سیده معصومه شمس : کارشناس روانشناسی و هنری ؛ عضو انجمن قصه‌گویی استان البرز
تحریریه زندگی آنلاین : در این مقاله، در ادامه مطالب قبلی، به بررسی سایر ترس‌های شایع در دوران کودکی و نحوه برخورد صحیح با آنها می‌پردازیم.
ترس از دزدان و آدم‌رباها
بچه‌ها معمولا با نگاه کردن به فیلم‌ها و یا انیمیشن‌ها و یا روزنامه و عکس‌های مجله‌ها از دزدان کودک و کودکان گمشده مطالبی می‌بینند که باعث ترس و نگرانی و اضطراب آنها می‌شود. این ترس‌ها گاهی آنقدر شدید است که باعث جلوگیری از فعالیت‌های روتین و روزمره کودک می‌شوند. درست است آموزش مهارت‌های احتیاطی لازم و ضروری است، اما وقتی این حجم از ترس و اضطراب را به کودکان منتقل می‌کنید، خود دچار مشکلات دیگری می‌شوید. یادمان باشد ترساندن و احتیاط بیش از حد، کودکان را ترسو می‌کند. ما فقط وظیفه اطلاع رسانی درست داریم نباید دنیا را برای کودک‌مان ناامن و خطرآفرین جلوه دهیم.
پیشنهاد می‌شود کودکانی که ترس از این موارد را تجربه می‌کنند، کمتر در معرض تماشای فیلم‌ها، کارتون‌ها و اخبار پلیسی و آدم‌ربایی قرار دهیم. قرار نیست کودک خردسال از همه چیز سر در بیاورد تا اضطراب بگیرد. اگر کودک در مورد مسائلی که شنیده است، کنجکاو می‌باشد، به او توضیح دهید و تمام اقدامات احتیاطی را به او آموزش دهید، مثل یاد گرفتن آدرس و شماره تلفن منزل و محل کار پدر و مادر و کسی که با او زندگی می‌کند و همین طور استفاده از تلفن و تلفن همراه و یا وسایل ارتباط جمعی را به او آموزش دهید و شماره تلفن‌های ضروری مانند پلیس، آتش نشانی و اورژانس را به او یاد دهید و خاطر جمعش کنید که با آموزش و کاربرد آنها هیچ جای نگرانی باقی نمی‌ماند و اگر با غریبه‌ها هم کلام نشود و درب منزل و یا تلفن را به غریبه نگشاید و پاسخ ندهد، او از بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در امان خواهد ماند. همین طور با مدرسه و کادر مدرسه کودک هماهنگ و همراه باشید که بلافاصله پس از تعطیلی کودک، دست شخص مشخص شده از جانب خانواده سپرده شود و از ساعت ورود و خروج کودک از مدرسه، باشگاه و یا آموزشگاه‌ها مطلعش کنید تا بداند زمان کلاس‌هایش به چه صورتی است. به کودکان، نه گفتن را بیاموزید و اگر به کسی حتی آشنا حس خوبی نداشت، هرگز با او همراه و همنشین نشود. طرز کار آیفن و کامپیوتر و لوازم جانبی در خانه را به کودک آموزش دهید. این کار اعتماد به نفس کودک را نسبت به شناخت آنها تقویت کرده و اضطراب و ترسش کمتر می‌شود.
بیشتربخوانید:
ترس از سوار شدن به وسایل نقلیه
برخی بچه‌ها از هواپیما و یا کشتی و یا اتومبیل هراس دارند. در این خصوص، موارد ترس از ارتفاع را که قبلا به آنها اشاره شده، به کار ببندید. برای ترس از هواپیما و همین طور اگر برایتان امکان پذیر است، در مورد وسایل نقلیه توضیح دهید و با عکس، پوستر و داستان با او صحبت کنید و او را به ترمینال، فرودگاه و یا لنگرگاه ببرید و از نزدیک مسافران را نشان داده و اتفاقاتی را که در آنجا صورت می‌پذیرد، توضیح دهید.
کودکان معمولا به خاطر تصادف از سوار شدن به ماشین می‌ترسند. با آنها صحبت کنید و درباره وسایل ایمنی همانند کمربند ایمنی و سرعت مطمئنه و همچنین از آیین راهنمایی و رانندگی برایشان بگویید و از علائم راهنمایی و رانندگی و چراغ راهنمایی رانندگی و پلیس انتظامی و راهبر برایش توضیحاتی بدهید و او را خاطر جمع کنید که در صورت دانستن و رعایت نکات ایمنی، اتفاق بدی نخواهد افتاد. برای کمتر شدن استرس و خوشایند بودن این کار لوازم پلیس و لباس پلیس برایش فراهم کنید و او را با یک پلیس راهبر از نزدیک آشنا نمایید.
