روزنامه «گاردین» در گزارشی بر این نکته تاکید کرده که اکنون وقت آن است تا جوامع، خواستار پرداخت خسارت از سوی شرکت‌های نفت و گازی برای کاهش آسیب ناشی از به کار‌گیری سوخت‌های فسیلی شوند. به نظر می‌رسد موج بی‌سابقه پروندههای قضایی در باب ویرانه‌ای که استفاده از سوخت‌های فسیلی بر دامن طبیعت به جا گذاشته، غولهای نفتی ایالات متحده را با خود خواهد برد. پس از گذشت یک قرن استفاده بی‌حد و حصر از قدرت اقتصادی و سیاسی، اکنون این کمپانی‌ها، بزرگ‌ترین تهدید وجودی در طول زندگی ما به شمار می‌آیند.
برای نخستین بار در دهه‌های گذشته، پروندههای قضایی برای پاسخگو کردن کمپانی‌های نفتی علیه آنچه فعالان محیط‌زیست آن را «بزرگ‌ترین پنهان‌کاری در تاریخ ایالات متحده» می‌خوانند، به جریان افتاده است. دهه‌هاست که غولهای نفتی در ایالات متحده آمریکا، شنونده هشدار دانشمندان در باب خطرات تغییرات اقلیمی و استفاده از سوخت‌های فسیلی بوده‌اند اما گویی هیچ یک از رهبران این شرکت‌ها برای آن اهمیتی قائل نبودند. دانیل فاربر، استاد حقوق دانشگاه برکلی در کالیفرنیا اعتقاد دارد: «اکنون ما در نقطه عطفی قرار داریم و اوضاع باید برای شرکت‌های نفتی بدتر شود. حتی اگر شانس زیادی برای پیروزی در دعوا علیه شرکت‌های نفتی وجود نداشته باشد، اما کشف این نکته که شرکت‌های نفتی از مضر بودن محصولات خود آگاه بودند و درخصوص آن به مردم دروغ می‌گفتند، سبب خواهد شد قدرت آنان برای تاثیر بر فرآیندهای قانون‌گذاری جدید کمتر شود.»
نشریه بریتانیایی «گاردین» به گزارشی در سال 1979 اشاره می‌کند که در آن کمپانی نفتی اکسون‌موبیل (ExxonMobil) در مطالعه‌ای از تاثیرات گسترده سوزاندن سوخت‌های فسیلی برای محیط‌زیست سخن گفته است. در نتیجه‌گیری این مطالعه آمده که «این مشکل بالقوه، بسیار بزرگ و اضطراری است». با وجود شواهدی که این تحقیقات ارائه می‌دهند، اما شرکت‌های نفتی با همکاری یکدیگر، این اطلاعات را از بین می‌برند و با روایت‌های اشتباه، علیه دانش رو به رشد مسائل اقلیمی قیام می‌کنند. صنایع سوخت‌های فسیلی با ایجاد عدم اطمینان در افکار عمومی در باب پیامدهای تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین، برای دهه‌ها به حیات خود ادامه دادند.
در بحرانی بودن آنچه در انتظار زمین است، هیچ شک و تردیدی نیست. بنا بر گزارشی که در هفته‌های گذشته از سوی سازمان ملل به بیرون درز کرده است، هشدارهایی جدی در باب بحرانهای اقلیمی وجود دارد، از جمله طغیان دریاها، گرمای شدید و فروپاشی اکوسیستم. این گزارش تاکید کرده است که حتی در صورت جلوگیری از انتشار سوخت‌های فسیلی، زیست بر روی کره زمین در دهه‌های آینده دستخوش تغییرات گسترده‌ای خواهد شد.
پر واضح است که روندهای قانونی سال‌ها به درازا خواهد انجامید، اما فعالان اقلیمی بر این باورند که این تازه ابتدای کار است و در این مدت اسناد محرمانه دیگری از شرکت‌های نفتی کشف خواهد شد و فشار افکار عمومی سبب تغییر قوانین می‌شود. در سوی دیگر شرکت‌های نفتی در تلاش هستند که پرونده‌ها را از دادگاه‌های ایالتی به دادگاه فدرال ببرند تا شانس پیروزی خود را افزایش دهند؛ گرچه در این امر چندان موفق نبوده‌اند و نخستین پرونده در سال 2017 در دادگاه ایالتی کالیفرنیا گشوده شده است.
بیم و امید فعالان اقلیمی
ماه گذشته دادگاهی در هلند به کمپانی رویال داچ شل (Royal Dutch Shell) دستور دارد تا انتشار کربن را تا پایان دهه، بالغ بر 45 درصد کاهش دهد. در همان روز در هیوستون تگزاس، فعالان اقلیمی، اکسون‌موبیل را ناچار کردند تا مسائل آب و هوایی را در اولویت خود قرار دهد. هیات‌مدیره کمپانی شورون نیز به تازگی به کاهش انتشار کربن رای داده است. همچنین پس از 10 سال تلاش دوستداران محیط‌زیست، در اوایل ماه میلادی گذشته پروژه خط لوله نفتی کی‌استون ایکس‌ال (Keystone XL) تعطیل شده است. اگرچه سال گذشته، دادگاه فدرال ایالات متحده آمریکا شکایت 21 جوان را که دولت این کشور با تشدید تغییرات اقلیمی، ناقض حقوق اساسی شده رد کرد اما دولت بایدن با اقدامات نمادین و برای جلب نظر رای‌دهندگان جوان از تلاش برای مسائل زیست محیطی سخن گفته است.
