ساناز حشمتی‌پور : کارشناس علوم تربیتی ، نویسنده کودک و نوجوان ، مربی مهارت های زندگی
تحریریه زندگی آنلاین : تصمیم‌گیری در هر شرایط و در هر مسئله‌ای می‌تواند آینده ما و مسیر رسیدن به اهداف‌مان را تغییر دهد. به گفته پژوهشگران کسانی که هوش هیجانی بالاتری دارند، از قدرت تصمیم‌گیری بهتری برخوردارند.
مهارت تصمیم‌گیری نیز مانند سایر مهارت‌ها نیاز به آموزش و تمرین دارد و وظیفه ما است که به عنوان والدین به بچه‌ها بیاموزیم که چطور درست تصمیم بگیرند و چطور به تصمیم‌شان عمل کنند. پیامد درست تصمیم نگرفتن می‌تواند اضطراب، نگرانی و احساس سرخوردگی را در افراد افزایش دهد. تصمیم‌گیری به اهمیت مسئله بستگی دارد، یعنی هرچقدر مسئله‌ای حساس‌تر و غیرقابل تغییرتر باشد، تصمیم‌گیری در مورد آن سخت‌تر می‌شود. همانطور که در بالا گفته شد، تصمیم‌گیری مسیر رسیدن به اهداف را تغییر خواهد داد. پس باید به عنوان یک مهارت به کودکان‌مان مشورت و در نهایت تصمیم‌گیری را بیاموزیم، البته آموزش این مهارت باید با توجه به سن کودکان و از سنین خردسالی و با تصمیمات کوچک شروع شود.
بیشتربخوانید:
هیچ‌گاه به جای کودک‌تان تصمیم نگیرید
هیچ‌گاه به جای کودک‌تان تصمیم نگیرید. یادتان باشد در مسیر تصمیم‌گیری به کودک آموزش دهید و با او مشورت نمایید و کودک را آگاه کنید، اما همواره اجازه دهید او خودش تصمیم بگیرد. تصمیم‌گیری‌های کوچک در زندگی به او کمک می‌کند تا در تصمیمات بزرگ آینده‌اش موفق‌تر عمل کند. به کودکان‌تان بیاموزید هر تصمیم پیامد مخصوص به خودش را دارد. به او فرصت آزمون و خطا بدهید، ولی او باید بداند که هر تصمیمی می‌گیرد، باید پای آن بایستد و مدام نمی‌تواند تصمیمش را تغییر دهد، البته نباید در آموزش این مهارت سخت‌گیری کرد. سخت‌گیری بی‌‌‌مورد نه تنها این مهارت را در کودکان تقویت نمی‌کند، بلکه زمینه اضطراب را در آنها افزایش می‌دهد.
به آنها کمک کنید تا تصمیمات‌شان را الویت‌بندی کنند
پس از آنکه در مورد همه چیز خوب فکر کردند و از بزرگ‌ترها مشورت گرفتند، نوبت به تصمیم‌گیری می‌شود. به بچه‌ها بیاموزیم که گاهی تصمیم‌گیری‌ها بر روی آینده و سرنوشت‌شان تاثیر دارد. با طرح قصه می‌توان این موضوع و همچنین آینده‌نگری را به فرزندان آموخت. بچه‌ها باید بدانند گاهی تصمیمات خیلی بزرگ‌تر و مهم‌تر در زندگی ما وجود دارند. پس باید دقیق، بدون احساس و هیجان تصمیم بگیرند و با بزرگ‌ترها مشورت نمایند، ولی تصمیم نهایی را زیر نظر پدر و مادر خود بگیرند. بچه‌ها باید بدانند کم‌کم هر روز بزرگ‌تر می‌شوند و باید از تصمیمات کوچک شروع کنند تا در آینده در تصمیم‌گیری به مشکل نخورند.
