چگونه اینترنت ماهواره‌ای پدیده نوظهور بخش مخابرات و شرکت‌های خدمات‌دهنده ارتباطات را به چالش می‌کشد؟ گرچه لوگوی شرکت استارلینک هم‌اکنون برای بسیاری از مردم نا‌آشنا است، اما قطعا مردم دنیا از این به بعد بیشتر به آن توجه خواهند کرد. استارلینک، شرکت ارتباطات ماهواره‌ای توسط ایلان ماسک سرمایه‌دار و کارآفرین با استفاده از قابلیت‌های شرکت فضایی اسپیس ایکس تاسیس شده است و طبق برنامه در حال تکمیل شدن است. این شرکت اعلام کرده که خدمات ارتباطی 300 مگابایت در ثانیه با تاخیر تقریبی 20 میلی ثانیه به زودی در سراسر جهان ارائه خواهد شد.
این شرکت در ایالات متحده اخیرا معامله خوبی کرده است که شامل 900 میلیون دلار تامین مالی تحت برنامه‌های سازمان ارتباطات فدرال با هدف ارائه ارتباط به مناطق روستایی است و این عرصه آنقدر رقابتی است که شرکت‌های خدمات‌دهنده اینترنتی زیادی به سازمان ارتباطات فدرال اعتراض کرده و گفته‌اند که تکنولوژی استفاده شده توسط این شرکت به اندازه کافی تست نشده است و مشکلات زیادی را در آینده به وجود خواهد آورد که نشانه واضح به چالش کشیدن صنعت ارتباطات در نظر گرفته می‌شود.
استارلینک نه تنها شبکه ماهواره‌ای خود را از طریق پرتاب‌های اسپیس ایکس مستقر کرده، بلکه از طریق سایتش نیز برای اینترنت ماهواره‌ای پیش ثبت‌نام می‌کند و به زودی پیش‌بینی می‌شود حدود صدها هزار نفر در آمریکا و سایر کشورها در آن ثبت‌نام کنند. خدماتی که در استارلینک ارائه خواهد شد، علاوه بر ارتباط تحت وب، خدمات تلفنی با تماس‌های اضطراری و قیمت مناسب برای کاربرانی که درآمد مناسبی دارند، اپراتورهای مخابراتی را در برخی از مناطق مستقیما به چالش می‌کشاند.
طی ماه‌های اخیر شاهد آن هستیم که مشتریان اولیه آزمایشی پیشاپیش آنتن‌ها و کیت‌های ارتباطی خود را دریافت کرده، ویدئوهای با حجم بالا ارسال می‌کنند و درباره اینکه چگونه زندگی‌شان به واسطه ارتباط ارائه شده توسط این شرکت تغییر کرده، می‌نویسند. به زودی این امکان فراهم می‌شود که ارائه این خدمات را به بیشتر این سیاره و مشتریان بالقوه خود در سراسر جهان توسعه دهد و قطعا باعث اختلال زیادی در برنامه‌ریزی درآمدی شرکت‌های مخابراتی می‌شود.
اینترنت تمام شده ارزان‌تر
سیر تکاملی استارلینک خیلی جالب است: از یکسو، از ماموریت‌های پرتاب موشک اسپیس ایکس بهره می‌برد که شرکتی است که موفق به پایین آوردن هزینه و رفع موانع برای قرار دادن ماهواره‌ها در مدار شده است(می‌تواند همزمان حدود 60 ماهواره پرتاب کند یا حتی از آنها برای پر کردن ظرفیت بلااستفاده در ماموریت‌های دیگر استفاده کند). در عین حال، تکنولوژی ماهواره‌ای خود را ایجاد کرده است و با میزان شکست بسیار پایین، آن را بسیار ارزان‌تر و کارآتر ساخته است. اما از همه مهم‌تر، هدفش ایجاد زیرساختی است که بتوان در هر جایی از جهان به سادگی و تنها با ارائه آن در صفحه وب و بدون نیاز به گسترش بسیار زیاد زیرساخت شرکت در هر بازاری استفاده شود: آنتن‌ها را می‌توان مستقلا نصب کرد و این سرویس را می‌توان تقریبا بدون نیاز به استخدام افراد زیادی برای پشتیبانی ارائه کرد.
