عوامل تشدید کننده علایم بیماری روده تحریک پذیر
فشارهای روحی و روانی (خصوصاً مشکلات خانوادگی و عاطفی)، اضطراب و نگرانی (شرکت در امتحانات مشکل، بیماری اقوام نزدیک و...)، فشار کاری فراوان، برخی مواد غذایی مانند سوسیس، کالباس، غذاهای نفاخ، قهوه، برخی سبزی‌‌ها و میوه‌‌ها، ادویه‌جات، ترشی‌جات، خورشت قورمه سبزی، سوپ، آش، شکلات و...، الکل، استعمال دخانیات، تغییرات آب و هوا، تغییرات در محل سکونت و کار، عوامل هورمونی (مثل دوران قاعدگی)، همه این موارد، سبب تشدید علایم در همه بیماران نمی‌شوند و حتی تاثیر آنها در یک بیمار نیز، در زمان‌‌های مختلف، متفاوت است در مورد نوع رژیم غذایی، هر فرد باید بداند که چه غذاهایی سبب تشدید علایم بیماری او می‌شوند.
در قدیم، علت زخم معده و اثنی‌عشر را افزایش ترشح اسید معده می‌دانستند ولی امروزه علت عمده این بیماری را نوعی میکروب بنام هلیکوباکترپیلوری می‌دانند که نحوه درمان بیماری را تغییر داده است.
آیا در مورد بیماری روده تحریک پذیر نیز امکان فعالیت یک میکروب وجود دارد؟
در مورد کشف میکروب هلیکوباکترپیلوری و اثبات نقش آن در زخم معده و اثنی عشر، تا به حال مطالعات زیادی در دنیا صورت گرفته است این موضوع سبب شد تا در درمان زخم معده و اثنی‌عشر، مصرف آنتی‌بیوتیک‌‌های خاصی معمول شود.
در مورد بیماری روده تحریک پذیر نیز، مطالعات متعددی صورت گرفته، ولی تا به حال نتوانسته‌اند نقش میکروب خاصی را به اثبات برسانند ولی با توجه به بروز درصد قابل توجهی از موارد بیماری روده تحریک پذیر، به دنبال عفونت‌‌های باکتریال دستگاه گوارش و یا بیماری‌‌های التهابی روده نقش التهاب در پیدایش علایم روده تحریک پذیر، مورد توجه قرار گرفته است به طوری که در حال حاضر، احتمال دخالت درجات خفیفی از التهاب در ایجاد این بیماری، مطرح شده ولی هنوز اثبات نگردیده است.
نکات
فقط حوادث و اخبار ناگوار، سبب تشدید بیماری نمی‌شوند؛ بلکه اخبار خوش، مانند برنده شدن در قرعه‌کشی، قبولی در امتحانات، آمدن خواستگار . . . و موفقیت‌‌های بزرگ نیز ممکن است سبب تشدید علایم بیماری شوند. هیچ بیماری دیگری به اندازه بیماری روده تحریک پذیر، تحت تاثیر محیط (استرس، و رژیم غذایی و . . .) قرار نمی‌گیرد.
بیماران مبتلا به بیماری روده تحریک پذیر بیشتر از افراد دیگر، در دوران کودکی دچار صدمات روانی و اجتماعی شده‌اند. تا به حال هیچ نقشی برای عوامل عفونی، التهابی و سرطانی در بیماری روده تحریک پذیر شناخته نشده است، ولی این امید وجود دارد که با تحقیقات بیشتر در آینده، علت اصلی بیماری شناخته شود. خانم‌‌ها در دوران قاعدگی دچار تشدید علایم بیماری روده تحریک پذیر می‌شوند و این موضوع نقش عوامل هورمونی را در تشدید بیماری ثابت می‌کند.
کولیت یعنی التهاب کولون و کولون یعنی روده بزرگ، اولا در این بیماری هیچ‌گونه شاهدی دال بر وجود التهاب و یا زخم در روده‌ها و به خصوص در روده بزرگ وجود ندارد.
غذای حجیم در این بیماران، منجر به افزایش حرکات روده بزرگ شده و ممکن است شکم درد ایجاد شود. خود بیماران نیز متوجه می‌شوند که غذای پر حجم را تحمل نمی‌کنند.
به نظر می‌رسد که ترشح هورمون کله سیستوکینین از جدار روده کوچک، پس از ورود برخی مواد غذایی به روده کوچک، در بروز اختلال حرکتی و علایم روده تحریک پذیر دخالت داشته باشد.
