ارزآوران برتر بهار ۱۴۰۰

ارزآوران پیشتاز بهار 1400 معرفی شدند. ارزیابی 26گروه کالایی نشان از صدرنشینی بخش پتروشیمی و میعانات گازی در صادرات فصل نخست امسال دارد. در عین حال، در بین سایر گروه‌های کالایی، پس از پتروشیمی و میعانات گازی، بیشترین ارزش صادرات متعلق به صنایع معدنی فلزی است. پس از آن، میوه و تره‌بار، خشکبار و محصولات پلیمری قرار گرفته‌اند. در گزارشی که از سوی سازمان توسعه تجارت تهیه شده، 20 کالای عمده صادراتی نیز معرفی شده است. بررسی میزان صادرات این کالاها نشان می‌دهد به جز یک کالا، بقیه در بهار 1400 با رشد ارزشی صادرات روبه‌رو شده‌اند. «پلی‌اتیلن گرید فیلم» در میان 20 کالای اول بالاترین ارزش صادراتی را به خود اختصاص داده است. اما نکته قابل‌توجه آمار این است که 20 قلم کالای نخست صادراتی سهم 43 درصدی از کل ارزش صادرات بهار 1400 را از آن خود کرده است که علامت هشداردهنده برای اقتصاد ایران است. تنوع پایین کالاهای صادراتی در کنار محدودیت بازارهای هدف، چالشی است که با هر اتفاقی در جریان تجارت، به اقتصاد کشور آسیب خواهد زد. اقلام صادراتی ایران در سال‌های گذشته نیز بیشتر متمرکز بر محصولات پتروشیمی و البته میعانات گازی بوده است. در بهار امسال 29میلیون و 968هزار تن کالا به ارزش 10میلیارد و 688میلیون دلار کالا صادر شده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته به لحاظ ارزشی 69درصد و به لحاظ وزنی 38درصد رشد داشته است. در این میان، نیمی از ارزش سبد کالایی صادراتی ایران در اختیار پتروشیمی‌ها‌(که مواد اولیه کارخانه‌ها و کالاهای واسطه‌ای تولید هستند) است. ایران در شاخص تمرکز صادرات نیز نمره بالایی دارد. شاخص تمرکز صادرات، بیانگر میزان تمرکز و نحوه توزیع اقلام صادراتی یک اقتصاد است. چنانچه سهم بالایی از صادرات کالایی یک کشور به تعداد محدودی از اقلام تخصیص داده شود، در این صورت تمرکز صادرات آن کشور بالاست. در این میان، با توجه به برنامه دولت سیزدهم مبنی بر دو برابر کردن صادرات غیرنفتی تا سال 1404 (افزایش صادرات از حدود 35میلیارد دلار در سال به بیش از 70میلیارد دلار)‌ به نظر می‌رسد بهترین گزینه حمایت از صنایع پایین دستی است تا بتوان با تنوع کالایی بالا و ارزش افزوده بالاتر، سبد صادراتی را متنوع کرد.

پتروشیمی و میعانات گازی

صادرات پتروشیمی و میعانات گازی توانسته در فصل بهار 1400 بیشترین ارزش را در بین بخش‌های عمده صادراتی به خود اختصاص دهد. بخشی که ارزش صادرات آن نسبت به مدت مشابه سال گذشته نزدیک به 64 درصد رشد داشته و به 5 میلیارد و 499 میلیون دلار رسیده است. وزن صادرات این بخش نیز با رشد 42 درصدی 15میلیون و 737 هزار تن ثبت شده است.

معدن و صنایع معدنی

بخش معدن و صنایع معدنی در رتبه دوم از نظر ارزش صادراتی قرار گرفته و نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 173 درصدی را تجربه کرده است. ارزش صادرات در این بخش 2 میلیارد و 982 میلیون دلار است. وزن صادرات این بخش نیز با رشد 38 درصدی به 10 میلیون و 925 هزار تن در سه ماه نخست امسال رسیده است. این بخش به تفکیک در 6 گروه کالایی صادرات دارد. آمار صادرات فصل بهار 1400 در گروه کالایی معدن و صنایع معدنی نشان می‌دهد بیشترین صادرات در گروه «صنایع معدنی فلزی» با ارزش 2 میلیارد و 605 میلیون دلار صورت گرفته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 214 درصدی داشته است. «صنایع معدنی غیرفلزی»، «سایر صنایع معدنی فلزی»، «سایر صنایع معدنی غیرفلزی»، «سایر معادن غیرفلزی» و «سایر مواد معدنی فلزی» در رده‌های بعدی قرار دارند.  