بیشتربخوانید:
ترس از بودن در جمع
بعضی از کودکان از بودن در جمع می‌ترسند و نمی‌توانند صحبت کنند، مثلا در کلاس درس نمی‌توانند نزد همکلاسی‌هایشان صحبت کنند و ترس از قضاوت شدن، مسخره شدن و تایید نشدن، آنها را بی‌اعتماد به نفس می‌کند. در مرحله اول همان کسب آرامش مفید خواهد بود. علت ترس را پیدا کنید و معلمش را در جریان آن قرار دهید. کودکان را از بازی‌ها و حرف‌هایشان درون نقش بازی‌ها می‌توان تشخیص داد که از چه چیزی می‌ترسند. مهارت‌های کلامی بچه‌ها را تقویت کنید و به او اعتماد به نفس بدهید. حتما اجازه دهید که او صحبت کند. از او در مورد مسائل مختلف نظرخواهی کنید. او را ترغیب کنید پیش اعضای خانواده قصه یا شعر بخواند. مطالبی را بنویسید و از او بخواهید بلند در مقابل جمع بخواند و اگر تپق زد، هیچ مشکلی ندارد و همچنان شنونده خواهید ماند. برایش در یک جدول فهرستی تهیه کنید و موقعیت‌هایی را که می‌ترسد در آن بنویسید و یکی یکی روی هر کدام کار کنید. صدایش را ضبط کنید و بخواهید بارها گوش کند و بداند کجای کارش ایراد دارد. حتما از او بخواهید در بین اعضای خانواده و سپس مدرسه بلند بلند مطالبی را که نوشته بخواند و هر بار عده شنونده‌ها را بیشتر کنید. به کودک برای برطرف کردن کاستی‌هایش کمک نمایید. به او تفهیم کنید که تمام مردم اشتباهاتی دارند و ممکن است اشتباه هم صورت پذیرد. در آن صورت نباید اعتماد به نفسش را از دست بدهد. به علاوه به او یادآور شوید حتی اگر اشتباه هم بکند، چیزی را از دست نمی‌دهد و شما و دیگران همچنان دوستش دارید. پس از آنکه این تمرین‌ها را انجام دادید، او را در محیط‌های اجتماعی مثل مدرسه قرار دهید و البته با کادر مدرسه و معلم‌ها هماهنگ باشید و با آنها صحبت کنید تا او را از این هراس برهانید.
بیشتربخوانید:
ترس از آب و یا حمام
کودکی را می‌شناختم که آنقدر از آب واهمه داشت که به حمام نمی رفت و خانواده‌اش به سختی او را به حمام می‌بردند. با به دست آوردن تجربه‌هایی در سنین پایین می‌شود این مشکل را نیز حل کرد. اول اینکه خانواده و اولیا باید آرامش داشته باشند و واکنش شدید نشان ندهند. از فریاد زدن و ترساندن کودک از لیز خوردن و خفه شدن زیر آب خودداری کنید، زیرا هر واکنش شما مهر تاییدی است بر ترس‌های بچه‌ها. پس فقط مراقب باشید و نه چیز دیگر. کاری کنید که از خیس شدن و آب بازی لذت ببرد. برایش شعر بخوانید. از شامپو و وسایل داخل حمام زیبا و عروسکی و فانتزی برای جذب او استفاده کنید و محیط را برایش دلچسب و مرفه کنید. شما به عنوان پدر و مادرهوشمند علت ترس از آب را متوجه شوید. آیا به خاطر فریاد و واکنش اطرافیان است؟ آیا از سر خوردن می‌هراسد؟ یا خاطره بدی از حمام رفتن دارد؟ آیا کسی اذیتش کرده است؟ و در صورت تشخیص در صدد اعتماد سازی و رفع آن برآیید. از ریختن آب بی‌هوا به روی او خودداری کنید. ابتدا با دست رویش آب بریزید و یا با حوله خیس بدنش را خیس کنید تا خوشایند بشود. اگر از استخر واهمه دارد، به علت غرق شدن و ترس از غرق شدن است. پس او را با فنون شنا کردن آشنا کنید و از معلم شنا بخواهید روش‌های مراقبت در آب را به او آموزش بدهد. در انتخاب معلم شنا دقت کنید، زیرا او در این امر نقش بسزایی دارد. تشویق، تشویق و تشویق... .
او را تشویق کنید و در بسیاری موارد به ناله‌هایش برای ترسیدن توجه نکنید و با دادن جایزه و یا پاداش هم به او آموزش دهید و هم از ترس‌هایش بکاهید.