خون دماغ (۱)

 دکتر محسن شریفی؛ متخصص گوش، گلو، بینی و جراحی سر و گردن

طبق آمار به طور تقریبی یک نفر از هر 10 نفر دست کم یکبار سابقه خونریزی شدید از بینی داشته است. ممکن است خونریزی جزئی و یا خیلی شدید باشد. بعد از خونریزی‌های قاعدگی، خونریزی بینی شایع‌ترین خونریزی خودبه‌خودی در انسان است که به علت پارگی عروق مخاط بینی که بدون محافظ می‌باشد اتفاق می‌افتد.

شایع‌ترین محل خونریزی در اطفال و بالغین جوان قسمت قدامی تیغه بینی است ( که ناحیه کیسلباخ (kisselbakh) یا لیتل (little) نامیده می‌شود). خونریزی این ناحیه را می‌توان به آسانی کنترل نمود. مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین محل خونریزی در قسمت خلفی – فوقانی جدار خارجی و تیغه‌ وسط بینی در اشخاص مسن است.

شایع‌ترین علت خونریزی بینی ضربه یا تروما است. ضربه‌های شدید باعث شکستگی استخوان بینی شده و ضربه‌های خفیفی نظیر دستکاری بینی با انگشت، آسیب به ناحیه لیتل وارد آورده و سبب از بین رفتن موکوس محافظ آن ناحیه می‌شود.

عوامل مهم در کنترل خونریزی‌های بینی عبارت‌اند از: علت، محل خونریزی، نحوه معالجه آن.

علت شناسی: عوامل موضعی و عوامل سیستمیک

عوامل موضعی

 در میان عوامل موضعی که سبب خونریزی بینی می‌شوند، می‌توان از: ضربه‌های وارده به صورت؛ واکنش التهابی تغییرشکل ساختمانی؛ وجود جسم خارجی؛ تماس با مواد شیمیایی سمی؛ مداخله جراحی و تومورهای داخلی بینی نام برد. ضربه‌ موضعی یکی از شایع‌ترین علل خون دماغ است.

وارد کردن لوله بینی- معدی (افزایش مداوم فشار هوایی بینی)، دستکاری داخلی بینی و بازیابی جسم خارجی داخل بینی که سبب پاسخ التهابی شدید شده است، همه می‌توانند مسئول خونریزی بینی باشند. عمل‌های جراحی داخلی بینی و شکستگی‌های استخوان بینی و دیواره سینوس‌های صورت- کاسه چشم و قاعده جمجمه هم می‌توانند سبب خون دماغ شوند.

بد شکلی‌های ساختمانی

این بدشکلی‌ها، به صورت مادرزادی یا اکتسابی می‌توانند سبب درگیری قسمت غضروفی یا استخوانی تیغه‌ بینی یا شاخک‌ها شوند. در این حالت هوای دمیده شده با سرعت و تلاطم بیشتری وارد بینی می‌شود. این مساله سبب خشکی غشای مخاطی، التهاب و دلمه بستن می‌شود. برداشتن دلمه‌ها از طریق پاک کردن بینی یا با فشار وارد کردن هوا از راه بینی انسداد یافته، عروق خونی سطحی را در معرض قرار می‌دهد و موجب خونریزی می‌شود.

سرطان‌های متعددی می‌توانند با خونریزی‌های خودبه خودی بینی تظاهر کنند. یکی از عوامل خونریزی شدید بینی در پسران، آنژیوفیبروم است. این تومور خوش خیم عروق که از ناحیه بینی- حلقی منشاء می‌گیرد ممکن است به صورت خودبه‌خودی یا در پاسخ به ضربه، خونریزی کند.

علائم بالینی

به طور معمول بیماران از خونریزی هر دو بینی شکایت دارند در حالی که در حقیقت یک بینی خونریزی دارد. از بیمار باید سئوال نمود که اگر دو طرف خونریزی دارد شدت کدام بینی بیشتر است؟ بهتر است لخته‌های خون خارج و سپس به دقت داخل بینی معاینه شود تا محل  خونریزی مشخص گردد...

برای خواندن بخش دوم- خون دماغ- اینجا کلیک کنید.