تحریریه زندگی آنلاین- گروه پزشک امروز
دندان‌ها استخوانی نیستند؛ بلکه از بافت‌هایی با درجه سختی متفاوت تشکیل شده‌اند. پوسیدگی دندان، بیماری عفونی قابل انتقالی است که طی آن باکتری‌ها فعالیت خود را در سطح دندان آغاز و سپس در ساختمان آن پیشرفت می‌کنند. باکتری‌ها با استفاده از مواد قندی، اسید تولید می‌کنند که این اسید به بافت سخت دندان‌ها آسیب می‌رساند.
پوسیدگی از دندانی به دندان دیگر سرایت می‌کند؛ لذا دندانپزشک برای تشخیص میزان پوسیدگی دندان و مشکلات موجود در کانال و عصب دندان، نیاز به وسیله‌ای به نام دستگاه رادیوگرافی دندان دارد. عکسبرداری از دندان با اشعه ایکس علاوه بر تشخیص پوسیدگی دندان، می‌تواند کاربردهایی در پیش‌بینی خطر قریب‌الوقوع حمله قلبی نیز داشته باشد.
با مشاهده عکس‌های رادیولوژی دندان، می‌توان از آهکی شدن سرخرگ خون‌رسان مغز آگاه شد. آهکی شدن سرخرگ در بروز حمله قلبی و سکته نقش دارد. رسوب کلسیم در دیواره داخلی سرخرگ‌هایی که خون را به مغز می‌رسانند، ممکن است نشانه سکته‌ای قریب‌الوقوع باشد.
این کاربردی جدید از رادیوگرافی دندان است. دستگاه رادیوگرافی دندانی به منظور تصویربرداری از ساختمان دندان‌ها، آناتومی دندان‌ها و مشکلات دندانی بزرگسالان و کودکان در برنامه‌های ارتودنسی و تشخیصی استفاده می‌شود.
ساختار فیزیکی- مکانیکی دستگاه
با این دستگاه سه نوع تصویربرداری قابل انجام است: رادیوگرافی داخل دهانی، پانورامیک و سفالومتریک.
1- در رادیوگرافی داخل دهانی جهت تصویربرداری بایت وینگ، پری اپیکال و اکلوزال، فیلم داخل دهان بیمار قرار می‌گیرد و تصاویر رادیوگرافی بایت وینگ، تاج و یک سوم فوقانی ریشه دندان‌های فوقانی و تحتانی را نشان می‌دهد.
در رادیوگرافی پری اپیکال، کل ساختار دندان، شامل ریشه روی یک فیلم و آرواره‌های ماندیبولار و ماگزیلاری روی فیلم‌های جداگانه‌ای تصویر می‌شود. تصاویر رادیوگرافی اکلوزال، سطح دندان‌های آلیمای کوچک و بزرگ را نشان می‌دهد.
2- در رادیوگرافی پانورامیک؛ تصاویر ناحیه ماگزیلوفاسیال با استفاده از پرتوگردان و کاست فیلم خارجی به دست می‌آید؛ سپس قوس دندانی در یک تصویر منفرد، به صورت شکل بیضوی نشان داده می‌شود. یونیت‌های پانورامیک، علاوه بر تهیه تصاویر رادیوگرافی لوکالیزه از ساختار دندانی، جهت تصویربرداری از مفصل، سینوس‌های ماگزیلاری و استخوان‌بندی صورت برای کمک به تشخیص بیماری Tmj، ترومای صورت و پاتولوژی سینوسی به کار می‌رود.
3- رادیوگرافی سفالومتریک یا نمای جمجمه، جهت به دست آوردن تصاویری از کل جمجمه یا ناحیه مورد نظر به کار می‌رود. مطالعات سفالومتریک جهت ارزیابی رشد و تعیین پلان‌های درمانی ارتودنتیک یا پروتزها به کار می‌رود. بعضی از یونیت‌های پانورامیک و سفالومتریک می‌توانند توموگرافی متقاطع، جهت تهیه تصاویر عرضی چند لایه از آرواره‌های ماگزیلاری و ماندیبولار را انجام دهند.
این تکنیک که سابق، تنها کاربرد توموگرافی رایانه‌ای یا توموگرافی خطی امکان‌پذیر بود (مقایسه محصولات با عنوان اسکنرها، توموگرافی رایانه‌ای، سیستم‌های مجهز به تخت رادیوگرافی (رتوگرافی) جهت برنامه‌ریزی پیوند و نیز ارزیابی بیماران قبل و بعد از عمل جراحی مفید است.
تخت‌های رادیوگرافی
تخت‌های رادیوگرافی در طرح‌های مختلف ساخته می‌شوند که می‌توانند بوکی داشته یا نداشته باشند. تمام تخت‌های با بوکی رادیولوژی، زیر سطح رویی یک قسمت برای تعبیه شدن بوکی دارند. هر بوکی شامل محلی برای قرار گرفتن کاست و محلی در روی کاست برای قرار گرفتن گرید هستند.
این وسیله، موثرترین راه جهت حذف پرتوهای ثانویه ناشی از میدان‌های بزرگ رادیوگرافی محسوب می‌شود. هر بوکی شامل گرید و کاست است. این بوکی می‌تواند به بالا و پایین تخت حرکت کند. طرح دیگری که در تخت‌های رادیوگرافی وجود دارد، تخت‌هایی با رویه شناور است. بعضی از تخت‌ها می‌توانند از وضعیت افقی تغییر حالت بدهند که بیمار به وضعیت ایستاده قرار می‌گیرد و یا سر بیمار پایین‌تر خواهد بود.
بعضی از تخت‌ها، با نام تخت‌های بالا و پایین در بازار وجود دارند که به بیمار کمک می‌کنند که به بالا و پایین حرکت داده شود. تخت‌های شناور می‌توانند چهارپایه باشند یا اینکه ستون یک پایه داشته باشند. سطح روی تخت، مهم‌ترین قسمت تخت است، به این علت که کاست در زیر آن قرار می‌گیرد.
تخت باید از جنس رادیولوسنت و نازک بوده تا اشعه به راحتی از آن عبور کند، همچنین باید سخت و مقاوم باشد و بعد از گذشت زمان بر اثر فشار وزن بیمار، فرورفتگی در سطح آن پیش نیاید؛ در ضمن، سطح تخت باید صاف بوده تا مایعات بدن و یا مایع کنتراست در قسمتی از آن تجمع نکند...
برای خواندن بخش دوم- آنچه دندانپزشکان از رادیولوژی باید بدانند- اینجا کلیک کنید.