سرویس سیاست مشرق- با فرار آمریکایی‌ها از افغانستان رایزنی میان همسایگان به‌منظور بهبود وضعیت مردم این کشور افزایش‌یافته است. در روزهای اخیر تهران کانون چند دیدار دیپلماتیک بوده و دریکی از آن‌ها شاه محمود قریشی وزیر خارجه پاکستان با مقامات ایرانی دیدار کرد.
شاه‌بیت مذاکرات اخیر کاهش وابستگی کابل به آمریکایی‌ها بوده است،20 سال اشغال افغانستان توسط نیروهای خارجی باعث شد این کشور در همه امور اجرایی خود وابسته به غرب شده و فرصت‌های توسعه از دست برود و شاخص فساد به بالاترین نرخ خود برسد.
این روزها تنها میراث باقی‌مانده از دوران اشغال به‌جز چند صد هواپیما و تعدادی سلاح فقر، بیکاری و بحران‌های اجتماعی در افغانستان است. ازاین‌رو کشورهای همسایه پلتفرم جدیدی را برای حمایت از مردم افغانستان در دست بررسی دارند. جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان مدافع مردم منطقه در ماه‌های اخیر ذیل مذاکرات صلح افغانی- افغانی ابتکار جدیدی با عنوان صندوق منطقه‌ای بازسازی افغانستان را پیشنهاد داده است. هدف از این صندوق ایجاد یک چتر حمایتی مالی جدید بدون دخالت نیروهای خارجی برای بازسازی و جلوگیری از بالا رفتن ضریب پناه‌جویان در منطقه است.
مرتضی ابوطالبی دیپلمات سابق و کارشناس ارشد اقتصاد سیاسی بین‌المللی در گفتگو با «مشرق» با تأکید بر اهمیت طرح پیشنهاد این صندوق می‌گوید: یک سازوکار مالی جدید با مدیریت جمهوری اسلامی ایران می‌تواند تخریب‌ها و ویرانی‌های گسترده ناشی از دو دهه حضور اشغالگرانه نظامیان آمریکایی در افغانستان را جبران کرده و در جهت آبادانی و عمران و بازسازی به کمک مردم افغانستان بشتابند. در روزهای اخیر صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده است که کمک‌های مالی به افغانستان را مسدود می‌کند. در وضعیتی که غربی‌ها پایشان را روی گردن مردم مظلوم افغانستان فشار می‌دهند. ایجاد یک‌راه ارتباطی جدید مالی می‌تواند به بهبود روابط اقتصادی منطقه کمک شایان کند.
در ادامه بخش‌های مهم گفتگو با دیپلمات ارشد کشورمان را می‌خوانید:
پلتفرم حمایتی و کانال جدید مالی بدون دخالت اشغالگران
ابوطالبی با اشاره به ایجاد یک سازوکار مالی مستقل در حمایت از مردم افغانستان می‌گوید: بایستی مکانیزمهای خلاقانه دیگری جز حمایت دولت‌های خارجی را توسط خود منطقه طراحی کنیم و به‌این‌ترتیب از دست‌اندازی قدرت‌های بیگانه و خارج از منطقه به شرایط اقتصادی، سیاسی و امنیتی منطقه جلوگیری کنیم، لذا پیشنهاد تأسیس «صندوق منطقه‌ای بازسازی افغانستان» را داده‌ایم که این صندوق در قالب یک پلتفرم منطقه‌ای مبتنی بر قاعدهٔ برد-برد بین سهام‌داران و شرکا و ذی‌نفع‌هایی در این صندوق حضور پیدا می‌کنند و باهم همکاری می‌کنند و به‌این‌ترتیب هر شریکی یا هر ذی‌نفعی بنا به مزیت نسبی خود در این صندوق مشارکت می‌کند که نتیجه نهایی آن توسعه اقتصادی، توسعه سیاسی و امنیت پایدار در افغانستان و به‌تبع آن در منطقه ایجاد بشود.
ابتکار ایران در بازسازی افغانستان
دیپلمات سابق کشورمان درباره نقش ایران در بازسازی افغانستان با تکیه‌بر صندوق منطقه‌ای گفت: ساختار این صندوق مبتنی بر یک ابتکار همکاری منطقه‌ای است. ذاتاً این‌یک صندوق توسعه‌ای خواهد بود به این معنا که ذی‌نفعان منطقه و علاقه‌مندان و شرکای به‌اصطلاح منطقه‌ای به‌اضافهٔ مسئولین و کل مردم افغانستان، اعم بخش دولتی و بخش خصوصی در خود کشور افغانستان است که این‌ها دور همدیگر جمع می‌شوند و به‌این‌ترتیب با تأسیس این ابتکار منطقه‌ای شرایطی را به وجود می‌آورند که در آن بنا به اولویت‌هایی که در اقتصاد افغانستان وجود دارد، پروژه‌ها و برنامه‌هایی برای بازسازی تعریف می‌شود.