روده این بیماران، به عوامل و محرک‌های محیطی (خارجی)، بیش از حد پاسخ می‌دهد (حساس است) و در واقع آستانه درک روده‌ها نسبت به درد، وجود گاز در روده‌ها و . . .کاهش یافته، به طوری که ممکن است مقدار گاز روده‌ها افزایش نیافته باشد، ولی فرد احساس نفخ شکم نماید. در عدم تحمل به شیر (لاکتوز) نیز، علایم مشابه بیماری روده تحریک پذیر، دیده می‌شوند.
مصرف شیر، خامه، سرشیر و . . . منجر به شکم درد و نفخ شکم می‌شود. به دلیل شیوع بالای هر دو بیماری، امکان ابتلای هم‌زمان به هر دو، وجود دارد.
مصرف مواد حاوی گندم یا ذرت نیز، می‌تواند به تشدید علایم بیماری منجر شود. وجود علایم غیر گوارشی در بیماران مبتلا به روده تحریک پذیر، شایع است و این نشان دهنده نوعی اختلال منتشر در سیستم عصبی – عضلانی، عضلات صاف موجود در روده‌ها، مثانه و سیستم تناسلی و . . . می‌باشد.
چرا انتخاب نام کولیت عصبی برای بیماری روده تحریک پذیر مناسب نیست؟
کولیت یعنی التهاب کولون و کولون یعنی روده بزرگ، اولا در این بیماری هیچ‌گونه شاهدی دال بر وجود التهاب و یا زخم در روده‌ها و به خصوص در روده بزرگ وجود ندارد که عدم وجود التهاب با آزمایش‌های خونی و مدفوع اثبات می‌شود از کلمه کولیت، بیشتر در بیماری کولیت زخمی (بیماری التهابی روده) استفاده می‌شود و هیچ ارتباطی بین بیماری روده تحریک پذیر و کولیت زخمی وجود ندارد.
از طرفی دیگر در جریان بیماری روده تحریک پذیر، فقط روده بزرگ درگیر نمی‌شود و سرتاسر دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد، در جریان این بیماری درگیر هستند و حتی سایر علایم مثل سردرد، درد سینه، قاعدگی دردناک و تکرر ادرار نیز جزء علایم و نشانه‌های بیماری روده تحریک پذیرند.
از طرف دیگر استفاده از کلمه عصبی نابجا است چون در بسیاری موارد، بدون دخالت ناراحتی‌های روحی و عصبی و به دلایل عوامل محرک دیگر مثل برخی غذاها و تغییرات آب و هوا، شخص دچار تشدید علایم بیماری می‌شود.
علایم و نشانه‌های بیماری روده تحریک پذیر
این بیماری، در اغلب موارد در سنین جوانی و میانسالی شروع شده و زنان، بیشتر از مردان مبتلا می‌گردند علایم بیماری، به طور متناوب در طول حیات تکرار می‌شوند و در اغلب موارد، حتی بدون مصرف دارو، ممکن است علایم بیماری برطرف شده و بعد از دوره‌ای آرامش، مجدداً ظاهر شوند.
علایم و نشانه‌های بیماری، از فردی به فرد دیگر، متفاوت است بیماران غالباً دچار درد پیچشی شکم همراه با یبوست و گاهی اسهال، همراه با دفع بلغم هستند از علایم دیگر می‌‌توان آروغ زدن فراوان، احساس ترش کردن و سوزش سر دل، تلخی دهان و نفخ شکم را نام برد.
از نظر شیوه اجابت مزاج، بیماران به سه دسته تقسیم می‌شوند: گروه اول: بیمارانی هستند که مشکل آنها یبوست است (اجابت مزاج مشکل یا به فواصل طولانی و ...) گروه دوم: بیمارانی هستند که مشکل اصلی آنها اسهال است. (دفع مکرر، مدفوع شل) گروه سوم: که دچار اسهال و یبوست متناوب هستند.
نفخ و درد شکم، در هر یک از بیماران نیز ممکن است دیده شود به هر حال باید این موضوع را دانست که بیماران، مدت‌ها دچار این علایم بوده و علایم، به صورت متناوب، خفیف یا شدید می‌شوند.
برای خواندن بخش اول -با بیماری روده تحریک پذیر آشنا شویم- اینجا کلیک کنید.
