دانستنی های جراحی دوباره بینی (۱)

دکتر محسن نراقی؛ رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی، فلوی رسمی جراحان بینی آمریکا، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

جراحی دوباره بینی طیف وسیعی از مشکلات از عوارض رایج تا عوارض بسیار پیچیده را در بر می‌گیرد. تعدادی از بیماران بینی خود را چند بار به دست یک یا چند جراح سپرده‌اند که در بسیاری از آنها جراحی‌های دوباره وضعیت قبلی را پیچیده کرده و بینی در وضعیت کاملا بحرانی قرار گرفته؛ به طوری که زندگی آنها تحت الشعاع مشکلات بینی قرار گرفته است.

از مشکل تنفسی و محرومیت از یک خواب لذتبخش گرفته تا ظاهر مصنوعی بینی با ردپای اعمال جراحی قبلی، که بینی را در کانون توجه قرار داده، روز و شب این افراد درگیر مشکلات بینی هستند.

بسیاری از این بیماران هر وقت که خود را در آینه می‌بینند و هرشب که با دهان باز می‌خوابند، تأسف می‌خورند که چرا برای انجام جراحی اول عجله به خرج داده و تحقیق کافی برای انتخاب جراح نکرده‌اند و اکنون باید صدها برابر وقت صرف کنند تا شاید به چیزی با فاصله زیاد از شرایط مطلوب برسند. در این شرایط شاید توقع چند درصد بهتر شدن هم برای بیمار یک معجزه محسوب شود. 

به طور کلی بیمارانی که برای جراحی دوباره بینی مراجعه می‌کنند، سه دسته‌اند:

دسته اول بیمارانی که به خاطر مشکل تنفس از راه بینی، مانند چسبندگی های داخل بینی یا تنگ شدن بیش از انداز ه سوراخ های بینی مراجعه می‌کنند.

دسته دوم بیمارانی که به خاطر مشکلات در ظاهر بینی مراجعه می‌کنند و این مشکلات در بیشتر مواقع، از برداشتن بیش از انداز ه بافت های بینی ناشی می شوند؛ مانند کوچک شدن بیش از انداز ه بینی که با دیگر اجزای صورت هماهنگی ندارد.

دسته سوم بیمارانی که هم مشکل تنفس از راه بینی و هم ظاهر غیرطبیعی بینی را با هم دارند. متاسفانه بیشتر مراجعه کنندگان در این دسته قرار دارند و این موضوع رابطه تنگاتنگ عملکرد سالم بینی با فرم طبیعی آن را نشان می‌دهد.

از هرکدام از دو دسته اول مراجعین جراحی دوباره بینی، یک نمونه رایج آنها را مورد بحث قرار می‌دهیم. 

بیمارانی که با تنگی دریچ ه بینی برای عمل مجدد مراجعه می‌کنند:

تنگی دریچی بینی شایع‌ترین و مهم‌ترین عارضه تنفسی در بینی‌های عمل شده است. در جراحی پلاستیک بینی ، تغییرات دریچه بینی حتی در مقیاس میلیمتری ، می‌تواند سلامت بینی را به خطر اندازد. به طور کلی، در مدخل بینی دو دریچه وجود دارد: دریچ ه خارجی( همان سوراخ‌های بینی هستند که ممکن است در عمل جراحی بینی بیش از حد کوچک شده باشند و موجب ایجاد مشکلات تنفسی شوند)و دریچه داخلی بینی (که در بخش درونی تر سوراخ‌های بینی قرار گرفته و باریک  ترین قسمت بینی است). بنابراین چنانچه جزئی ترین تنگی  در دریچه داخلی روی دهد، در مقاومت آن نسبت به جریان هوا تغییرات شدیدی ظاهر خواهد شد.

برداشتن بیش از انداز ه غضروف‌های بینی در عمل جراحی، منجر به تورفتگی‌های بیش از حد در قسمت پایینی بینی و ایجاد چاله‌های عمیق در دو سوی نوک بینی می‌شود. این تورفتگی‌های ظاهری، در داخل بینی، خود را به صورت برآمدگی هایی نشان می‌دهد که مانع عبور جریان هوا از دریچه داخلی بینی می‌شود. برداشته شدن بیش از اندازه غضروف‌های بینی در انتهای بخش تحتانی،  موجب بسته شدن سوراخ‌های بینی در هنگام دم می‌گردد. دراین حالت، در دریچه خارجی بینی هم اشکال وجود دارد.

اختلال تنفسی ناشی از اختلال دریچه داخلی بینی از شایع ترین عوارض در بینی هایی است که کوچک شده اند.

بنابراین امروزه، در روش‌های جراحی پلاستیک بینی، از برداشتن بافت در ناحیه دریچه بینی اجتناب می‌شود. برگرداندن سوراخ‌های بینی به حالت پیش از عمل، از دشوار ترین اقداماتی است که در عمل جراحی مجدد بینی انجام می گیرد و گاه حتی ممکن است امکان پذیر  نباشد. پیشگیری همواره بهتر از درمان است. هیچ گاه نباید از جراح خود درخواست کنید که اندازه بینی را کوچک کند.

به طور کلی در عوارض ناشی از برداشتن بیش از حد بافت‌های بینی، باید این نقصان بافت را به شکلی مناسب جبران نمود. در این حالت، جراح می‌تواند از قسمت‌های دیگر بینی یا  بدن، بافت هایی بگیرد و جایگزین بافت از دست رفته کند. این بافت‌ها، پیوند نامیده می‌شوند.

پیوندهایی با ارزش ترند که از خود فرد و در همان زمان برداشته شوند و برای خود او مورد استفاده قرار گیرند. برای مثال، در فردی که دچار بسته شدن دریچ ه داخلی بینی شده، می‌توان با افزودن پیوندهای غضروفی، تا حدی به باز شدن دریچه کمک کرد. در مواردی که تنگی خفیف تا متوسط دریچه داخلی بینی وجود دارد، می توان این پیوندها را از خود بینی گرفت؛ اما در موارد شدید نیز شاید نیاز باشد که این پیوند از غضروف دنده فراهم شود.

 مشکل ناشی از کوچک شدن بیش از اندازه سوراخ‌های بینی، کمی جدی تر است. در مواردی که به علت بیش از حد برداشته شدن پره‌ها،  کمبود شدید پوست پره‌های بینی وجود داشته باشد، شاید نیاز باشد قسمتی از پوست گوش به عنوان پیوند مورد استفاده قرار گیرد. به همین دلیل در سال‌های اخیر، برش دادن پره‌های بینی و کوچک کردن سوراخ‌های بینی انجام نمی‌گیرد.

برای خواندن بخش دوم - دانستنی های جراحی دوباره بینی - اینجا کلیک کنید.