تب تورم در وضعیت هشدار

در همین حال، تورم سالانه روند صعودی خود در ماه‌های اخیر را حفظ کرد و با ثبت رکوردی جدید به بیش از 45 درصد رسید. تورم نقطه به نقطه هم اندکی کاهش را نسبت به ماه گذشته به ثبت رساند و به 2/ 43 درصد رسید. این سطح از تورم بالا و روند صعودی تورم سالانه در حالی رقم می‌خورد که رشد پایه پولی در تیرماه رکوردی تاریخی را شکست و به بیش از 40 درصد رسید. از طرفی هم آمار مربوط به تورم و هم آمار پایه پولی نشان می‌دهد که شرایط تورمی به‌شدت نگران‌کننده است. بدیهی است در چنین شرایطی اگر تدابیری اندیشیده نشود و در جهت اصلاح سیاست‌های بودجه‌ای و پولی تصمیمی اتخاذ نشود، در کنار احتمال ناامیدی از مذاکرات برجامی و انتظارات تورمی ناشی از آن، وضعیت پیش روی بازارها نگران‌کننده است و تورم‌ ماه‌های پیش رو همچنان بالا خواهد بود.

   تب داغ تورم ادامه دارد

مرکز آمار، اطلاعات مربوط به تورم مردادماه را منتشر کرد که براساس آن، تورم سالانه با ادامه رکوردزنی‌هایش به بیش از 45 درصد رسید. برهمین اساس تورم سالانه مردادماه با یک درصد افزایش نسبت به ماه گذشته روی عدد 2/ 45 درصد ایستاد که بالاترین عدد در یک دهه گذشته محسوب می‌شود. با این حال، وضعیت در تورم نقطه به نقطه و تورم ماهانه متفاوت است. تورم نقطه به نقطه در مردادماه نسبت به تیرماه کاهش کمی داشت و از 6/ 43 درصد به 2/ 43 درصد رسید. منظور از نرخ تورم نقطه به نقطه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل است. نرخ تورم نقطه به نقطه در مردادماه به عدد 2/ 43‌درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین 2/ 43 درصد بیشتر از مرداد سال گذشته برای خرید یک سبد یکسان از کالا و خدمات هزینه کرده‌اند. تورم ماهانه هم شرایط مشابهی را تجربه کرد و از ارتفاع 5/ 3 درصدی در تیرماه به 2/ 3 درصد افت کرد. نکته مهم و قابل توجه این اعداد، بالابودن سطح تورم در هر سه شاخص، ‌با وجود کاهش ناچیز برخی از آنهاست. «دنیای اقتصاد» پیش از این در گزارش‌هایی به وضعیت قرمز در تورم پیش‌نگر تولید‌کننده اشاره کرده بود؛ تورمی که با اندکی وقفه خود را در تورم مصرف‌کننده به نمایش می‌گذارد که در این گزارش شاهد یکی از نتایج آن هستیم.

   تورم روستایی بالاتر از تورم شهری

 مرکز آمار، اطلاعات مربوط به تورم را به صورت تفکیک‌شده شهری و روستایی ارائه می‌دهد. براین اساس در مردادماه خانوار روستایی نسبت به خانواده شهری تورم بیشتری را تجربه کرده است. طبق آمار تورم نقطه به نقطه خانواده روستایی برابر 7/ 47 درصد بوده، در حالی که این رقم برای خانوار شهری 4/ 42 درصد است. در تورم سالانه نیز تورم بخش روستایی بالاتر بوده و در ارتفاع 7/ 48 درصد ایستاده است، در حالی که تورم سالانه خانوار شهری 5/ 44 درصد است. در تورم ماهانه هر دو گروه 2/ 3 درصدتورم را شاهد بوده‌اند.

