دکتر منصوره پژمان منش : متخصص جراحی زنان، زایمان و فلوشیپ نازایی
تحریریه زندگی آنلاین : درد پستان یا ماستالژی یکی از شایع‌ترین مشکلات پستان در خانم‌هاست. تقریباً 80-70 درصد بانوان در مقطعی از زندگی خود دچار درد پستان شده و اکثراً به پزشک متخصص زنان مراجعه می‌کنند. در برخی خانم‌ها درد سینه به قدری شدید است که ممکن است فعالیت جنسی ، فعالیت اجتماعی، شغلی و تحصیلی انها را تحت تأثیر قرار دهد.
درد پستان ممکن است به‌صورت دوره‌ای و یا غیر دوره‌ای باشد و یا منشأ آن عواملی خارج از پستان باشد. افزایش هورمون استروژن و کاهش پروژسترون، بعنوان علت احتمالی ماستالژی (درد پستان) مطرح شده است.
بیشتربخوانید:
ماستالژی سیکلیک (دوره‌ای):
بیشتر درد سینه‌ای که خانم‌ها تجربه می‌کنند از نوع دوره‌ای است و در سن 40-30 سالگی شایع‌تر است. درد دوره‌ای پستان معمولاً در هر دو سینه اتفاق می‌افتد، اغلب با درد شدید یا دردی که به داخل زیر بغل و بازو کشیده می‌شود، همراه می‌باشد. همچنین ورم پستان، سوزش و سنگینی و حساسیت دوطرفه سینه وجود دارد. درد قبل از شروع پریود شدیدتر است و زمانی که سیکل قاعدگی به پایان می‌رسد کاهش می‌یابد. در تعدادی از خانم‌ها این درد بیش از 7 روز طول می‌کشد.
ماستالژی غیر دوره‌ای:
ماستالژی غیرسیکلی معمولاً مستقل از سیکل ماهانه و بیشتر در دهه چهارم و پنجم زندگی رخ می‌دهد. این نوع ماستالژی ممکن است به‌صورت مداوم و یا متناوب باشد و معمولاً به‌صورت دردی مبهم و سوزشی تجربه می‌شود که در یک‌طرف سینه اتفاق می‌افتد و درمانان دشوارتر از درد دوره‌ای است.
علل درد سینه با منشأ خارج پستان:
این نوع ماستالژی نیز به‌صورت درد پستان احساس می‌شود اما با نواحی دیگر که مجاور بافت سینه هستند ارتباط دارد.
مثلاً درد عضلانی دیواره قفسه سینه، التهاب غضروف‌های دنده‌ای، شکستگی دنده، دردهای عصبی، استرس و زونا. این نوع درد سینه با سیکل قاعدگی ارتباطی نداشته، ممکن است موضعی یا منتشر و متناوب یا پایدار باشد.
درد پستان در شیردهی:
خانم‌های شیرده بسیار با مشکل درد پستان مواجه می‌شوند. درد پستان در شیردهی ممکن است از علائم ماستیت یا عفونت پستان (که عموماً با تورم و قرمزی پستان و تب همراه است) و یا زخم نوک سینه و یا تجمع شیر در پستان باشد. در این موارد مراجعه به متخصص زنان و معاینه پستان‌ها ضروری است. گاهی انجام سونوگرافی پستان جهت اطمینان از آبسه پستان لازم است که در دوران شیردهی بی‌خطر می‌باشد.
بیشتر بخوانید:
درد پستان در دختران:
درد پستان در دختران جوان مخصوصاً در اوایل دوران بلوغ شایع است. جوانه زدن بافت پستان در دختران ممکن است با تورم و درد همراه باشد و مادران را دچار نگرانی کند که با مراجعه به متخصص زنان و معاینه، این نگرانی برطرف می‌شود.
تشخیص علل درد پستان:
تشخیص علت درد پستان در درمان ماستالژی بسیار اهمیت دارد. گرچه درد پستان، یکی از موارد کمتر شایع علائم سرطان پستان می‌باشد اما با توجه به شیوع سرطان پستان و نگرانی بانوان، خانم‌ها معمولاً به بهترین متخصص زنان که می‌شناسند مراجعه می‌کنند. در اولین مرحله، شرح‌حال و معاینه پستان توسط متخصص زنان انجام شده و سپس با توجه به سن سونوگرافی پستان و زیر بغل و یا ماموگرافی درخواست می‌شود. یکی از شایع‌ترین علل خوش‌خیم ماستالژی یا درد پستان، بیماری فیبروکیستیک پستان است که در سونوگرافی قابل تشخیص می‌باشد.
فیبروکیستیک پستان:
بیماری‌های خوش‌خیم پستان شایع‌ترین مشکلات سینه را در بانوان تشکیل می‌دهند. بافت سینه در طول دوران باروری خانم‌ها تحت تأثیر نوسانات هورمونی قرار داد که باعث ایجاد درد پستان به‌صورت دوره‌ای می‌شود. در سنین 55-35 سالگی بافت سینه شروع به تحلیل رفتن می‌کند که ضایعاتی را ایجاد می‌کند از جمله تغییرات فیبروکیستیک. بیماری فیبروکیستیک علایمی ایجاد می‌کند که گاه برای خانم‌ها آزاردهنده و باعث نگرانی می‌شود. مراجعه به متخصص زنان جهت معاینه سینه و بررسی مشکلات پستان، از نگرانی شما می‌کاهد.
