دندان و بیماری‌های قلبی

دکتر سارا کاشانچی جراح- دندانپزشک

بین از دست دادن دندان‌ها و بیماری‌های قلبی ارتباط وجود دارد. نمی‌توان گفت افرادی که دچار ناراحتی دهان و دندان هستند، حتماً به بیماری قلبی عروقی مبتلا می‌شوند یا خیر، و در حال حاضر فقط می‌توان گفت این دو وضعیت با هم ارتباط دارند. داشتن دندان‌های سالم و درخشان و دهانی سالم بیانگر وضعیت جسمانی بدن انسان است.

علائم ابتلا به بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان، دیابت، بیماری‌های قلبی، عروقی و اختلالات وابسته به سیستم ایمنی ممکن است به صورت پوسیدگی‌های دندان، بیماری‌های لثه، خونریزی‌های مزمن، خشکی دهان، ... بروز کند. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و درمان بموقع بیماری‌ها در افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی مؤثر است و علائم ابتلا به بیماری‌های قلبی در دهان و دندان ظاهر می‌شود.

استفاده از مسواک

باکتری‌های دهان به پلاک‌های سیستم‌ گردش خون می‌چسبند و در شکل‌گیری پلاک‌های داخل عروقی و لخته شدن خون نقش دارند. بیماری‌های لثه با بیماری‌های پریودنتال به گروهی از بیماری‌ها اطلاق می‌گردد که می‌توانند لثه و بافت‌های پشتیبان دندان را مبتلا سازند.

اصلی‌ترین عامل ایجاد کننده بیماری‌های لثه تجمع پلاک میکروبی بر روی دندان‌هاست. نقش مخرب پلاک میکروبی مربوط به باکتری‌های داخلی آن است. مسواک زدن روزانه و صحیح با یک خمیر دندان استاندارد منجر به تخلیه این باکتری‌ها از سطح دندان می‌شود.

 باکتری‌های دهانی

باکتری‌های دهان هنگامی که وارد جریان خون می‌گردند، قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهند و به پلاک‌های چربی که در جدار عروق خونی قلب قرار دارند، می‌چسبند و موجب تشکیل لخته در قلب می‌شوند. بیماری‌‌های گروهی کرونری قلب شامل ضخیم شدن دیواره این عروق به علت تجمع پروتئین‌های چرب است.

لخته‌های خون می‌توانند جریان طبیعی خون قلب را مختل کرده، میزان مواد غذایی و اکسیژنی را که به قلب می‌رسد و برای عمل طبیعی قلب لازم است، محدود کنند که این امر ممکن است سبب حمله‌های قلبی شود. التهابات ناشی از بیماری‌های پریودنتال از طریق تغییرات عوامل دفاعی موجود در گردش خون زمینه تشکیل پلاک‌های چربی درون قلب را فراهم می‌کند که به ضخیم شدن عروق قلب می‌انجامد.

باکتری‌های دهان به پلاک‌های سیستم گردش خون می‌چسبند و در شکل‌گیری پلاک‌های داخل عروقی و لخته شدن خون مشارکت می‌نمایند.

چاقی و پوسیدگی دندان

چاقی یکی از مشکلات مرتبط با سلامت در جوامع گوناگون است که زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند فشار خون، بیماری‌های قلب و عروق و ... می‌باشد. از طرف دیگر پوسیدگی دندان نیز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جوامع گوناگون است.

عوامل ایجاد کننده بین دو بیماری چاقی و پوسیدگی دندان مشترک می‌باشند؛ به طوری که اثبات شده است کودکان چاق نسبت به همسالان خود که دارای وزن طبیعی هستند، مقادیر بیشتری موادغذایی قند‌دار و دارای کربوهیدرات مصرف می‌کنند و از طرفی افزایش میزان مصرف قند و کربوهیدرات باعث افزایش خطر ابتلا و گسترش پوسیدگی دندان می‌شود.

اهمیت این موضوع بیشتر به نقش هشداردهنده وزن بالا در مورد پوسیدگی دندان برمی‌گردد که باید با دقت در رژیم غذایی کودکان و نوجوانان و کاهش میزان کربوهیدرات در غذای آن‌ها، افزایش وزن و نیز پوسیدگی را در آن‌ها کنترل کرد. بیماری‌های عفونی دهان و دندان و کرم‌خوردگی‌ها نیز که در اثر رشد باکتری‌ها ایجاد می‌شوند، با اختلال سیستم ایمنی بدن در اثر مصرف شیر ارتباط بلاواسطه و مستقیم دارند.

تجربه هزاران ساله بشر نشان داده که طبیعی‌ترین غذا برای بشر و بهترین نوع تغذیه برای سلامتی رژیم غذایی مبتنی بر گیاهان است. امروزه تمامی پژوهشگران آگاه بدون استثناء مصرف فراوان میوه‌ها و سبزیجات، حبوبات و غلات را برای سلامتی و تندرستی توصیه می‌کنند. بنابراین برای داشتن بدنی سالم و دندان‌های محکم و سلامت، از مصرف پروتئین‌های حیوانی در حد ممکن اجتناب کرده و سبزیجات و میوه‌ها را بخش عمده تغذیه خود قرار دهید.

شرایط خاص قلبی

پس از سکته قلبی احتمال سکته مجدد در شش ماه اول بالاست. در این مدت از کارهای دندانپزشکی باید خودداری کرد مگر در شرایط اورژانس، آن هم تحت نظر متخصص قلب و عروق. اگر شرایط خاص قلبی دارید یا داروهای قلبی مصرف می‌کنید، حتماً به دندانپزشک خود اطلاع دهید.

معمولاً برای افرادی که در معرض خطرند و اندوکاردیت عفونی هستند (Endocardit)، قبل از اعمال دندانپزشکی طبق دستور متخصص قلب و عروق آنتی‌بیوتیک مصرف می‌شود.

این موارد به قرار زیر هستند: 1- بیماران قلبی مادرزادی یا دارای دریچه مصنوعی قلب؛

2- بیمارانی که قلب اهدایی دریافت کرده‌اند و مشکل دریچه قلب دارند؛ 3- بیمارانی که اندوکاردیت عفونی دارند. در صورت ابتلا به موارد بالا توصیه می‌شود که قبل از انجام اعمال دندانپزشکی با پزشک قلب خود مشورت کنید.

نکته

یک شرط بهتر برای پیشگیری از بیماری قلبی با هزینه کمتر وجود دارد و آن عدم استفاده از مسواک و نخ دندان به طور مرتب است.  طبق نظر انجمن دندانپزشکان افرادی که بیماری‌های لثه دارند، دو برابر افراد سالم دچار بیماری قلبی می‌شوند. در مطالعه‌ای مشخص شده که مشکلات متداول دهان شامل التهاب لثه (Gilgivitis) پوسیدگی‌ها و از دست دادن دندان‌ها، احتمال ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.  متخصصان علوم پزشک می‌گویند، مسواک زدن مناسب و نخ کشیدن دندان بیشتر از آنکه لبخند بر لبان بنشاند از بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند.