پله فرار از مخمصه

هدف فیس‌بوک از این تغییر نام بازنمایی از تمرکز بر ساخت متاورس یا آرمان‌شهر‌ مجازی (metaverse) است، متاورس عبارتی نوظهور در فضای اینترنت است که اشاره به تغییر ماهیتی دارد که شرکت‌‌هایی چون فیس‌بوک را از یک شبکه اجتماعی یا شرکت صرف تکنولوژی به شرکتی با شمولیت بیشتر و دایره محصولی متفاوت تعریف می‌کند.

بر اساس گزارش ورج‌مارک زاکربرگ قصد دارد این تغییر‌نام را در کنفرانس سالانه Connect که 28 اکتبر (6 آبان) برگزار می‌شود، تشریح کند. با این حال یک منبع مطلع به ورج گفته است خبر رسمی این تغییر نام زودتر از این منتشر خواهد شد.

متاورس پدیده‌‌ای ترکیبی از دنیای‌مجازی، واقعیت افزوده و اینترنت در آینده است که این روزها در سیلیکون‌ولی درباره آن بسیار حرف زده می‌شود. متاورس با استفاده از واقعیت‌مجازی، واقعیت افزوده، آواتارها و تصویرسازی‌‌های کامپیوتری مشابه، می‌تواند در آینده‌‌ای نه‌‌چندان دور مرزهای میان زندگی آنلاین و فیزیکی افراد را از میان بردارد. بی‌‌شک شرکت‌های بزرگ تکنولوژی همچون فیس‌بوک از چشم‌‌انداز سرازیر‌‌شدن اطلاعات بیشتر زندگی واقعی افراد به ‌‌فضای‌مجازی به‌‌شدت استقبال می‌کنند، از این‌رو حرکت بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی جهان به این سمت می‌تواند با ریبرند آن منطقی جلوه کند.

این تغییر نام جدید می‌تواند جایگاه خود برنامه فیس‌بوک را به‌عنوان شرکت مادر پیام‌‌رسان  واتس‌اپ، شبکه اجتماعی اینستاگرام و شرکت واقعیت‌مجازی oculus دوباره بازتعریف کند با این حال در تماس خبرنگاران هنوز سخنگوی فیس‌بوک حاضر به تایید این تغییر نشده است.

فیس‌بوک در حال‌حاضر بیش از 10 هزار کارمند دارد که روی محصولات مختلفی از جمله عینک‌‌های واقعیت‌مجازی کار می‌کنند. مارک زاکربرگ اعتقاد دارد در آینده عینک‌های واقعیت‌مجازی جایگاهی مثل تلفن‌های هوشمند امروزه را به‌دست خواهند گرفت. او در تابستان امسال در گفت‌وگو با ورج گفته بود که طی چند سال آینده این شرکت به‌طور کامل از یک شبکه اجتماعی به سمت یک شرکت متاورس حرکت خواهد کرد.

این ریبرند فیس‌بوک البته می‌تواند یک اقدام آینده‌‌نگرانه هم در نظر گرفته شود؛ جایی‌که فیس‌بوک را از پیچ و خم‌‌های امروز خود جدا کند. یک کارمند سابق فیس‌بوک به‌نام، FrancesHauge اخیرا و قبل از شهادت در کنگره علیه این شرکت اطلاعاتی را به وال‌استریت‌ژورنال درز داده که باعث مشغولیت ذهنی زیادی برای زاکربرگ و همکارانش شده است.  رگولاتور و نهادهای مقررات‌گذار در آمریکا تلاش می‌کنند که با اشاره بر انحصار اطلاعاتی این شرکت را تحت‌فشار قرار دهند.  با این حال فیس‌بوک نخستین شرکت تکنولوژی شناخته‌شده‌‌ای نیست که بزرگ‌شدن آن را مجبور به تغییر نام این‌چنینی کرده است. در سال 2015 گوگل هم با جهت تمرکززدایی از شرکت‌ها و محصولاتی که در زیر‌مجموعه خود داشت هلدینگ آلفابت را تاسیس کرد. در واقع گوگل زمانی این تصمیم را گرفت که دیگر فقط یک جست‌وجوگر نبود در حالی‌که بنیان شرکت ابتدا از یک سایت جست‌وجو زده شد. گوگل در زمان تغییر برند شرکتی بود که از محصولات بهداشتی حوزه تکنولوژی تا ساخت ماشین‌‌های بدون‌سرنشین را در سبد داشت.  در سال 2016 شرکت اسنپ‌‌چت نیز نام خود را به اسنپ‌‌ تغییر داد در همان سالی که یک دوربین (عینک) را با عنوان Spectacles به بازار عرضه کرد. هنوز مشخص نیست که فیس‌بوک به چه نامی تغییر خواهد یافت اما احتمالا بعد از این تغییر نام فیس‌بوک صرفا به یک محصول شرکت مادر جدید تبدیل خواهد شد در کنار اینستاگرام و  واتس‌اپ. بر اساس گزارش ورج نام جدید چندان برای عموم مانوس نخواهد بود ولی فعلا برخی از مدیران شرکت از آن مطلع شده‌‌اند.