کشاورزی و صنایع غذایی

سومین بخش ارزآور در فصل بهار 1400 نیز کشاورزی و صنایع غذایی است. این بخش در سه ماه نخست امسال صادراتی به ارزش یک میلیارد و 224 میلیون دلار داشته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته یک درصد افت داشته است. همچنین وزن کالاهای این بخش با 17 درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل به 2 میلیون و 406 هزار تن رسیده است.  صادرات در بخش کشاورزی در 7 گروه کالایی صورت می‌گیرد. در فصل نخست 1400 تنها 2 گروه کالایی در این بخش با رشد صادرات روبه‌رو بوده‌اند و 5 گروه دیگر افت ارزشی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده‌اند. بیشترین ارزش صادرات در این بخش مربوط به «میوه و تره‌بار» است که در سه ماهه امسال با رشد 12 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به 487 میلیون دلار رسیده است. دومین گروه کالایی پیشتاز این بخش به لحاظ ارزشی «خشکبار» است که در فصل بهار، صادراتی معادل 319 میلیون دلار ثبت کرده و نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 28 درصدی داشته است. رتبه سوم هم در اختیار «صنایع تبدیلی» است که با افت 10 درصدی، ارزش صادراتش به 142 میلیون دلار رسیده است. «محصولات لبنی» با صادرات 88 میلیون دلاری و افت ارزشی 19 درصدی در جایگاه چهارم، «شیرینی و شکلات و فرآورده‌های غلات» با صادرات 79 میلیون دلاری و افت ارزش 22 درصدی در جایگاه پنجم، «محصولات حیوانی و صنایع وابسته» با صادرات 60 میلیون دلاری و افت ارزش 50 درصدی در جایگاه ششم و «گل و گیاه دارویی، خوراکی، زینتی و صنعتی» با صادرات 49 میلیون دلاری و افت ارزش 25 درصدی در جایگاه هفتم قرار گرفته است.

صنعت

چهارمین بخش صادراتی به لحاظ ارزشی، بخش صنعت است که کلیه صنایع تولیدی را شامل می‌شود. در سه ماه نخست امسال، 895 هزار تن کالای صنعتی به ارزش 950 میلیون دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر ارزشی رشد 50 درصدی و از نظر وزنی افزایش یک درصدی داشته است. البته روایتی دیگر نیز از صادرات صنعت وجود دارد که نشان می‌دهد ارزش صدور کالاهای صنعتی در بهار 1400 به 962 میلیون دلار می‌رسد و وزن آن نیز 927 هزار تن است. بر اساس این روایت ارزش صادرات کالاهای صنعتی 60 درصد و وزن آن نزدیک به 33 درصد رشد داشته است. این تفاوت آماری احتمالا ناشی از صادرات برخی از کالاهاست که در گروه بندی‌ها آورده نشده است.

این بخش شامل 10 گروه کالایی است که تمامی آنها در سه ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ارزشی را تجربه کرده‌اند. «محصولات پلیمری» بیشترین صادرات را در بین گروه‌های کالایی بخش صنعت در اختیار دارد. ارزش صادرات در این گروه کالایی 234 میلیون دلار بوده که رشد 17 درصدی را تجربه کرده است. دومین گروه کالایی نیز «نساجی، پوشاک و کفش» است که با رشد 42 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 154 میلیون دلار رسیده است. گروه کالایی «شیمیایی» با صادراتی به ارزش 143 میلیون دلار و رشد ارزشی 77 درصدی در رده سوم قرار گرفته است. همچنین «ماشین‌سازی و تجهیزات» با رشد ارزشی 358 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل توانسته صادراتی به ارزش 132 میلیون دلار را ثبت کند و چهارمین جایگاه را به خود اختصاص داده است. «لوازم خانگی» با ارزش صادراتی 89 میلیون دلار و رشد ارزشی 12 درصدی، «صنایع برق و الکترونیک» با ارزش صادراتی 52 میلیون دلار و رشد 78 درصدی، «محصولات سلولزی» با ارزش صادراتی 50 میلیون دلار و رشد ارزشی 56 درصدی و «صنایع نوین، پیشرفته و دارو» با ارزش صادراتی 27 میلیون دلار و رشد ارزشی 114 درصدی در پله‌های پنجم تا هشتم ایستاده‌اند. نهمین گروه کالایی صادراتی در بخش صنعت نیز «خودرو و نیروی محرکه» است که با رشد 89 درصدی ارزشی نسبت به مدت مشابه سال قبل توانسته صادراتی به ارزش 26 میلیون دلار را به ثبت برساند. در نهایت نیز «سایر تولیدات صنعتی» با رشد 152 درصدی به صادرات یک میلیون دلار در سه ماه‌ نخست امسال رسیده است.

