تحریریه پزشک امروز
صرع چیست؟
صرع یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی شناخته شده در جهان، از جمله ایران و نوعی حمله و تشنج تکراری است که به شکل‌های مختلف ظاهر می‌شود و تنها ناشی از فرآیند تحریک ناگهانی در مغز است. متاسفانه عموم مردم اطلاعات نادرستی در مورد صرع دارند و در نتیجه این بیماری بهه عنوان یک عارضه بد نام در بین افراد تلقی می‌گردد. بدیهی است که اکثر افراد مبتلا به صرع در بهره هوشی، حافظه، تحصیل و مهارت‌های هنری با دیگران فرقی ندارند.
سوالات رایج در مورد بیماری صرع:
در حاشیه همایش صرع، خانواده‌های مصروعین از پزشکان متخصص سوالاتی را مطرح نمودند که نظر خوانندگان محترم را به آن جلب می‌کنیم:
والدین در روند تشخیص و درمان بیماری صرع کودکشان چه نقشی را می‌توانند ایفا کنند؟
پروفسور محمود محمدی: نقش والدین بسیار مهم است. آن‌ها از دو طریق می‌توانند در تشخیص نوع تشنج کودک و اینکه آیا واقعا تشنج، صرع است یا خیر به پزشک کمک کنند: 1- تاریخچه‌ای که والدین به طبیب می‌دهند باید دقیق و روشن باشد. 2- تکنیک کمک به تشخیص و استفاده از وسایلل کمک تشخیصی بسیار مهم است، به این صورت که والدین هنگام تشنج کودک، از او فیلم تهیه کنند (حتی با موبایل). مشاهده این فیلم‌ها، برای طبیب، بسیار ارزشمند است و به او در تشخیص بیماری، کمک قابل توجهی می‌کند.
ابتلا به صرع، ادامه زندگی را تا چه حد دچار مشکل می‌کند؟
پروفسور محمدی: این بیماری، هیچ تداخلی با روند طبیعی زندگی ندارد. جالب است بدانید که آلبرت انیشتن هم فردی اپی‌لپتیک (مبتلا به صرع) بود، بنابراین بسیاری از افراد مصروع، مشکل نداشته و توانسته‌اند دنیایی را تکان دهند.
فرد مصروع چه مشاغلی را می‌تواند انتخاب کند؟
پروفسور محمدی: این افراد هر نوع شغلی را می‌توانند انتخاب نمایند، مگر کارهای تهدیدکننده‌ای مانند: کار در ارتفاعات، رانندگی اتوبوس، کار با برق فشارقوی، کار کنار کوره ذوب یا کار با وسایل نقلیه عمومی، ولی شغل‌های دیگر مانند معلمی را می‌توانند به خوبی اداره نمایند.
آیا فرد مصروع قادر به رانندگی می‌باشد؟
پروفسور محمدی: این بیماران در صورتی که حداقل 6 ماه از کنترل صرع گذشته باشد، با رعایت نکات توصیه شده توسط پزشک (مانند خواب کافی و مصرف منظم دارو) می‌توانند به رانندگی بپردازند.
انرژی درمانی و هومیوپاتی چه نقشی در درمان صرع دارند؟
دکتر غلامرضا زمانی: انرژی درمانی و هومیوپاتی درمان اصلی نبوده و هنگام استفاده از این روش‌ها، فرد مصروع هرگز نباید درمانی را که پزشک برای وی شروع کرده قطع کند، ولی در صورت کمک به ارتقاء روحیه فرد، بیمار می‌تواند از این روش‌ها نیز استفاده نماید.
در مورد افراد مصروع، رعایت چه نکاتی در منزل توصیه می‌شود؟
دکتر زمانی: افراد مصروع باید به موارد زیر توجه نمایند:
- هنگام استفاده از حمام، هرگز درب را قفل نکنند.
- در ساعاتی که فرد دیگری در منزل حضور دارد از حمام استفاده کنند.
- هنگام شب، کنار رختخواب وسایل داغ یا تیز نگذارند.
- روی تخت با ارتفاع زیاد نخوابند.
- هنگام استفاده از اتو، کاملا مراقب باشند.
-بهداشت خواب را رعایت کنند، خوابیدن برای مدت 8-6 ساعت در طول شب ضروری است. بیماران باید توجه داشته باشند که خواب روز، هرگز جبران خواب شب را نمی‌کند.
آیا در کودکانی که در اثر بالا رفتن تب دچار تشنج می‌شوند، احتمال صرع وجود دارد؟
دکتر زمانی: در اثر تشنجی که با بالا رفتن تب به وجود آمده، 5 درصد احتمال به وجود آمدن صرع وجود دارد که نیاز به پیشگیری خاصی نمی‌باشد.
آیا پیش‌اگهی تشنج در صرع، هنگام خواب یا بیداری متفاوت است؟
دکتر ابوالفضل نصیریان: بیشتر تشنج‌ها در خواب اتفاق می‌افتند، به جهت اینکه هنگام خواب امواج مغزی ایجاد شده، به شروع حمله کمک می‌نمایند، ولی در مورد فرد مصروعی که هنگام خواب دچار تشنج شده است، هرگز نمی‌توان اطمینان داد که هنگام بیداری دچار تشنج نمی‌شود. اصولاا احتمال تشنج در خواب بالاتر، ولی خطر آن کمتر است.