   رشد قیمت در کالا و خدمات

کالاها و خدمات را می‌توان به دو گروه کالاهای خوراکی و کالاهای غیرخوراکی و خدمات تقسیم کرد. مرکز آمار، اطلاعات مربوط به تورم این دو گروه را به شکل تفکیک‌شده ارائه می‌دهد که با نام دو گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «غیرخوراکی و خدمات» شناخته می‌شوند. بر این اساس، در دومین ماه تابستان تورم نقطه به نقطه کالاهای خوراکی به بیش 4/ 58‌درصد رسید که نسبت به ماه قبل شاهد رشد بوده است. این عدد برای گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات 1/ 36 درصد است که برخلاف گروه خوراکی‌ها 3/ 1 درصد کاهش یافته است. در بخش تورم سالانه، روند هر دو گروه یکسان است. گروه خوراکی‌ها با بیش از 5/ 2 درصد افزایش به تورم 1/ 57 درصدی و گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات نیز با افزایش ناچیز 2/ 0 درصدی به 6/ 39 درصد رسید. اما در بخش تورم ماهانه تفاوت‌ها چشم‌گیر است. در تیرماه تورم گروه خوراکی‌ها از گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات کمتر بود، اما در مرداد این وضعیت برعکس شده است. برهمین اساس، تورم ماهانه گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به ماه قبل 5/ 1 درصد افزایش یافته و به بیش 6/ 4 درصد رسیده است. در عوض در گروه «غیرخوراکی و خدمات» تورم ماهانه در مرداد نسبت به ماه قبل کاهش یافته است. بر این اساس، تورم این گروه از 8/ 3 درصد در ماه گذشته، با 4/ 1 درصد کاهش به 4/ 2 درصد رسیده است.

   صدرنشینان رشد

 در گروه‌های عمده‌ای که تورم آنها شرح داده شد، گروه‌های جزئی‌تری وجود دارند که مرکز آمار، اطلاعات مربوط به آنها را در گزارش مرداد ارائه کرده است. بر همین اساس، در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «سبزیجات» و به‌طور دقیق هویج‌فرنگی، کاهو و قارچ است. در رده بعدی، گروه «لبنیات و تخم‌مرغ» و به‌طور جزئی‌تر تخم‌مرغ، انواع ماست و شیر قرار دارد. در نهایت در این بخش، گروه «نان و غلات» و به‌طور دقیق‌تر انواع نان جا گرفته است. در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، گروه «هتل و رستوران» و به‌طور مشخص غذاهای سروشده در رستوران، گروه «حمل‌ونقل» و به‌طور مشخص روغن‌موتور و انواع خودروی سواری و در نهایت «گروه پوشاک و کفش» بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند.

   چشم‌انداز تورم

به نظر می‌رسد، در شرایط فعلی اقتصاد ایران، تورم یک عامل و یک متهم ندارد، اما می‌توان عوامل مختلفی برای تورم مردادماه نام برد. از سوی دیگر، می‌توان از سیاست‌هایی نام برد که به تداوم وضعیت فعلی کمک می‌کند. در حالی که سطح نقدینگی در ماه‌های اخیر از 3800هزار میلیارد تومان گذشته است، پایه پولی علاوه بر عبور از سطح 500هزار میلیارد تومان، رشد نقطه به نقطه 6/ 42 درصدی را در تیرماه به ثبت رسانده که رقمی بی‌سابقه است. متهمان این رشد شدید متغیرهای پولی و تورم حاصل از آن، ریشه در اتفاقات داخل و خارج از کشور دارد که عمده‌ترین عامل داخلی آن کسری بودجه و روش تامین این کسری است. در سال جاری دولت استفاده قابل توجهی از پایه پولی داشته است. تمام این اتفاقات در حالی رقم خورده است که در یک ماه گذشته بازدهی بازار ارز و سکه به بیش از 10 درصد رسیده است و از افزایش انتظارات تورمی خبر می‌دهد. در صورت تغییر در شرایط بین‌المللی و احتمال افزایش انتظارات تورمی از قِبل ناامیدی برجامی، شرایط منفی فعلی می‌تواند تقویت شود و به رشد قیمت بیش از پیش بازارهای دارایی بینجامد. این وضعیت کار را برای دولت سیزدهم دشوار می‌کند و باعث می‌شود که در نیمه دوم سال، شرایط نامطلوبی در انتظار متغیرهای اقتصادی باشد.