فرش و صنایع دستی

پنجمین بخش صادراتی به لحاظ ارزش نیز فرش و صنایع دستی است. این بخش در بهار امسال توانسته صادراتی به وزن 5 هزار تن و به ارزش 33 میلیون دلار را ثبت کند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی رشد 117 درصدی داشته اما از نظر ارزشی با افت 22 درصدی روبه‌رو بوده است. این بخش شامل دو گروه کالایی است. «صنایع دستی» با افت 33 درصدی ارزش صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو بوده است. صادرات 24 میلیون دلاری این گروه، صنایع دستی را در رتبه اول این بخش قرار داده است. حال آنکه «فرش دستباف (به جز گلیم)» در رتبه دوم قرار گرفته و صادراتی به ارزش 9 میلیون دلار را به ثبت رسانده است. البته ارزش صادراتی این گروه کالایی 45 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد کرده است.

20 کالای نخست صادراتی

در بخشی از گزارش سازمان توسعه تجارت به 20 کالای نخست صادراتی اشاره شده است. در واقع این 20 کالا، ارزآورترین کالاهای فصل بهار محسوب می‌شوند. 20 قلم کالای نخست صادراتی سهم 43 درصدی را از کل ارزش صادرات بهار 1400 از آن خود کرده‌اند. ارزش این کالاها با رشد 135 درصدی به 4 میلیارد و 575 میلیون دلار رسیده است.

 «پلی‌اتیلن گرید فیلم با وزن مخصوص(چگالی) کمتر از 94 درصد» بیشترین صادرات را در سه ماه‌ نخست امسال داشته است؛ به گونه‌ای که ارزش صادرات آن با رشد 130 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 554 میلیون دلار رسیده است. «متانول» با صادرات 476 میلیون دلاری و رشد ارزش‌ 163 درصدی صادرات، دومین کالای عمده صادراتی در این بازه زمانی است. همچنین «سایر محصولات نیمه تمام از آهن یا فولاد غیرممزوج» با صادرات 452 میلیون دلاری و رشد ارزشی 524 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته در پله سوم ایستاده است. چهارمین کالا‌ی عمده صادراتی بهار 1400 «شمش از آهن و فولاد غیرممزوج» بوده که ارزش صادرات آن 407 میلیون دلار و رشد ارزشی آن هم 273 درصد ارزیابی شده است. پنجمین کالای عمده صادراتی «میله‌های آهنی یا فولادی، گرم نوردشده دارای دندانه» است که صادراتی به ارزش 386 میلیون دلار و رشد ارزش‌ 328 درصدی دارد. «پلی‌اتیلن گرید فیلم با وزن مخصوص 94 درصد یا بیشتر» نیز صادراتی به ارزش 306 میلیون دلار و رشد ارزش‌ 87 درصدی را در سه ماه‌ نخست امسال به ثبت رسانده و در پله ششم قرار گرفته است.

«محصولات نیمه تمام از آهن یا فولاد غیرممزوج با سطح» با ارزش صادرات 291 میلیون دلار و رشد ارزش‌ 116 درصدی، «کاتود و قطعات کاتود از مس تصفیه شده» با ارزش صادرات 281 میلیون دلار و رشد ارزش‌ 54 درصدی، «اوره حتی به صورت محلول در آب» با ارزش صادرات 231 میلیون دلار و رشد ارزش‌ 53 درصدی، «پسته‌ها با پوست تازه یا خشک» با ارزش صادرات 153 میلیون دلار و رشد ارزش‌ 26 درصدی و «هندوانه تازه» با ارزش صادرات 139 میلیون دلار و رشد ارزش‌ 39 درصدی در رده‌های هفتم تا یازدهم قرار گرفته‌اند. دوازدهمین کالای عمده صادراتی «پلی‌اتیلن گرید تزریقی با وزن مخصوص 94 درصد» است که صادراتی به ارزش 131 میلیون دلار و رشد ارزشی 41 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد. «اتیلن گلیکون» در رده سیزدهم کالاهای عمده صادراتی قرار گرفته است که ارزش صادرات آن با رشد 68 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، به 124 میلیون دلار رسیده است.

«آلومینیوم به صورت کارنشده غیرممزوج» با صادراتی به ارزش 119 میلیون دلار و رشد ارزش‌ 619 درصدی، چهاردهمین کالای صادراتی در فصل بهار است. اما تنها کالایی که در بین 20 قلم عمده صادراتی در سه ماه‌ نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افت ارزش‌ صادرات روبه‌رو شده، «پلی‌اتیلن گرید بادی با وزن مخصوص 94 درصد» است که صادراتی به ارزش 114 میلیون دلار داشته و افت ارزشی 6 درصدی را تجربه کرده و در رده پانزدهم است. «روی غیرممزوج»، «اجزا و قطعات توربین بخار»، «پارا اکسیلن»، «هیدروکربورهای غیرحلقوی اشباع نشده غیراتیلن» و «گوجه فرنگی زراعی» در رده شانزدهم تا بیستم قرار گرفته اند.