در مورد پدر و مادر مصروعی که یک فرزند مبتلا به صرع دارند، شانس ابتلا بقیه فرزندان چقدر است؟
دکتر نصیریان: در 80 درصد موارد، بیماری در فرزندان دیگر تکرار نمی‌شود، به دلیل اینکه ابتلا به صرع Multi Factorial (چند علتی) می‌باشد، ولی در صورت ابتلا مادر به صرع، ریسک بیشتر خواهد بود.
آیا در افراد مبتلا به صرع حساس به نور، استفاده از تلویزیون و کامپیوتر منع می‌شود؟
دکتر نصیریان: در این افراد، باید به موارد زیر توجه شود:
- اتاق را مانند محیط سینما تاریک نکنند.
- به میزان 2-5/1 برابر قطر تلویزیون، از آن فاصله بگیرند.
- بچه‌ها به حالت خوابیده تلویزیون تماشا نکنند.
هنگام روز، حتی زمان نگاه کردن از لابلای درختان، به علت تحریکات نوری، از عینک آفتابی استفاده کنند.
- در صورت امکان، برای مدت طولانی از کامپیوتر استفاده ننمایند، زیرا تحریکات نوری مانیتور، باعث تشدید تشنج می‌شود، مگر با فیلتر مخصوص که در صورت استفاده از فیلتر هم مشکل به طور کامل برطرف نمی‌شود، بنابراین باید از استفاده طولانی‌مدت از کامپیوتر و تلویزیون بپرهیزند.
توصیه می‌شود افراد مبتلا به صرع حساس به نور، از بسته‌های اطلاع‌رسانی انجمن صرع کمک بگیرند.
تذکر: هنگام کار با کامپیوتر، استفاده از مانیتورهای LCD تا حدودی مشکل را برطرف می‌کنند ولی نه به طور کامل!
آیا خانمی که داروی صرع مصرف می‌کند، می‌تواند نوزاد سالمی داشته باشد؟
دکتر نصیریان: به طور معمول در تمام خانم‌هایی که از سلامت کامل برخوردارند 3 درصد احتمال وجود جنین معیوب وجود دارد. در افرادی که داروی کنترل صرع مصرف می‌کنند این احتمال به 7 درصد می‌رسد. البته اثر داروها برجنین متفاوت است. توصیه می‌شود 4-3 ماه قبل از بارداری، پزشک درر جریان قرار گیرد تا داروهایی که ضرر کمتری دارند جایگزین شوند و ریسک ضایعات مغزی کاهش یابد.
همچنین در طول بارداری مصرف مکمل‌ها توصیه می‌شود. بیماران باید یک ماه پیش از زایمان به پزشک خود اطلاع دهند تا داروهایی که سبب ایجاد اختلال می‌شوند، قطع گردند، مصرف داروهایی مثل فنوباربیتال و فنی‌توئین در زمان تولد باعث کاهش ویتامین K و خونریزی مغزی می‌شود. خانم‌ها بهتر است بنابر تجویز پزشک، یک ماه پیش از زایمان از آمپول ویتامین K استفاده نمایند.
هنگام دردهای زایمانی نیز مصرف یک آمپول ویتامین K توصیه می‌شود.
قبل از ازدواج، نحوه برخورد فرد مصروع با طرف مقابل چگونه باید باشد؟
دکتر نسرین امیری: با توجه به مسایل حقوقی و حق طرف مقابل، این مورد حتما باید قبل از ازدواج مطرح شود، بنابراین پنهان نمودن آن، هرگز جایز نمی‌باشد و در صورت عدم بازگویی بیماری، به مشکلات بعدی عمیق‌تر و حتی جدایی منجر خواهد شد. از نظر روحی، فردی که بیماری صرع خود راا پنهان کرده، همواره اعتماد به نفس کمی دارد و احساس گناه می‌کند.
براساس قانون؛ هر بیماری طولانی‌مدت، قبل از ازدواج باید به طرف مقابل گفته شود. در صورتی که این مورد پس از ازدواج فاش شود و طرف مقابل اظهار بی‌اطلاعی نماید، قانون به وی اجازه جدایی را خواهد داد.
آیا استفاده از داروهای کنترل صرع، برای حافظه مشکلی ایجاد می‌کند؟
دکتر امیری: تا حدودی بله، ولی در صورت به وجود آمدن مشکل در حافظه، با تغییر دارو توسط پزشک، تا حدودی مشکل برطرف می‌شود. جهت کمک به تقویت حافظه می‌توان از کارت‌های خاصی استفاده نمود، به این صورت که انجام هر کاری با رنگ مخصوصی از کارت اعلام شود. یا با استفاده ازز دفترچه، کارهای روتین یادآوری گردد.
هنگام سیکل ماهیانه در دختران مصروع، رعایت چه مواردی ضرورت دارد؟
دکتر زرین کیهانی‌دوست: طبق توصیه WHO، یکی از کاربردی‌ترین نکات، مصرف یک قرص آهن و اسیدفولیک در این زمان می‌باشد، زیرا کاهش سطح آهن خود به شروع تشنج‌ها کمک می‌کند.
گرفتن نوار مغزی در مصروعین، هر چند وقت یکبار و در چه مواردی ضرورت دارد؟
دکتر کیهانی‌دوست: باید حداقل هر 6 ماه (و ترجیحا هر 12-9 ماه) یک بار نوار مغزی گرفته شود. در صورت کنترل صرع و تصمیم برای قطع درمان، گرفتن نوار مغزی، هر 12-9 ماه یک بار توصیه می‌شود و انجام آن برای فاصله زمانی کمتر از 6 ماه ضرورتی نداشته و توصیه نمی‌شود.
