آبان چهره دیگری از پاییز1400 را نشان داد. دومین ماه از سال آبی جدید با بارش‌‌‌های گسترده در سراسر کشور همراه شد. بارش باران و برف در استانهای مرکزی، تهران، ایلام، آذربایجان شرقی، مازندران، خوزستان، گلستان، کردستان، سیستان و بلوچستان، اصفهان، کرمانشاه، البرز و همدان طی 24ساعت گذشته چهره کشور را تغییر داد.
اولین بارش پاییزی در پایتخت با شدتی بالا به سفیدپوش شدن ارتفاعات، مسدود شدن برخی از محورهای مواصلاتی و طراوات فضای شهر منجر شد. بنابر اعلام مجتبی جلالی، مدیرکل هواشناسی استان تهران طی 24 ساعت گذشته در ایستگاه‌‌‌های هواشناسی میزان بارش‌‌‌ها در آبعلی 8/ 9میلی‌متر، دماوند 3/ 6میلی‌متر، لواسان 6میلی‌متر، فرودگاه مهرآباد 6میلی‌متر، شمیران 5/ 5میلی‌متر، شهریار 8/ 4میلی‌متر، فیروزکوه 4/ 3میلی‌متر، فرودگاه امام 2/ 3میلی‌متر، ژئوفیزیک 6/ 2میلی‌متر، ایستگاه آلودگی‌سنجی فیروزکوه 6/ 2میلی‌متر و ورامین 1/ 2میلی‌متر تخمین زده شده است.
این وضعیت در بسیاری از استانهای دیگر نیز تجربه شد و حتی به دلیل شدت گرفتن حجم و گستره بارندگی کردستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی هشدار سطح زرد اعلام شد. وضعیتی که به نظر میرسد در طول هفته آینده تا حدی خشکی را از چهره کشور بزداید. ریزش گسترده باران و برف در کشور در شرایطی در هفته دوم آبان رخ داده که پیش‌تر برآورد شده بود کشور، آبان امسال را با خشکی و نزولات جوی اندک پشت سر بگذارد. روز گذشته سازمان هواشناسی کل کشور با اشاره به تغییر دما و ریزش نزولات جوی طی هفته پیش رو، از گسترش رگبار، رعد و برق و توفان و بارندگی در بخش وسیعی از کشور خبر داد. استانهای البرز، تهران، قم، اردبیل، گیلان و مازندران در هفته پیش رو شاهد بارش باران خواهند بود. این سازمان از احتمال سیلابی شدن رودخانه‌‌‌ها خبر داده، ضمن اینکه بارش باران و ریزش برف در ارتفاعات و مه‌آلودگی و توفانی شدن دریا در بخش‌‌‌هایی از کشور را پیش‌بینی کرده است؛ اتفاقی که اگر فراگیر شود، نشانه خوبی برای عبور کشور از تنگنای آبی است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در نتیجه ریزشهای گسترده روز گذشته در شمال کشور، سطح آب «رودخانه چشمه کیله و نواحی اطراف سد کشکو» در تنکابن سیلابی شده به طوری که دبی سیلاب در آن به 100 مترمکعب در ثانیه میرسد. چنین وضعیتی در بخش شمالی کشور در حالی رخ داده که هنوز بارندگی به بخش عمده مناطق کشور نرسیده یا در برخی نواحی با شدت کمتری رخ داده است. از آنجا که کاهش بارندگی در 38روز گذشته به خشکیدگی سه حوضه آبی کشور منجر شده، هفته پیش‌‌‌رو برای تغییر وضعیت آبی کشور اهمیتی حیاتی دارد و بسته به اینکه کمیت ریزش نزولات جوی و پراکندگی آن در کشور به چه ترتیبی باشد، مسیر آبی پیش روی کشور تغییر کرده یا تثبیت می‌شود. این تصویر تا صبح هشتم آبان 1400 چندان پرآب نیست. مقامات وزارت نیرو از ابتدای سال آبی 1401-1400 با اعلام نگرانی در این باره، خواستار توجه جامعه به مخازن خالی از آب سدهای کشور و لزوم صرفه‌‌‌جویی در مصرف آب شدند.