یکی از بزرگ‌ترین سوالات و چالش‌ها درباره صنعت ارتباطات، چگونگی ارائه ارتباط مناسب برای مناطق روستایی کم جمعیت است، جایی که گسترش زیرساخت‌ها از لحاظ اقتصادی عملی نیست. آیا بسیاری از این مناطق، همراه با سایر موارد از قبیل آنهایی که از بلایای طبیعی تاثیر پذیرفته‌اند، از خدمات ارتباط ماهواره‌ای مانند استارلینک با پهنای باند رقابتی و قیمت منطقی استفاده خواهند کرد؟ چه اتفاقی می‌افتد اگر این خدمات نه تنها برای این مناطق بلکه در جاهایی که شرکت‌های مخابراتی سنتی در راستای ارائه خدمات نسبتا کم‌تحرک بوده‌اند، در نظر گرفته شود؟
استارلینک همچنین مسائل بسیار دیگر را در بازاری به وجود می‌آورد که معمولا تمایل به بهینه کردن کردن آن خدمات دارد: در این رهگذر چه اتفاقی برای بی‌اثر شدن مجوزهای عملیاتی یا زیرساختی که در موارد بسیاری به شرکت‌های دیگر مجددا فروخته می‌شود، می‌افتد؟ آیا رقبای استفاده‌کننده از تکنولوژی‌های ماهواره‌ای ظهور می‌کنند که بتوانند خدمات رقابتی را در هر بازاری ارائه دهند؟ و چه اتفاقی در بازاری می‌افتد که حاکمان و دولت‌ها به دنبال حفظ نظارت بر خدمات ارتباطی اپراتورهای داخلی خود هستند و از مسیر این نظارت برای اعمال برخی انواع محدودیت‌ها سود خواهند برد؟ آیا دولت‌هایی از قبیل روسیه واقعا قصد آزار و اذیت کسانی را دارند که به این روش متصل می‌شوند؟
آیا به زودی شاهد پیشنهادهای رقابتی استارلینک در مناطق روستایی در نقاط مختلف دنیا و ایران خواهیم بود؟ تا چند وقت پیش این بحث فقط یک سناریوی علمی تخیلی بود. اما حالا به نظر می‌رسد برخلاف آنچه معمولا درباره اخبار ایلان ماسک و کارهای ناتمامش اتفاق افتاده باشد، در حال حاضر ظهور چالش اعلام شده توسط استارلینک طبق برنامه فرا رسیده باشد. آیا امسال شاهد ورود خدمات اینترنتی و مخابراتی بسیار رقابتی‌تر خواهیم بود؟
تحولات زیرساختی استارلینک
هدف شرکت هوافضای ایلان ماسک گسترش ارائه اینترنت پهن باند با تاخیر کم، از فضا و قابل دسترس در سراسر کره زمین است.
خدمات ماهواره‌ای اساسا چیز جدیدی نیست و مدت زیادی است که وجود داشته است، اما استارلینک در اینجا دو چیز را تغییر داده است: اول، ماهواره‌هایش در ارتفاع مداری 550 کیلومتر پرواز کنند(قابل قیاس با ماهواره‌های تلویزیونی که در ارتفاع مداری 36هزار کیلومتری پرواز می‌کنند). دوم، تعداد ماهواره‌های ارائه‌دهنده اتصال، چیز کاملا تازه‌ای است. استارلینک قبلا حدود 500 ماهواره به مدار پرتاب کرده بود و برنامه دارد تا چند سال دیگر 11هزار و 500 ماهواره دیگر هم پرتاب کند. در حال حاضر، کلا حدود 2500 ماهواره در مدار وجود دارد که به آن معناست که استارلینک قصد دارد ماهواره‌های بیشتری نسبت به تمام کشورها و سازمان‌ها بفرستد. این شرکت قصد دارد در راستای اهداف و ماموریت خود انحصار مدار را به دست بگیرد. آیا ماهواره‌های بیشتر به معنای اتصال بهتر است؟ به نظر می‌رسد این‌گونه باشد. این شرکت، درباره این ویژگی‌ها، جزئیاتی را در حساب توییتری خود به اشتراک گذاشته است. هدف این شرکت، تاخیر 20 میلی‌ثانیه برای خدماتش است. در مقایسه با اتصال فیبر نوری وودافون تاخیر 8 تا 20 میلی‌ثانیه ارائه دهد. اطلاعات بیشتر درباره ویژگی‌هایی از قبیل پهنای باند هنوز در دسترس نیست، اگر چه ایلان ماسک گفته که استارلینک باید با استفاده از ارتباط لیزری درون ماهواره‌ای سریع‌تر از اتصال فیبر نوری باشد. این به آن معناست که ماهواره‌ها در خلأ با همدیگر با سرعت نور ارتباط برقرار می‌کنند (این روش از نظر تئوری سریع‌ترین سرعت ممکن است).
