اصول اولیه دارو درمانی

همواره این احتمال وجود دارد که داروها در کنار اثرات مثبت و درمانی، عوارض جانبی، واکنش‌‌های حساسیتی و تداخلی با غذاها، نوشیدنی‌ها یا سایر داروها را ایجاد کنند.

دارو، چه با نسخه پزشک تجویز شود، چه بدون نسخه پزشک قابل دریافت از داروخانه باشد، هرگز بی‌خطر نیست.

به همین سبب از داروها باید به درستی استفاده کنید. به صورت طبیعی با افزایش سن و افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف، سالمندان نسبت به سایر گروه‌های سنی، داروی بیشتری مصرف می‌کنند.

در مورد مصرف داروهای مختلف باید به این نکته اساسی توجه داشت که به موجب تعاریف موجود، دارو سمی است که تنها در صورت تجویز و مصرف درست، خواص درمانی دارد.

اگرچه در دنیای مدرن، بسیاری از افراد سالمند ادامه حیات خود را مدیون داروها و واکسن‌های جدید و پیشرفته هستند؛ اما از طرف دیگر در افراد سالخورده مصرف داروها به‌‌خصوص وقتی که تعداد زیادی به طور همزمان مصرف می‌شوند، ممکن است احتمال خطر نیز داشته باشد.

در کل، داروها در بدن سالمندان عملکرد متفاوتی نسبت به افراد جوانتر دارند و این مسئله ممکن است ناشی از تغییراتی طبیعی باشد که در بدن به دنبال بالا رفتن سن رخ می‌دهد.

برای مثال وقتی که سن شما افزایش می‌یابد، آب بدن و بافت عضلانی خود را به تدریج از دست داده و در عوضی بافت چربی بیشتری در بدن‌تان ایجاد می‌شود این وضعیت ممکن است در مدت بقای یک دارو در بدن و نیز مقدار جذب آن توسط بدن تغییراتی ایجاد کند.

کلیه و کبد دو دستگاه مهم بدن هستند که وظیفه تجزیه و دفع بسیاری از داروها را به عهده دارند. با افزایش سن، ممکن است تغییراتی در عملکرد طبیعی این دو دستگاه رخ دهد و در نتیجه داروها با سرعت کمتری بدن را ترک خواهند کرد.

سالمندانی که داروهای مختلفی را برای بیماری‌های مختلف مصرف می‌‌کنند باید مراقب باشند داروها را به همان نحوی که پزشک توصیه می‌‌کند، مصرف کنند.

به یاد داشته باشید داروهایی که از قدرت کافی برای درمان شما برخوردارند می‌‌توانند آنقدر قدرت داشته باشند که در صورت مصرف اشتباه آسیب وارد کنند.

نکات ذیل می‌تواند در جهت اجتناب از عوارض و خطرات داروها و کسب بهترین نتایج از مصرف آنها کمک کننده باشد

1- داروها را دقیقا به مقدار و در فاصله زمانی که پزشک تجویز کرده است مصرف کنید.

2- همیشه قبل از شروع مصرف هر دارو، در مورد بهترین نحوه مصرف آن از پزشک سوال کنید.

3- همیشه در خصوص عوارض جانبی داروها که قبلا در شما ظاهر شد نظیر بثورات پوستی، اختلال گوارشی، سرگیجه و عدم اشتها به پزشک معالج خود اطلاع دهید.

4- تمامی داروهای مصرفی روزانه خود اعم از تجویزی توسط پزشک داروهای بی نسخه را ثبت کنید.

نام دارو، پزشکی که آن را تجویزی کرده مقداری که مصرف شده و زمان مصرف آن باید یادداشت شود. یک نسخه از این یادداشت را در کمد داروهای خود و نسخه دیگر را در جیب کت: کیف بغلی خود نگهداری کنید.

5- یادداشت‌های روزانه از مصرف داروی خود را در هر ویزیت پزشک معالج و هر باری که داروی جدیدی برای شما تجویز می‌شود با وی مرور کنید.

پزشکان اغلب اطلاعات جدیدی درخصوص داروها به دست می‌‌آورند که امکان دارد برای شما مهم باشد.

6- اطمینان حاصل کنید قادر به خواندن و درک نام دارو هستید و در صورتی که برچسب دارو به سختی قابل خواندن باشد از متصدی داروخانه بخواهید که از برچسب بزرگتری استفاده کند.

7- تاریخ انقضای داروها را به‌صورت مرتب بررسی کرده و در صورت انقضای تاریخ مصرف یک دارو ان را دور بیندازید.

8- اگر در خصوصی مصرف داروها به مشکلی برخوردید، از طریق تلفن با پزشک معالج‌تان تماس بگیرید.

فراموش نکنید

- با احساسی بهبودی، مصرف هیچ داروی تجویز شده را خودسرانه قطع نکنید مگر آن که پزشک شما کفایت مصرف را اعلام کند.

- اگر درخصوص عوارض جانبی و خطرات احتمالی مصرف بیشتر داروها نگرانی دارید، حتما با پزشک معالج خود صحبت کنید. پزشک شما می‌‌تواند داروها را به نحوی تغییر دهد که اثرات مشابه، عوارضی کمتری داشته باشند.

- مقدار دارویی که هر بیمار باید مصرف کند، توسط پزشک تعیین و در نسخه قید می‌‌شود.

تنها کاری که بیمار باید انجام دهد این است که به دقت مطابق توصیه پزشک، دارو را مصرف کند، یعنی در هر بار مصرف، مقدار داروی تجویز شده را به طور کامل مصرف کند و دوره درمان توصیه شده را به پایان برساند.

