کیست هیداتیک (۲)

 جایگاه انسان در این چرخه

با خوردن کیست‌ها در بدن ما کرم تشکیل نمی‌شود، چون روده انسان جای مناسبی برای تشکیل کرم نیست. انسان‌ها با خوردن سبزیجات حاوی تخم‌های آلوده (مثل دام‌ها) بیمار می‌شوند و تخم‌ها در بدن انسان در قسمت‌هایی مثل کبد و ریه وارد مرحله لاروی شده و کیست هیداتیک ایجاد می‌کنند.

 اندام‌های مبتلا به کیست

انگل بلع شده از روده نفوذ می‌کند و از طریق سیستم خونی به کبد و ریه‌ها و به طور کمتر شایع به بافت‌های دیگر منتقل می‌شود. پس از بلع تخم هر اندامی از بدن می‌تواند محل بوجود آمدن کیست باشد و بسته به اینکه در چه اندامی کیست ایجاد شده اختلال درعملکرد همان عضو را داریم. کیست‌های ریوی و کبدی شایع‌تر هستند. اما درگیری اعضایی مانند چشم و مغز دیده می‌شود.

 درمان

همه کیست‌ها نیازی به درمان ندارند و فقط کیست‌های زنده درمان می‌شوند. رسوب کلسیم در دیواره کیست هیداتیک بیانگر غیرفعال شدن یا مرگ کیست است و در این موارد درمان تجویز نمی‌شود. درمان کیست‌ها با دارو و جراحی است؛ البته در سال‌های اخیر با کمک تکنیک‌های سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن می‌توان سوزن را به داخل کیست‌ها وارد و آنها را تخلیه کرد، ولی اگر کیست‌ها خیلی بزرگ باشند و به اندام‌های حساس دست‌اندازی کرده باشند، باید با جراحی خارج شوند.

قرص آلبندازول که داروی ضدکرم بسیار قوی است درکنار جراحی برای کشتن انگل‌های داخل کیست به کار می‌رود. در حال حاضر جراحی کیست‌های هیداتیک در انسان تنها راه اساسی معالجه بیماری است.

سابقه هیداتیک در ایران

مطالعات دامپزشکان در کشور نشان می‌دهد سگ‌های ولگرد اطراف شهرهای تبریز، شیراز و تهران بالاترین میزان آلودگی به این انگل را دارا می‌باشند. البته با افزایش بهداشت عمومی در جامعه انسانی و همچنین درمان سگ‌ها و معدوم کردن بهداشتی احشاء کیستیک گاو و گوسفند در کشتارگاه‌های صنعتی، شیوع این بیماری خطرناک در انسان تا حد خوبی کاسته شده است اما هنوز هم بیماران زیادی را می‌توان مشاهده نمود که مدت‌های طولانی تحت درمان می‌باشند.

پیشگیری

این بیماری به راحتی از طریق جلوگیری از کشتار دام به روش غیر بهداشتی، کنترل تعداد سگ‌های ولگرد، درمان مستمر سگ‌های گله، جلوگیری از ورود سگ‌های ولگرد به زمین‌های کشاورزی و آموزش همگانی مردم به پیشگیری و کنترل این بیماری قابل پیشگیری است.

برای پیشگیری از این بیماری می‌توان به نکات زیر توجه کرد:

1- رعایت بهداشت فردی و محیط

2- ضد عفونی نمودن سبزیجات با توجه به اینکه سبزیجات، صیفی‌جات و میوه‌های بوته‌دار زمینی مثل توت‌فرنگی از عمده‌ترین فاکتورهای آلودگی به تخم این انگل می‌باشند، حتما باید قبل از مصرف به خوبی با آب شستشو گردیده و برای اطمینان از جداشدن تخم انگل از سبزیجات، چند قطره مایع ظرفشویی به داخل ظرف شستشو اضافه شود، سبزیجات چند لحظه در داخل آب تکان داده شود تا آب کف نماید. سپس سبزیجاتی مانند کاهو به دقت با دست زیر شیر آب شسته شود.

نکته: یکی از اشتباهاتی که در موقع شستشوی سبزیجات وجود دارد این است که بعد از شستشو ،کل ظرف محتوی سبزیجات را روی آبکش می‌ریزند که با این کار تخم‌های انگل ته نشین شده در داخل ظرف دوباره روی سبزیجات پخش می‌شود، باید سبزیجات را از سطح آب برداشته شوند و آب باقیمانده دور ریخته شود.

3- اگر سگی دارید حتما نزد دکتر دامپزشک برده تا داروی اختصاصی این انگل را به سگ تجویز نماید و هر 2-3 ماه این کار تکرار گردد. چون قرص ضد انگل باعث پودر شدن کرم‌ها داخل روده سگ می‌شود و برخلاف دیگر انگل‌ها، مرده کرم کمتر در مدفوع دیده می‌شود لذا تا 3 روز پس از خوراندن ضد انگل به سگ، مدفوع سگ حتما سوزانده شود. حتما برای سگ خود شناسنامه تهیه نمایید و هر چند وقت یکبار آنها به دامپزشک ببرید.

4- اگر کشتار دام برای قربانی کردن و نذری دارید، در صورت مشاهده کیست‌های کبدی در گاو و به خصوص گوسفند هرگز آنها را پاره نکنید، چون باعث کیست هیداتیک چشمی در انسان می‌شوند و همچنین کبد حیوان را به طور بهداشتی دفن کنید، چون اگر سگی این احشاء آلوده را بخورد دوباره سیکل انگل تکرار می گردد.

5- محصور نمودن مزارع و جلوگیری از ورود سگ‌ها به آنها

6- عدم تماس با سگ‌ها

برای خواندن بخش اول- کیست هیداتیک- اینجا کلیک کنید.