گفته می‌شود یک نام احتمالی Horizon (افق) است؛ نامی که فیس‌بوک روی یک محصول واقعیت‌مجازی رونمایی‌شده خود گذاشته و سال‌هاست در حال توسعه آن است. نام اپلیکیشن این محصول اخیرا بعد از انتشار یک نسخه جدید به Horizon Workrooms تغییر کرد.

به‌رغم تمام بحران‌‌‌ها ایده زاکربرگ این است که روی نسل جدید تکنولوژی تمرکز کند؛ این را از سخنرانی‌‌ها و مصاحبه‌های او می‌توان دریافت. در تابستانی که گذشت او تیم متاورس را تشکیل داد تا شرکت را برای تغییرات جدید آماده کند. او همچنین تغییراتی نیز در سطح مدیریتی برای این هدف خود انجام داد از جمله  AndrewBosworth مدیر بخش واقعیت‌مجازی و واقعیت افزوده را به سمت مدیر ارشد تکنولوژی شرکت منصوب کرد. تنها چند روز قبل هم فیس‌بوک از برنامه خود برای استخدام 10 هزار نیروی جدید برای کار در زمینه متاورس در اروپا خبر داد.

زاکربرگ می‌گوید: متاورس (آرمان‌شهر‌مجازی) نقطه تمرکز آینده است و بخش مهمی از فصل جدیدی از تحول تکنولوژی بعد از «اینترنت موبایل» است. به‌گفته او متاورس مهم‌ترین نقطه تمرکز آینده شرکت ما هم هست و این مسیری است که به سمت آن حرکت می‌کنیم. با این حال آرمان‌شهر ‌مجازی ایده‌‌ای است که طی هفته‌های اخیر توسط مدیران فیس‌بوک زیاد به‌کار برده می‌شود در حالی‌که هنوز درک عمومی زیادی از آن وجود ندارد.

شرکت فیس‌بوک در ‌‌ماه آگوست امکان اتاق‌های کار‌مجازی را به‌‌ هدست‌‌های خودش اضافه کرد که امکان شرکت در جلسات ‌مجازی را به‌عنوان‌‌ آواتار به‌‌کارمندان می‌دهد.

ساتیا نادلا مدیرعامل شرکت مایکروسافت هم اخیرا درباره ایجاد یک متاورس تجاری صحبت کرده است.

مفهوم متاورس برگرفته از رمان علمی‌-‌تخیلی Neal Stephenson است که در آن مردم از یک آ‌رمان‌شهرمجازی به یک ویرانشهر (dystopian) در جهان واقعی نقل‌مکان می‌کنند. حالا این مفهوم توسط یکی از جنجالی‌‌ترین شرکت‌های تکنولوژی جهان به‌کار گرفته شده است.

فیس‌بوک در جهان‌مجازی یکی از بدنام‌ترین شرکت‌ها در استفاده از داده‌ها و فروش و سوءاستفاده از آنها برای مقاصد تجاری بوده است و ماجراهای مختلفی از جمله رسوایی کمریج آنالیتیکا چهره این شرکت را نزد افکار عمومی و حتی قانونگذاران آمریکایی به‌شدت مخدوش کرده است.

در ماجـــرای کــمبریج آنالیتیکا مشخص‌شد کمپین ترامپ برای ریاست‌جمهوری اقدام به سوءاستفاده از دیتا و گمراه‌کردن کاربران به‌کمک دسترسی به داده‌های فیس‌بوک کرده است. مارک زاکربرگ بارها به‌خاطر این ماجرا عذرخواهی کرد اما بعدا مشخص شد که اساسا مدل تجاری این شرکت بر تحلیل و فروش داده‌های کاربران استوار است.

بعد از آن هم بارها زاکربرگ به کنگره فراخوانده شده و دردسرهای زیادی متوجه آن شده است، از این‌رو به‌نظر نمی‌رسد یک تغییر برند به مفهومی انتزاعی و مدرن بتواند تحول عمده‌‌ای در شیوه کسب‌وکار پرچالش این شرکت ایجاد کند.

زاکربرگ در حالی به سمت آرمان‌شهر‌ مجازی قدم برمی‌دارد که کمتر از یک‌ماه قبل یک اختلال در سیستم آدرس‌‌دهی باعث از کار افتادن همه سرویس‌های داخلی و خارجی این شرکت شد و میلیاردها دلار ضرر برای شخص او و انتقادهای گسترده‌‌ای از شیوه مدیریت او به‌بار آورد. برای بسیاری آرمان‌شهر فیس‌بوک با مدل و تفکر فعلی مدیریتی، بلیت عبور از وضعیت امروز نیست.