- برخی بیماران با مشاهده اولین علائم بهبودی، داروی خود خودسرانه قطع می‌‌کنند.

برخی دیگر هم با مشاهده اولین عوارضی جانبی احتمالی، مصرف دارو را متوقف می‌‌کنند؛ در حالی که این تنها پزشک معالج است که می‌‌تواند با شناسایی دقیق بیماری و عوارضی آن، تشخیص دهد چه دارویی، برای چه دوره‌ای و به چه میزان باید توسط بیمار مصرف شود و در صورت بروز کدام عوارض جانبی، باید مصرف دارورا متوقف کرد.

- قطع مصرف برخی از داروها، نیاز به تمهیداتی خاصی دارد. این گونه داروها در صورتی که بلافاصله و به طور ناگهانی قطع شوند، باعث بروز عوارض ناخوشایند در بیماری می‌شوند حتی آگاهی ترک خودسرانه دارو، چند سال درمان را بی‌اثر می‌کند.

- اگر تصور می‌‌کنید داروی تجویزی پزشک مؤثر واقع نشده است، با پزشک معالج خود تماس بگیرید و خودسرانه اقدام به قطع مصرف دارو نکنید، چرا که ظهور اثرات مفید بعضی داروها به چند هفته زمان نیاز دارد.

- نگهداری داروهای گوناگون در یک قوطی صحیح نیست. داروهای مورد استفاده را پس از مصرف، در قوطی دربسته نگهداری کنید و هرگز برچسب دارو را از آن جدا نکنید.

- برای جلوگیری از اشتباه در مصرف، هرگز دارو را در تاریکی مصرف نکنید و حتما قبل از مصرف، برچسب آن را بخوانید.

- اگر دارو را به شکل شربت مصرف می‌‌کنید، باید از قاشق یا پیمانه مخصوص اندازه‌گیری میزان مایع، استفاده شود تا به طور دقیق میزان دوز دارو تنظیم شود.

- داروهای خوراکی در اشکال متفاوتی مثل قرص، کپسول و شربت عرضه می‌‌شوند، بنابراین اگر در مصرف یکی از این اشکال دچار مشکل باشید، می‌‌توانید با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت امکان، از داروی دیگر استفاده کنید.

- هر دارویی ممکن است در کنار خواص درمانی، عوارض ناخواسته‌ای نیز داشته باشد بنابراین لازم است بدانید داروی مصرفی چه عوارضی دارد و در صورت بروز آن، چه اقدامی باید بکنید.

- در موارد مصرف طولانی مدت دارویی خاص، قبل از اتمام موجودی ان، برای تهیه دارو اقدام کنید، تا پیوستگی درمان از بین نرود.

- در صورت فراموش کردن یک وعده از مصرف بعضی داروها، به محض به یاد آوردن، باید آن وعده مصرف شود.

در مورد تعداد دیگری از داروها، باید از مصرف وعده فراموش شده خودداری کرد، چرا که موجب غلظت بالا و خطرناک دارو در بدن خواهد شد.

در این مورد، باید به توصیه‌های پزشک معالج یا داروساز توجه کرد.

- داروهایتان را با فردی دیگر شریک نشوید. هیچ وقت داروی خود را به دیگری ندهید. دارو برای بیماری و وضعیت بالینی شخص شما تجویز شده است و ممکن است برای دیگری، مضر و خطرناک باشد.

- بیشتر همیشه به مفهوم بهتر نیست! بعضی وقت‌ها که خیلی بدحال هستید، شاید استفاده از مقدار بیشتر دارو شما را وسوسه کند، اما به یاد داشته باشید که این کار مفید نبوده و در بیشتر موارد خطرناک خواهد بود.

- شرایط نگهداری بسیاری از داروها بر روی بسته‌بندی دارو یا برگه راهنمای آنها نوشته شده است. داروهای یخچالی باید حتما در یخچال نگهداری شوند اما باید از یخ زدن آنها جلوگیری کرد.

- داروهای غیر یخچالی باید دور از نور، آفتاب و حرارت نگهداری شوند. بیشتر داروها به نور و حرارت حساسند و ممکن است زودتر از موعد خراب شوند یا حتی به مواد سمی تبدیل شوند.

- بعضی داروها باید همراه غذا مصرف شوند تا موجب تحریک معده نشوند و بعضی دیگر اگر همراه غذا مصرف شوند غیرفعال شده یا شروع اثرشان به تاخیر می‌‌افتد. به توصیه‌های پزشک معالج یا داروساز در این زمینه دقت کنید.

- قرص‌‌ها و کپسول‌‌ها را در حمام یا جاهای نمناک منزل به طور مثال نزدیک سینی ظرفشویی آشپزخانه نگهداری نکنید. چرا که رطوبت و حرارت ممکن است باعث تغییرات شیمیایی در دارو شوند.

- داروهای تاریخ گذشته یا بی‌مصرف خود را در منزل نگهداری نکنید و از اینکه داروی دور ریخته شده خارج از دسترسی کودکان باشد، اطمینان حاصل کنید.

- صبور باشید! داروهای مختلف از راه‌های متفاوتی در بدن تأثیر خود را اعمال می‌‌کنند.

برخی از داروها بلافاصله بعد از مصرف جذب شده و خیلی سریع تأثیر خود را نشان می‌‌دهند؛ اما تعداد دیگری از داروها دیرتر تأثیر می‌‌کنند و بیمار دیرتر متوجه تأثیر دارو و بهبود بیماری خود می‌‌شود.