندون ها و لیگامان‌ها و کلا بافت سخت بدن) را استحکام  می‌‌بخشد، رنجیدگی و خستگی را می‌‌برد و قلب را نیکو می‌سازد، خوی را خوش کرده، دل را پاک می‌‌کند و اندوه را می‌برد. در جای دیگری از ایشان نقل شده است بیماری را از میان می‌برد، خشم را فرو  می‌‌نشاند، پرودگار را خشنود می‌سازد، بوی دهان را خوش کرده و رنگ پوست را صفا می‌دهد.

از امام صادق (ع) هم نقل شده است اگر قحطی به شما رسید با مشغول داشتن خود با مویز خود را سیر کنید. این احادیث نقش مهم مویز را روشن می‌کند. مویز خاصیت دوگانه دارد: آنهایی که طعم ملس دارند برای گرم مزاجان مناسب  بوده و ضد صفرا و مواد گرم موجود در بدن عمل می‌کند؛ از طرفی انواع شیرین آن برای سرد مزاجان مناسب تر است و سردی و تری را مرتفع می‌‌کند. بنابراین اکثر انسان‌‌‌ها از این میوه نفع می‌‌برند.

استحکام بخش بدن است چون رطوبت‌ها و بلغم‌‌‌های زائد را رفع می‌‌کند؛ از این رو کسانی که دچار ضعف عضلات و سیستم اسکلتی- تاندونی- مفصلی هستند با مداومت بر مصرف مویز و رعایت پرهیزهای غذایی می‌‌توانند به بافت‌های بدن خود استحکام دهند. انگور انرژی بخش است لذا خستگی را رفع می‌‌کند. برای قلب و مغز خوب است؛ پس کسانی که دچار ضعف عضله قلب هستند (سکته کرده‌ها و یا فشارخون‌های پایین) از آن بیشتر منتفع می‌‌شوند و نیز کسانی که دچار حالت افسردگی، اندوه و پریشان حالی هستند (که معمولا بدلیل ضعف بدنی و ضعف قوای مغزی است) بسیار از مویز نفع می‌‌برند چون مویز خون مناسبی تولید می‌‌کند. بنابراین پوست بخوبی تغذیه شده، رنگ آن شاداب و شفاف گردیده و لکه‌های پوستی آرام آرام از بین خواهند رفت.

خوردن مویز در حالت ناشتا

از حضرت رسول (ص) نقل شده است که هرکس به خوردن مویز در حالت ناشتا استمرار داشته باشد، فهم و افزایش حافظه و ذهن روزی او می‌شود و بلغم وی کاهش می‌یابد.

در حدیثی از امام رضا (ع) بیان شده است که هرکس می‌خواهد حافظه‌اش افزوده شود صبحگاهان هفت مثقال مویز بخورد (البته میزان مصرف آن برای مردم امروز ممکن است متفاوت باشد). همانگونه که می‌دانیم بسیاری از ضعف حافظه‌‌‌ها امروزه بدلیل تجمع مواد زاید (علی ‌الخصوص تجمع بلغم و رطوبت) در بدن و به طور ویژه در مغز می‌‌باشد. خوابیدن زیاد، مصرف زیاد سردی جات، ورزش نکردن و.... می‌تواند منجر به افزایش رطوبت زاید در بدن و مغز شده و حافظه را کاهش دهد. مصرف مویز از این حالت جلوگیری می‌کند بشرطی که پرهیزهای مربوطه هم درکنار آن انجام شود.

علت توصیه به مصرف ناشتای آن این است که چون ناشتا معده خالی است، جذب بهتر و بیشتر انجام می‌گیرد و با ماده دیگری تداخل نمی‌کند و اثر آن زود تر به اعضا می‌رسد بطوریکه حتی اگر شخص میل و فرصت صبحانه را نداشته باشد تا حدودی جایگزین صبحانه می‌شود و انرژی روز او را تامین می‌کند. همچنین صبحگاهان تجمع بلغم و رطوبت بدلیل خواب شبانگاهی در بدن بیشتر است و علایم آن هم در بدن و چهره واضح‌ تر بوده بطوری‌که سنگینی سر و صورت و بدن، آبریزش یا قی کردن چشم و دهان، حالت گیجی و سستی و منگی هنگام صبح بیشتر دیده می‌‌شود. در برخی افراد این حالت تا چند ساعت بطول انجامیده، مخصوصا سرد مزاجان در مناطق سرد و با مصرف سردی جات با این حالت کاملا و معمولا روبرو هستند. پرهیز از شرایط ایجاد کننده و سپس مصرف مویز جلوی همه این اتفاقات آزار دهنده را می‌گیرد. 

در احادیثی از امام علی (ع) و امام صادق (ع) مصرف تعداد بیست و یک دانه مویز برای مصرف ناشتا ذکر شده است. در برخی کتب معتبر نظیر کتاب کافی به مویز سرخ در این اثرات تصریح شده است. مویز سرخ از انگور قرمز بدست می‌‌آید و تاکید روی آن به حدی است که ذکر شده همه بیماری‌ها را دور می‌کند بجز مرگ (که آن هم بیماری نیست بلکه پدیده ای برای همه است).

در اینجا لازم به توضیح است که این احادیث قطعا بیانگر خواص فوق ‌العاده خوب مویز هستند و تاکید بر مصرف ناشتا هم کرده اند اما مسلما برخی افراد ممکن است بدلیل خصوصیات جسمانی و مزاجی نتوانند هرروز این مقدار استفاده کنند که باید کمتر و برخی روزها از آن استفاده کنند. در طب آمده است بهترین نوع مویز آن است که درشت و پر گوشت، شیرین و کم دانه باشد زیرا ترشی و رطوبت آن از انگور کمتر است و لذا نفاخیت کمتر خواهد داشت.

مویزی که از انگور قرمز یا سیاه بدست می‌آید و رنگ آن تا حدودی قرمز رنگ است مزاج گرمتری نسبت به سایر انواع مویز و یا کشمش دارد و برای ریه و معده سازگارتر است. همانگونه که در احادیث هم به مویز قرمز تاکید بیشتر شده است. مویز تقویت کننده کبد و چاق کننده است، غذاییت زیادی دارد، باعث تقویت قوای جنسی مخصوصا در سرد مزاجان می‌شود تا حدودی قابض است، یعنی باعث سفتی روده و مدفوع می‌شود. اما کشمش که از انگور معمولی بدست می‌آید، لینت بیشتری دارد بنابراین برای افرادی که کمی یبوست دارند کشمش سفید بهتر از مویز است. همه این‌ها خوراکی‌هایی مفیدی مخصوصا برای فصل پاییز و سرما می‌‌باشند.