تغییرات فیبروکیستیک سینه:
بیماری فیبروکیستیک که شایع‌ترین ضایعه پستان و شایع‌ترین یافته در سونوگرافی سینه می‌باشد به کیست‌های متعدد و تغییرات فیبروزی در بافت سینه اشاره دارد که در اثر تحلیل طبیعی بافت پستان بوجود می‌آید. این کیست‌ها معمولاً میکروسکوپی و غیرقابل لمس بوده و در 40 درصد خانم‌ها ایجاد می‌شوند. تغییرات فیبروکیستیک به‌صورت دوطرفه و خوش‌خیم بوده، در خانم‌های 55-35 ساله شایع‌تر است اما در سنین دیگر هم ممکن است دیده شود. اگرچه سینه‌های فیبروکیستیک خطرناک نیست، این شرایط می‌تواند تشخیص سرطان پستان را مشکل‌تر کند. اما در صورت رد شدن بدخیمی اهمیت چندانی ندارد و تنها به دلیل علائم آزاردهنده و نگرانی بیمار نیاز به درمان دارد.
علت بیماری فیبروکیستیک:
ایجاد تغییرات فیبروکیستیک در دوران باروری بانوان و دوطرفه بودن آن نشان می‌دهد علت اصلی آن بیشتر هورمون استروژن است. برخی تحقیقات نشان داده که مصرف سیگار و مواد کافئین دار مانند قهوه و نسکافه و...در ایجاد کیست پستان مؤثر هستند گرچه هنوز اثبات نشده و مطالعات بیشتری باید انجام شود.
علائم بیماری فیبروکیستیک پستان:
شایع‌ترین علامت تغییرات فیبروکیستیک سینه، ماستالژی دوره‌ای در هردو پستان است که باعث شکایت و آزار اکثر خانم‌ها می‌شود.. تغییرات فیبروکیستیک ممکن است توده بدون علامتی را به وجود آورند که نرم، متحرک و قابل فشرده شدن است. اما علامت شایع‌تر آن حساسیت و درد منتشر در دو سینه و گاهی ترشح از نوک پستان است. ممکن است این توده‌ها به‌صورت منفرد و یا متعدد لمس شوند، به علت نوسان هورمونی تغییر سایز دهند و حتی به‌طور موقت ناپدید شوند. در اکثر خانم‌ها به علت بزرگ شدن کیست‌ها در دوران قبل از خونریزی قاعدگی (در اثر تغییرات هورمونی)، احساس درد و تورم سینه‌ها از 14-12 روز قبل از پریود شدیدتر می‌شود.
درمان بیماری فیبروکیستیک:
درمان پستان‌های فیبروکیستیک معمولاً علامتی است و کیست‌های بوجود آمده با دارو برطرف نمی‌شوند. توصیه‌های لازم جهت کاهش درد و ناراحتی در سینه‌ها در مقاله ماستالژی اشاره شده است.
تشخیص بیماری فیبروکیستیک:
اولین اقدام پزشک متخصص، معاینه سینه است. بهترین زمان برای انجام معاینه روز 7 تا 10 بعد از شروع سیکل ماهانه است. در این معاینه هر دو پستان و زیر بغل‌ها بررسی می‌شوند تا اطمینان حاصل شود ضایعه مشکوکی از نظر سرطانی بودن وجود ندارد. در مرحله بعد با توجه به سن، معمولاً سونوگرافی پستان جهت تشخیص کیست و افتراق آن از توده توپر یا ماموگرافی در صورت لمس توده منفرد درخواست می‌شود. گاهی لازم است از این نواحی ندولار (که به علت تجمع کیست‌های ریز تشکیل شده‌اند) نمونه‌برداری صورت گیرد.
چرا تشخیص بیماری فیبروکیستیک مهم است؟
همان‌طور که گفته شد تغییرات فیبروکیستیک تغییرات خوش‌خیم پستانی هستند و زمینه‌ساز ابتلا به سرطان هم نمی شوند. نکته مهم این است که تشخیص زودهنگام سرطان پستان در خانم‌هایی که سینه‌های آنها دچار تغییرات فیبروکیستیک است با مشکلاتی روبروست. به همین دلیل توصیه می‌شود خانم‌هایی که پستان فیبروکیستیک دارند به‌صورت دوره ای و مرتب تحت معاینه بالینی توسط جراح و یا متخصص زنان با تجربه و بررسی مناسب قرار گیرند.
کیست سینه:
گاهی خانم‌ها در معاینه پستان احساس یک توده دارند و در سونوگرافی ممکن است کیست ساده یا کیست کمپلکس گزارش شود. طبق نظر پزشک معالج با توجه به سایز کیست، نوع کیست، و علائم بیمار، ممکن است نیاز به تخلیه کیست و کشیدن مایع با سرنگ و یا تکرار مجدد سونوگرافی بعد از 6-3 ماه و یا حتی نمونه‌برداری باشد.
توصیه:
به بیمارانی که دچار تغییرات فیبروکیستیک شده‌اند توصیه می‌کنیم که هر ماه درست بعد از اتمام پریود، پستان‌های خود را معاینه نمایند و در صورت پیدایش توده جدید و.... به پزشک خود مراجعه کنند.
همه بانوان بایستی معاینه سینه را آموزش ببینند و به علائم بیماری‌های پستان آگاه باشند. پزشکان متخصص زنان و زایمان می‌توانند شما را در این زمینه راهنمایی کنند.
بیماری فیبروکیستیک سینه بیماری خوش‌خیم و شایعی است. بااین‌حال درصورتی‌که در زمینه پستان فیبروکیستیک، دچار علائم جدیدی شدید حتماً به جراح و متخصص زنان مراجعه فرمایید.