بر اساس برنامه‌ها و پروژه‌هایی که تعریف می‌شود در هیئت‌مدیره این صندوق تصمیم‌گیری می‌شود، اولویت‌بندی که انجام شد به مدیرعامل صندوق برای اجرا ابلاغ می‌شود، سپس مناقصاتی برگزارشده که در چارچوب آن ممکن است که یک شرکت از منطقه یا یک مشارکت دو شرکتی یا یک کنسرسیوم (مشارکت چند شرکتی) تشکیل شود.
ابوطالبی ادامه داد: پروژه‌ها می‌توانند در زمینه‌های بسیار متنوع به شکل مطالعاتی، طراحی، آموزشی، خدمات فنی مهندسی، سرمایه‌گذاری، پروژه‌های کشاورزی، صنعتی، معدنی، حمل‌ونقل به اجرا درآید.
ابوطالبی با اشاره به نقش شرکت‌های ایرانی در این صندوق گفت: به نظر می‌آید که مزیت نسبی شرکت‌های ایرانی در این صندوق، خدمات دانش‌بنیان است. بنابراین ما نباید از تأسیس این صندوق این‌چنین نتیجه بگیریم که ایران و شرکت‌های ایرانی، چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی، بخواهند منابع مالی را در میان بگذارند و بخواهند کمک بلاعوض بکنند، بلکه هدف این است که ما بر اساس مزیت نسبی خود، یعنی همان خدمات دانش‌بنیانی را که می‌توانیم ارائه کنیم وارد کنسرسیوم می‌شویم و دیگران با مزیت نسبی مالی آوردهٔ آن‌ها سرمایه خواهد بود و کمک می‌کنند که این پروژه‌ها به مرحله اجرا دربیایند و درنهایت، نفع آن‌هم، به‌کل مردم افغانستان برسد و هم کسانی که در این همکاری منطقه‌ای مشارکت می‌کنند هرکدام به سهم خود از توسعهٔ افغانستان نفع و سود می‌کنند.
میراث اشغالگران در افغانستان
دیپلمات ارشد کشورمان درباره وضعیت اقتصادی افغانستان پس از فرار سربازان آمریکایی از فرودگاه کابل گفت: اشغال گران در طی 20 سال گذشته نقشی جز تخریب اقتصاد افغانستان و از بین بردن زندگی و رفاه مردم این کشور نداشتند. آن‌ها زندگی و رفاه مردم افغانستان را تخریب کردند و همه ساختارها را از بین بردند.
بنابراین امروز وقتی شما مکانیسم‌هایی که 20 سال پیش توسط آمریکایی‌ها برای بازسازی افغانستان طراحی‌شده بود را ارزیابی می‌کنید، تمام تحلیلگران بین‌المللی و تمام ارزیاب‌های اقتصادی در منطقه و نیز در سطح بین‌المللی تأیید می‌کنند که این ابتکار آمریکایی‌ها جز تخریب دست آورد دیگری نداشته است.
آن‌ها نمی‌توانند ادعا کنند که ما می‌خواهیم دوباره در بازسازی مشارکت کنیم. نقش آن‌ها (آمریکایی‌ها) مخرّب بوده و بنابراین امروز افکار عمومی منطقه و افغانستان عملکرد آن‌ها را به‌طور کامل ارزیابی می‌کنند و به‌سادگی نمی‌پذیرند که آمریکایی‌ها بیایند و تکرار عملکرد گذشته را داشته باشند. ما فکر می‌کنیم توسعه اقتصادی و ایجاد ثبات و امنیت در منطقه فقط باید به دست مردم خود منطقه و کسانی که در منطقه زندگی می‌کنند، انجام بشود و به دست قدرت‌های خارج از منطقه دست آوردی حاصل نمی‌شود و آمریکایی‌ها این را می‌دانند که حضور 20 سال اشغالگری آن‌ها دست آوردی برای مردم افغانستان نداشته است.
آمریکایی‌ها بدون پیش‌شرط باید بروند
استاد اقتصاد بین‌الملل ادامه داد: آنچه امروز عملاً درصحنه اقتصاد افغانستان مشاهده می‌کنید جز تخریب چیز دیگری نیست. بنابراین اگر شما با برنامه و با مدیریت درون منطقه‌ای به اجرای پروژه‌های بازسازی اقتصادی در افغانستان بپردازید، این موضوع هم پذیرش داخلی میان مردم را دارد و هم پذیرش در افکار عمومی منطقه را و همچنین دولت‌هایی که منطقه را رصد می‌کنند، مشاهده می‌کنند که منطقه با پتانسیل‌های خودش و ظرفیت‌های خودش وارد بحث مدیریت بازسازی‌شده است. آمریکایی‌ها بایستی صحنه را ترک کنند و توقع نداشته باشند که افکار عمومی منطقه یک‌بار دیگر به آن‌ها اعتماد می‌کند. آن‌ها نمی‌توانند دوباره بیایند و دم از بازسازی و رشد اقتصادی افغانستان بزنند.