با همه این احوال، وکلای آمریکایی بر این باورند که استدلال‌های قانونی در دادگاه‌های خارجی تاثیر چندانی در دادگاه‌های آمریکایی ندارند و قوانین داخلی نیز به دلیل تازگی موضوع، محدودیت‌های زیادی دارند. دادگاه فدرال در سال 2018، نخستین تلاش شهروندان نیویورک برای متهم شناختن کمپانی‌های نفتی به تشدید بحرانهای اقلیمی را عقیم کرد. از کارولینای جنوبی تا هاوایی، دادگاه‌های محلی با حجمی از شکایات علیه شرکت‌های نفتی روبه‌رو هستند تا آنان را موظف کنند به سرعت در راستای بهبود شرایط اقلیمی گام بردارند.
جنگ غولهای نفتی با حقایق و علم
پرونده‌هایی که علیه شرکت‌های نفتی روی میز قضات قرار گرفته، بر این ادعا تاکید دارند که شرکت‌های فعال در صنعت نفت و گاز، در باب تهدیدات فزاینده محصولات خود، پنهان‌کاری کرده‌اند. کمپانی رویال داچ‌شل، همچون سایر شرکت‌های نفتی، با اتکا با تحقیقاتی که خودشان انجام دادند، ده‌ها سال فرصت داشتند که خود را برای عواقب این فجایع آماده کنند. در سال 1958، چارلز جونز از مدیران ارشد این کمپانی در یادداشتی برای موسسه نفت آمریکا موسوم به API درخصوص روند افزایشی انتشار کربن از اگزوز اتومبیل‌ها هشدار داده بود. تحقیقات دیگری در دهه 60 میلادی منجر به نگرانی کمیته مشورتی کاخ سفید در مورد تغییرات محسوس و قابل اندازه‌گیری آب و هوا تا سال 2000 شده بود. گزارش‌های موسسه نفت آمریکا نیز به افزایش قابل‌توجه دما تا پایان قرن بیستم اذعان کرده بودند.
سال‌های سال، دانشمندان و محققان شرکت اکسون موبیل در حال ثبت شواهد مربوط به پیامدهای سوزاندن سوخت‌های فسیلی بودند. در سال 1978، جیمز بلک، مشاور علمی این غول نفتی هشدار داد که تنها 5 تا 10 سال زمان وجود دارد تا ناگزیر به اتخاذ تصمیمات دشوار برای تغییرات در استراتژی‌های بخش انرژی نشویم. همچنین در سال 1982 متخصصین این شرکت، نموداری طراحی کردند که به صورت دقیق، تغییرات دمایی را تا به امروز نشان می‌دهد. پس از گزارش دانشمندان در باب این تغییرات، سطح تحقیقات از سوی این شرکت آمریکایی کاهش داده می‌شود. در دادخواستی که در ایالت مینه‌سوتا تنظیم شده، آمده است که مدارک مربوط به دهه 1980 میلادی نشان می‌دهد میان دانشمندان اکسون موبیل درخصوص تغییرات اقلیمی، اجماع نظری مبنی بر اینکه تغییرات اقلیمی تاثیری قابل‌توجه بر زمین می‌گذارد، وجود داشته است. تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که یک کارزار منظم و سازمان‌یافته توسط اکسون و سایر شرکت‌های نفتی برای فرافکنی علیه دانش تغییرات اقلیمی و ممانعت از شکل‌گیری یک حرکت معنا‌دار در جهت کاهش انتشار کربن صورت گرفته است. بنا بر این دادخواست، نه تنها شرکت‌های حوزه انرژی هوا را آلوده کرده‌اند، بلکه سدی در برابر جریان آزاد اطلاعات نیز بوده‌اند.
بنا به گزارش «گاردین»، کمپانی اکسون موبیل در کنار غولهای نفتی نظیر شورون (Chevron)، بی‌پی (BP)، رویال داچ شل و شرکت‌های نفتی کوچک‌تر تلاش کرده‌اند تا به هر طریقی توجه‌ها را از بحران رو به رشد اقلیمی دور کنند. این شرکت‌ها بدنه تجاری موسسه نفت آمریکا را تامین مالی کردند و با سرازیر کردن میلیون‌ها دلار در پی آن بودند تا گزاره «تغییرات اقلیمی یک مساله نیست» را تحکیم کنند. صنعت سوخت‌های فسیلی همچنین میلیاردها دلار در لابی‌های سیاسی هزینه کرده است تا از تصویب قوانین نامطلوب برای خود و همچنین تامین بودجه برای سازمان‌ها‌ی محیط‌زیستی و علمی مانند «ائتلاف جهانی اقلیمی» موسوم به GCC ممانعت کند. در سال 2001 وزارت امور خارجه ایالات متحده اعلام کرد که جورج بوش بر اساس همین اطلاعات، پروتکل کیوتو برای کاهش گازهای گلخانه‌ای را رد کرده است. اکسون موبیل همچنین به بیش از 40 گروه برای انکار علوم تغییرات اقلیمی کمک مالی کرده است که از جمله آن می‌توان به موسسه جورج مارشال اشاره کرد. این موسسه تحقیقاتی بعدها به دلیل تلاش عمدی برای گمراه کردن دانشمندان محکوم شد چرا که همواره بر این طبل می‌کوبید که تغییرات اقلیمی ساخته انسان نیست.
