تحریریه زندگی آنلاین : غلظت خون یا تست CBC شاخص‌ترین مورد در برگه آزمایش طبی است که به شمارش گلبول‌های قرمز خون می‌پردازد؛ زیرا کم و زیاد شدن این سلول‌ها هرکدام نشان‌دهنده یک بیماری است و علائم مخصوص به خود را دارد. اگر با دقت به نسخه‌ای نگاه کنید که پزشک برای شما نوشته است و با آن روانه آزمایشگاه تشخیص طبی شده‌اید، می‌بینید که پای ثابت بیشتر آزمایش‌ها تست CBC است. بیشتر مردم این آزمایش را به نام آزمایش غلظت خون می‌شناسند؛ اما این تست اطلاعاتی بسیار بیشتر و جزئیاتی دقیق‌تر از آنچه گفته شد، در اختیار پزشک قرار می‌دهد. به لحاظ پزشکی غلظت خون یعنی افزایش درصدی تعداد سلولهای قرمز خون در مقابل کل سلولهای خونی که با شاخص هماتوکریت سنجش می‌شود. در این مقاله قصد داریم به یکی از پرکاربردترین اطلاعات تست CBC یا شمارش سلولهای خونی؛ یعنی شمارش گلبول‌های قرمز خون یا RBCها بپردازیم. کم‌تر یا بیشتر شدن این سلول‌ها هرکدام می‌تواند بیان‌گر چه بیماری‌ای باشد؟ چه عواملی در کاهش یا افزایش این گویچه‌های قرمز نقش دارند؟ و چه راهکارهای درمانی برای این حالات وجود دارد؟ تا پایان این مطلب با ما همراه باشید. اصلی‌ترین و مهم‌ترین وظیفه گلبول‌های قرمز درون خون انسان حمل اکسیژنبه بافت‌ها و برداشت دی اکسید کربن از آن‌هاست. کاهش یا افزایش این سلول‌ها هریک مشکلات خاصی را برای بدن ایجاد می‌کند. به کم‌تر شدن تعداد RBCها یا گلبول‌های قرمز کم‌خونی می‌گویند که خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. بیشتر بودن تعداد این سلول‌ها هم مشکلی اساسی به نام اریتروسیتوز ایجاد می‌کند.
بیشتربخوانید:
اگر تعداد گلبول‌های قرمز کم‌تر از حالت طبیعی خود باشد، عوارض زیر را تجربه خواهید کرد:
خستگی، تنگی نفس، سرگیجه، ضعف یا سبکی سر به‌ویژه هنگامی که سریع موقعیت خود را تغییر می‌دهید، افزایش ضربان قلب، سردرد، پوست رنگ‌پریده.
بیشتر بودن تعداد سلولهای قرمز خونی نیز علائم زیر را دارد:
خستگی، تنگی نفس، درد مفصل، حساسیت به ناحیه کف دست یا کف پا، خارش پوست به‌ویژه پس از استحمام، اختلال خواب
دامنه طبیعی سلولهای قرمز خونی بسته به محل جغرافیایی، سن، جنس و نژاد افراد متفاوت است. به‌صورت کلی برای ارزیابی طبیعی یا غیرطبیعی بودن تعداد این سلول‌ها از محدوده مرجع استفاده می‌شود که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
زنان: 4.2 تا 5.4 میلیون در میلی‌لیتر
مردان: 4.7 تا 6.1 میلیون در میلی‌لیتر
کودکان: 4.1 تا 5.5 میلیون در میلی‌لیتر
چه مواردی باعث غلظت خون می‌شود؟
اگر میزان RBC بالاتر از حد نرمال باشد، اریتروسیتوز دارید.
بیشتربخوانید:
این ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:
سیگار کشیدن: مصرف سیگار بافت‌‌های بدن را با کمبود اکسیژن مواجه می سازد و بدن برای مقابله با این شرایط مجبور است تعداد بیشتری از سلولهای حمل کننده اکسیژن به بافت یا همان RBC را تولید کند.
بیماری قلبی مادرزادی
کمبود آب بدن
سرطان سلول کلیوی (نوعی سرطان کلیه)
فیبروز ریوی
پلی سیتمی ورا: یک بیماری مغز استخوان که باعث تولید بیش از حد RBC می‌شود و با جهش ژنتیکی همراه است.
هنگامی که به ارتفاع بیشتری می‌روید، ممکن است تعداد RBC شما برای چندین هفته افزایش یابد؛ زیرا اکسیژن کم‌تری در هوا وجود دارد.
دارو‌های خاصی مانند جنتامایسین و متیل‌دوپا می‌توانند میزان RBC شما را افزایش دهند.
جنتامایسین آنتی‌بیوتیکی است که برای درمان عفونت‌های باکتریال در خون استفاده می‌شود.
متیل‌دوپا اغلب برای درمان فشارخون بالا استفاده می‌شود. مکانیسم این دارو با شل کردن رگهای خونی باعث می‌شود که خون به‌راحتی در بدن جریان یابد.
تعداد بالای RBC ممکن است درنتیجه آپنه خواب، فیبروز ریوی و سایر شرایطی باشد که باعث کمبود اکسیژن در خون می‌شود.