این پروژه از نظر مهندسی و تکنولوژی عالی به نظر می‌رسد، اما باید واقعیتی را در نظر داشت و آن این است که، آنچه کاربر معمولی واقعا به آن علاقه دارد قیمت خواهد بود. گوین شات‌ول، رئیس و مدیر اجرایی ارشد اسپیس ایکس در این رابطه گفته که آنها مدل اشتراک ماهانه حدود 99 دلار را پیشنهاد داده‌اند. به علاوه، ماسک قیمت 100 تا 500 دلار برای اتصال پایانه به ماهواره‌ها را ذکر کرده است. در سال 2019 ماسک اشاره می‌کند که استارلینک 30تا50 میلیارد دلار درآمد سالانه به دست می‌آورد که با نرخ‌های در نظر گرفته شده نیاز به صدها میلیون مشتری دارد. سوال مهمی که پاسخ آن در آینده نه چندان دور مشخص می‌شود این است که در فضای رقابت شرکت‌های مخابراتی و تکنولوژی اینترنت ماهواره‌ای کدام بخش از درآمد و سود شرکت‌های مخابراتی به سبد این رقیب جدید منتقل می‌شود و آیا این پارادایم منجر به تضعیف یا انحلال بخشی از شرکت‌های مخابراتی خواهد شد؟
صنعت مخابرات می‌تواند از استارلینک سود ببرد؟
احتمالا به این موضوع فکر کرده‌اید: این مورد شبیه الگوی کسب و کارهای نو است و تهدید بالقوه‌ای برای صنعت مخابرات است. ممکن است این‌طور باشد اما اجازه دهید توضیح دهم که چطور این بخش می‌تواند از آن سود هم ببرد.
استارلینک در حال راه‌اندازی خدمات خود در آمریکای شمالی و تا پایان 2021 در سراسر جهان است. ماسک برای ورود سریع به بازار، از قبل گام‌های بسیار مهمی برداشته است: استارلینک در ژوئن2020 درخواست مجوز مخابرات کانادا کرده است. کانادا دومین بزرگ‌ترین کشور جهان، مناطق روستایی بسیاری دارد و اینجا دقیقا همان مکانی است که این شرکت تلاش‌های خود را روی آن متمرکز می‌کند. از این‌رو، استارلینک قصد دارد خدماتش را در جایی ارائه دهد که دسترسی در گذشته گران یا کاملا غیرقابل دسترس بوده است. اخیرا نیز این شرکت مجوز فعالیت در شمال بریتانیا را دریافت کرده است.
دلیل آنها برای تمرکز در مناطق روستایی این است که بعید است خدمات استارلینک به زودی بتواند از عهده مصرف زیاد داده مناطق شهری برآید. دوم، آنها راهی برای برآورده ساختن نیازها در بازارهای مخابراتی کشف نکرده‌اند. گسترش مناطق روستایی و دور از دسترس اغلب برای اپراتورها سودآور نیست. اما برای استارلینک مساله‌ای نخواهد بود که آیا شما می‌خواهید از قایق ماهیگیری روی یک دریاچه زیبا یا در یک بیابان دور افتاده در کشورتان به اینترنت جهانی متصل شوید یا از آپارتمان‌تان در مرکز شهر. بنابراین استارلینک به دنبال رقابت با شرکت‌های خدمات مخابرات محلی نیست. یا حداقل فعلا نیست.