یاد آوری کنیم
سخنی با فرزندان:
بعضی فرصت‌ها با تصمیم‌گیری به دست می‌آیند و شاید دیگر تکرار نشوند، مثل یک انتخاب. ما باید خوب فکر کنیم و فکرمان را برای مادر و پدر، برای مشورت و کمک کردن بگوییم و تا جایی که ممکن است خوب فکر کنیم که نیازی نباشد تصمیم خودمان را عوض می‌کنیم، ولی اگر در نیمه کار دیدیم که ممکن است تصمیم ما آسیبی به ما وارد کند، با فکر کردن دقیق‌تر تصمیم بهتر و جدیدتری بگیریم. یک مثال برای تصمیم گیری: شما امروز به خودتان قول می‌دهید که درس‌هایتان را با برنامه بخوانید. سپس باید برنامه‌ریزی و وقت‌شناسی داشته باشید. همیشه یادمان باشد قبل از تصمیم‌گیری، فکر و مشورت داشته باشیم و بعد به تصمیم خودمان عمل کنیم. برای این آموزش باید خود در مورد این مهارت آگاهی و آموزش لازم را داشته باشیم.
بیشتربخوانید:
والدین عزیز:
تصمیم‌گیری‌ها انواع مختلفی دارند
تصمیم از روی احساسات
به تصمیمی گفته می‌شود که برخواسته از روی احساس و عواطف است و مسلما پشیمانی و ندامت به همراه خواهد داشت. در این نوع تصمیم‌گیری دلسوزی، مهربانی و عواطف بر عقلانیت غالب هستند.
تصمیم با منطق
همانطور که از اسم این تصمیم مشخص است، این تصمیم با فکر و درایت گرفته شده و عواطف در آن نقش ندارند که عموما با خطا و پشیمانی همراه نیستند و بر اساس دانش و اطلاعات گرفته می‌شوند و بهترین نوع تصمیم‌گیری محسوب می‌شوند.
تصمیم از روی اجبار
به تصمیمی اطلاق می‌شود که فرد بین چند تصمیم مجبور است یکی را انتخاب کند. مانند فردی که مجبور است از بین سه شغل پیشنهادی یکی را برگزیند.
تصمیم‌گیری هیجانی
به تصمیماتی گفته می‌شود که بر اساس یک تکانه هیجانی مانند خشم و ترس یا غیره و در لحظه گرفته می‌شود و در نهایت این تصمیم چون بر اساس منطق و عقل نبوده با پشیمانی همراه است و تصمیم درستی نخواهد بود.
تصمیم‌گیری مطیعانه
در این نوع تصمیم‌گیری فرد اعتماد به نفس کافی را ندارد و معمولا افرادی هستند که نه تنها از کودکی به آنها تصمیم‌گیری آموزش داده نشده، بلکه اجازه تصمیم‌گیری هم نداشته‌اند و همواره والدین برای آنها تصمیم گرفته‌اند. این افراد از پیامد انتخاب‌شان شانه خالی می‌کنند و تصمیم‌شان را بر عهده دیگران می‌گذارند.
مراحل تصمیم‌گیری
شناخت و تفکر در مورد مساله
برای تصمیم‌گیری باید ابتدا فرد با مساله آشنایی پیدا کند و به طور دقیق و واضح بداند قرار است در مورد چه چیزی تصمیم‌گیری کند.
شناخت تصمیم‌های مناسب در رابطه با مساله
فرد باید بتواند چند تصمیم در مورد موضوع مورد تصمیم را در نظر بگیرد.
ارزیابی و مشورت با افراد آگاه
در تصمیم‌گیری باید از افرادی که اطلاعات دارند و می‌توانند ما را یاری کنند، کمک جست. یادمان باشد همانطور که مشورت با افراد آگاه، مسیر ما را هموارتر می‌کند، مشورت با افرادی که در مورد تصمیم ما اطلاعات یا علمی ندارند، ما را گمراه می‌نماید. پس انتخاب افراد برای مشورت بسیار مهم است.
انتخاب و تصمیم نهایی
در این مرحله فرد باید به درک و ارزیابی و علم درست رسیده باشد و با توجه به علایق و اهداف خود بهترین تصمیم را بگیرد.