دارو‌های تقویت کننده عملکرد مانند تزریق پروتئین و استروئید‌های آنابولیک نیز می‌توانند اریتروسیتوز ایجاد کنند.
بیشتربخوانید:
اگر دچار اریتروسیتوز و افزایش تعداد سلولهای قرمز خونی هستید، توصیه می‌شود موارد زیر را رعایت کنید:
برای بهبود عملکرد قلب و ریه ورزش کنید.
گوشت قرمز و غذا‌های غنی از آهن کم‌تر بخورید.
از مصرف مکمل‌های آهن خودداری کنید.
خود را به‌خوبی هیدراته نگه دارید.
از دارو‌های ادرارآور از جمله قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید.
سیگار کشیدن را متوقف کنید. به‌خصوص اگر به COPD یا فیبروز ریوی مبتلا هستید.
استفاده از استروئیدها، اریتروپویتین و سایر دارو‌های تقویت کننده عملکرد را متوقف کنید.
یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش غلظت خون اهدای خون است.
بهترین خوراکی‌های برای بهبود غلظت خون
اگر به غلظت خون مبتلا هستید، باید به دنبال خوراکی‌هایی باشید که جریان خون درون رگهای شما را بهبود بخشند. در ادامه به معرفی بهترین خوراکی‌هایی می‌پردازیم که باعث بهبود جریان خون و تصفیه خون می‌شوند:
فلفل قرمز
فلفل قرمز، طعم تند خود را از یک ماده شیمیایی گیاهی به نام کپسایسین می‌گیرد. کپسایسین با بهبود جریان خون و تحریک ترشح نیتریک اکسید و سایر گشاد کننده‌های عروقی یا ترکیباتی که به گسترش رگهای خونی شما کمک می‌کنند، جریان خون را در بافت‌ها تقویت می‌کند.
گشاد کننده‌های عروق با شل‌سازی عضلات ریز موجود در دیواره رگهای خونی باعث بهبود جریان خود داخل رگ‌ها می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که خوردن فلفل قرمز باعث افزایش گردش خون، بهبود قدرت رگهای خونی و کاهش تجمع پلاک در رگهای شما می‌شود.
علاوه بر این فلفل‌های تند اغلب در کرم‌های تسکین‌دهنده درد موجود هستند؛ زیرا می‌توانند جریان خون را در منطقه آسیب‌دیده تقویت کنند.
2. انار
انار دارای آنتی‌اکسیدان‌های پلی فنول و نیترات است که ماده گشادکنندگی قوی عروق محسوب می‌شود.
یک مطالعه بر روی 19 فرد فعال نشان داد که خوردن 1000 میلی‌گرم عصاره انار 30 دقیقه قبل از کار کردن باعث افزایش جریان خون، افزایش قطر رگهای خونی و بهبود عملکرد ورزشی می‌شود.
مطالعه دیگری نشان داد که مصرف روزانه 17 اونس (500 میلی‌لیتر) آب انار در طول یا قبل از تمرین باعث کاهش درد، آسیب عضلانی و التهاب در وزنه‌برداران می‌شود.
3. پیاز و سیر
پیاز منبع عالی آنتی‌اکسیدان‌های فلاونوئیدی است که برای سلامت قلب مفید هستند.این سبزی با کمک به عروق و رگهای شما با افزایش جریان خون گردش خون را بهبود می‌بخشد.
در یک مطالعه 30 روزه روی 23 مرد مصرف روزانه 4.3 گرم عصاره پیاز به‌طور قابل‌توجهی جریان خون و گشادی عروق را بعد از غذا بهبود بخشید.پیاز همچنین دارای خواص ضدالتهابی است که می‌تواند جریان خون و سلامت قلب را با کاهش التهاب در رگ‌ها تقویت کند.
سیر نیز باعث رقیق شدن خون می‌شود و جریان آن را تسهیل می‌کند. سیر با تولید اکسید نیتریک به گشادی رگهای خونی و حل شدن لخته‌های خون کمک می‌کند.
4. زردچوبه
بهبود جریان خون یکی از مزایای سلامتی زردچوبه است. در حقیقت طب سنتی چینی از زمان‌های بسیار قدیم از زردچوبه برای باز کردن رگهای خونی و بهبود گردش خون استفاده می‌کردند.
تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیب موجود در زردچوبه به نام کورکومین به افزایش تولید اکسید نیتریک، کاهش استرس اکسیداتیو و کاهش التهاب کمک می‌کند.
5. گوجه‌فرنگی
گوجه‌فرنگی ممکن است به کاهش فعالیت آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) کمک کند و از این طریق باعث انقباض رگهای خونی برای کنترل فشارخون می‌شود.تحقیقات نشان می‌دهد که عصاره گوجه‌فرنگی مشابه دارو‌های مهار کننده ACE است که رگهای خونی شما را باز می‌کند و جریان خون را بهبود می‌بخشد.
مطالعات نشان می‌دهد که عصاره گوجه‌فرنگی می‌تواند ACE را مهار کند، التهاب را کاهش بدهد، تجمع پلاکت‌ها را مختل کند و گردش خون را بهبود ببخشد.