در عین حال، هرچند شرکت اسپیس‌ایکس می‌تواند شریک بسیار خوبی برای اپراتورهای مخابراتی باشد. گسترش خدمات با افزودن امکان اتصال به اینترنت در هر مکان دوردست یا مناطقی که به هر دلیل ارائه خدمات اینترنت محدود شده می‌تواند مزیت رقابتی واقعی این شرکت باشد. مشتریان می‌توانند همچنان به اتکا بر شرکت‌های عرضه‌کننده خدمات مخابراتی مدنظرشان ادامه دهند و اطمینان حاصل کنند که اگر در محلی با آنتن‌دهی تلفن همراه هیچ یا صفر باشند، ارتباط تلفن همراه‌شان با اتصال از فضا پشتیبانی خواهد شد. این امر در نهایت نه تنها به نفع این صنعت بلکه به نفع مشتری نیز خواهد بود.
فایده دوم برای این بخش این واقعیت است که الگوهای کسب و کار چالش‌زایی که استارلینک به طور آشکار دنبال می‌کند، همیشه جریانی را هدایت کرده‌اند و نوآوری و در نهایت صنایع مخابراتی را مجبور به پیشرفت می‌کند. بله، برخی شرکت‌ها ممکن است سهم بازار را از دست بدهند یا حتی نابود شوند، اما آنها که به حد کافی فعال هستند تا تغییر کنند، سهم خود را در بازار افزایش می‌دهند. در اینجا مثالی را ذکر می‌کنم و آن اینکه آیا با آمدن تاکسی‌های اینترنتی شرکت‌های تاکسی سنتی از بین رفتند؟ خیر، اما انگیزه‌ای شد تا آنها نیز پیشرفت کنند، دیجیتال‌تر شوند، خدمات بیشتری ارائه دهند و آنهایی که مایل به پیشرفت بودند در نهایت رشد کردند. ماشین برقی تسلا، پروژه دیگر شرکت ایلان ماسک را در نظر بگیرید. آیا هر کدام از ما یک خودروی برقی داریم؟ خیر، اما الگوی کسب و کار تسلا باعث تغییر رویکرد در صنعت خودرو شد و رقابت برای کسب مقام اول در بخش خودروی برقی هنوز به پایان نرسیده است.
عرضه خدمات اینترنتی ماهواره‌ای در آستانه تحقق
تمرکز استارلینک روی مناطق روستایی برای اپراتورهای مخابراتی می‌تواند جالب باشد تا به مجموعه شرکا و البته رقبای‌شان اضافه کنند. به علاوه، الگوی کسب و کار استارلینک می‌تواند در این بخش تحولی ایجاد کند که منجر به نوآوری شده و منافعی برای کل صنعت تلکام و مشتریان آن ایجاد می‌کند. علاوه بر آن، هدف استارلینک از آوردن اینترنت به مناطق دورافتاده یا فاقد پوشش فراگیر اینترنتی که مردم هنوز شانس اتصال به شبکه جهانی اینترنت را نداشته‌اند یا دچار محدودیت‌هایی شده‌اند، عامل بسیار ستودنی است. ولو اینکه سوال مهمی هم‌اکنون مطرح است که گرچه در مناطق شهری روش‌های مختلفی برای کاهش هزینه پرداختی برای مشتری این تکنولوژی وجود دارد، اما هنوز مشخص نیست چطور خانواده‌ای که در مناطق روستایی دور افتاده زندگی می‌کند می‌تواند ماهانه 99 دلار و برای هزینه سخت‌افزاری 500 دلار بپردازد. مردم در سراسر دنیا قطعا پیشرفت پروژه استارلینک را دنبال می‌کنند و به دنبال اخبار جدیدی از این تحول ارتباطی هستند.