نگاهی به میزان بارندگی کشور در 6حوضه آبریز به فاصله 38 روز پس از شروع سال آبی جدید، اطلاعات مفیدی درباره شرایط آبی کشور ارائه می‌کند. شواهد این گزارش رسمی نشان می‌دهد وضعیت آبی کشور چندان مناسب نیست. گزارش متولیان رسمی آب اذعان دارد به جز حوضه آبی خزر و بخش شمالی کشور، شرایط بارندگی در سایر مناطق طی ابتدای مهر 1400 تا هشتم آبان امسال بحرانی است. داده‌‌‌‌‌‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران به وضوح از افت بارندگی کل کشور نسبت به میانگین 53ساله حکایت دارد. در عین حال، اعداد به دست آمده از حوضه‌‌‌های مختلف بارندگی نشان از بهبود اندک بارندگی در کشور به نسبت آمارهای سال گذشته دارد. از اول مهرماه 1400 تا هشتم آبان، بارش‌‌‌ها در هر 6 حوضه آبریز کمتر از میانگین 53ساله بوده است. از آن سو در دوره کوتاهی که از سال آبی جدید گذشته است، 2 حوضه آبریز «دریای خزر» و «خلیج فارش و دریای عمان» با افزایش بارندگی، 3 حوضه «دریاچه ارومیه»، «فلات مرکزی» و «مرز شرقی» با کاهش بارندگی و حوضه «قره قوم» بدون تغییر مانده است. بررسی آمارهای اعلام شده از سوی دفتر مطالعات پایه منابع آب نشان می‌دهد حداکثر بارندگی ثبت شده در کشور در ابتدای سال آبی جاری حد فاصل ابتدای مهر1400 تا 8 آبان در استان گیلان و ایستگاه حسین‌آباد-سارمساقلو با بیش از 401میلی‌متر بوده در حالی که کمترین میزان بارش از استان سیستان و بلوچستان و ایستگاه امور آب سیستان با نیم میلی‌متر گزارش شده است. بهرغم بارش‌‌‌های گسترده در روز هشتم آبان، وضعیت بارندگی کشور تا پیش از این روز نامناسب است. گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران تایید می‌کند ارتفاع کل ریزشهای جوی کشور از ابتدای مهر1400 تا هشتم آبان، بالغ بر هفت میلی‌متر بوده است. عددی که گرچه از نرخ بارندگی کشور در مدت مشابه سال قبل بیشتر است، اما 42درصد از میانگین 53 ساله کشور کمتر است.
بررسی آمارهای کشور در 30حوضه آبریز درجه2 نشان می‌دهد از منظر اختلاف بارندگی سال آبی جاری نسبت به میانگین 53سال اخیر، تنها 5 حوضه از این تعداد دارای بارندگی بهتری هستند و باقی 25حوضه روندی نزولی را در سال آبی جاری تجربه کرده‌‌‌اند.
البته وقتی آمارهای بارندگی کشور در 38 روز نخست سال آبی 1401-1400 بررسی می‌شود، به نسبت سال آبی قبلی 21 حوضه وضعیتی مثبت و صعودی داشته و 9حوضه نیز با افت بارندگی روبه‌رو شده‌‌‌‌‌‌اند.
در بین حوضه‌‌‌های درجه2 بیشترین ارتفاع تجمعی بارندگی در سال آبی جاری به تالاب انزلی-تالش در حوضه درجه‌یک «دریای خزر» مربوط است که با 267 میلی‌متر در کل کشور رکورددار است. پس از این حوضه رودخانه‌‌‌های بین سفیدرود و هراز است با 136میلی‌متر، هراز و قره‌سو با 90میلی‌متر، قره‌سو و گرگان با 70 میلی‌متر و رودخانه‌‌‌های بلوچستان با 32 میلی‌متر در رده‌‌‌های بعدی قرار دارند. 6 حوضه درجه دوم از 7 حوضه «دریای خزر» نسبت به سال گذشته دارای ارتفاع تجمعی بارش بهتری هستند.
از آن سو، از بین همه حوضه‌‌‌ها، 9حوضه درجه2 فلات مرکزی کشور اعم از «دریاچه نمک»، «گاوخونی»، «طشک، بختگان و مهارلو»، «کویر ابرقو، سیرجان»، «هامون و جازموریان»، «کویر لوت»، «کویر مرکزی»، «کویر سیاهکوه و ریگ زرین» و «کویر درانجیر» با میزان ارتفاع تجمعی بارش بین صفر تا 2میلی‌متر بدترین وضعیت را نسبت با سایر حوضه‌‌‌های بارش در نخستین روزهای سال آبی جاری تجربه کرده‌‌‌اند.
9 جزء مختلف حوضه «خلیج فارس و دریای عمان» هم بهرغم وضعیت بهتر نسبت به حوضه «فلات مرکزی کشور» از منظر ارتفاع تجمعی بارش، اما کماکان نسبت به سال گذشته فاصله چندانی ندارند. همچنین رودخانه‌‌‌های بلوچستان که از نظر ارتفاع تجمعی بارش با 32 میلی‌متر وضعیتی بهتر از سال قبل دارند.
افت ارتفاع تجمعی بارش در حوضه دریاچه ارومیه از دیگر شواهد موجود در گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران است.
