آخرین گزارش منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران اطلاعات مربوط به شاخص قیمت مصرف‌کننده در آبان‌ماه را منتشر کرد. بر این اساس نرخ توم سالانه به 4/ 44درصد رسید که نسبت به ماه قبل کاهش اندکی را نشان می‌دهد.
از سوی دیگر پس از ماه‌ها رالی تورمی، تورم ماهانه از 3درصد کمتر شد و در آبان ماه عدد 5/ 2درصد را به ثبت رساند. شاید مهم‌ترین کاهش ثبت‌شده در آمارهای تورم به تورم نقطه به نقطه مربوط باشد. شاخص قیمت مصرف‌کننده در دومین ماه پاییز نسبت به مدت مشابه سال گذشته 7/ 35درصد رشد کرده است که این میزان در 14ماه گذشته بی‌سابقه محسوب می‌شود. در جزئیات این گزارش می‌توان مشاهده کرد که تورم نقطه به نقطه کالاهای خوراکی از سطح 5/ 60 درصدی به حدود 4/ 46درصد رسیده است که با توجه به وزن بالای خوراکی‌ها در سبد خانوار ایرانی این کاهش تورم محسوس خواهد بود. دلایل مختلفی را می‌توان برای کاهش تورم عنوان کرد که ریشه‌های اقتصادی و سیاسی مختلفی دارند، رشد اندک نرخ ارز در آبان‌ماه، قطع روند استقراض دولت از بانک مرکزی از انتهای تابستان و افزایش درآمدهای نفتی از قبل افزایش قیمت انرژی در بازارهای جهانی از اصلی‌ترین دلایل فروکش کردن نسبی تورم است. در کنار این موارد، دلایلی چون ثبات قیمت مسکن و عبور از فصل برداشت محصولات کشاورزی از دیگر دلایل ثبات بیشتر سطح قیمت‌ها در آبان‌ماه است. باید توجه داشت به‌‌رغم کاهش‌های قابل توجه در نرخ تورم، همچنان سطح 5/ 2درصدی برای تورم ماهانه و 7/ 35 درصدی برای تورم نقطه به نقطه بالا محسوب می‌شود. با این حال می‌توان امیدوار بود با ادامه روند کاهشی شاخص قیمت‌ها تب تند تورم اندکی کنترل شود و درصورت مستعد بودن شرایط حتی به سطح تورم زیر 20درصد نیز دست پیدا کنیم.
آمار تورم آبان
مرکز آمار ایران در گزارشی اطلاعات مربوط به تورم آبان ماه را ارائه داد. بر این اساس تورم ماهانه آبان به سطح 5/ 2درصد رسیده است. این رقم در مقایسه با ماه‌های گذشته حاکی از کاهش یافتن رشد شاخص قیمت مصرف‌کننده در دومین ماه پاییز است. در ماه‌های اخیر نرخ تورم ماهانه همواره بالاتر از 3درصد بود. از سوی دیگر نرخ تورم میانگین سالانه در آبان‌ماه 4/ 44درصد اعلام شده است که نسبت به ماه گذشته کاهشی یک‌درصدی را نشان می‌دهد. علاوه بر این عدد تورم میانگین به ثبت رسیده در آبان ماه در میان ماه‌های سال جاری یکی از پایین‌ترین اعداد به ثبت‌رسیده محسوب می‌شود؛ اما مهم‌ترین کاهش تورم در آبان‌ماه متعلق به تورم نقطه به نقطه است. منظور از تورم نقطه به نقطه، تغییرات عدد شاخص قیمت‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل است و مشخص می‌کند که خانوارها برای خرید سبد مشخصی از کالا و خدمات چقدر بیشتر از مدت مشابه سال گذشته هزینه کرده‌اند. بر این اساس نرخ تورم نقطه به نقطه آبان با کاهشی قابل توجه به 7/ 35درصد رسیده است. این موضوع حاکی از روند کاهشی نرخ تورم نقطه به نقطه است که در آغاز پاییز به کمتر از 40درصد کاهش یافت و در دومین ماه پاییز روند کاهشی خود را ادامه داد. همچنین آمارهای منتشرشده حاکی از آن است که در آبان ماه، نرخ تورم نقطه به نقطه کالاهای خوراکی به 4/ 46درصد رسیده است. نکته قابل توجه آنجاست که نرخ تورم نقطه به نقطه کالاهای خوراکی در مهرماه بیش از 60درصد بوده است؛ موضوعی که حاکی از کاهش چشم‌گیر این دسته از کالاها دارد. با این حال روندی که کالاهای غیرخوراکی و خدمات در این ماه طی کرده‌اند، خلاف خوراکی‌ها بوده است؛ به‌طوری‌که کالاهای غیرخوراکی و خدمات با رسیدن به سطح تورم نقطه به نقطه 2/ 30درصدی در آبان، نسبت به ماه گذشته رشد اندک 7/ 0درصدی را به ثبت رسانده است.
گروه‌های تاثیرگذار بر تورم آبان
نحوه محاسبه شاخص بهای مصرف‌کننده به این صورت است سبدی در نظر گرفته می‌شود که مجموع مصارف یک خانوار را نمایندگی می‌کند. مرکز آمار به هر یک از کالاها و خدمات مورد استفاده خانوار وزن مشخصی اختصاص می‌دهد که سهم آن کالا یا خدمات را در سبد مورد استفاده خانوار نشان می‌دهد. جزئیات گزارش منتشرشده مربوط به آبان ماه حاکی از آن است که از این زیرگروه‌ها در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل به گروه «ادویه و چاشنی»بوده است، به‌طور مشخص کالاهای رب گوجه‌فرنگی، زعفران و سس گوجه‌فرنگی، گروه «سبزیجات» و کالاهای گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای و سیب‌زمینی و گروه «انواع گوشت» و کالاهای گوشت مرغ، کالباس و سوسیس متعلق است. از طرفی دیگر در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، گروه «حمل‌ونقل» و به‌طور مشخص انواع خودروی سواری و لاستیک خودرو، گروه «پوشاک و کفش» و به‌طور مشخص انواع پوشاک و گروه « هتل و رستوران» شامل غذاهای سروشده در رستوران بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند.
چرایی کاهش رشد قیمت‌های ماهانه
دومین ماه پاییز روند کاهشی تورم آغاز شده در مهرماه را ادامه داد؛ به‌طوری‌که این کاهش معنا‌دار تورم را می‌توان نشانه‌ای از کاهشی شدن روند تورم به حساب آورد. در قدم اول به بررسی کاهش یافتن نرخ تورم ماهانه می‌پردازیم. بر این اساس کاهش رشد شاخص بهای مصرف‌کننده در دومین ماه پاییز را می‌توان به پایان نوسانات فصلی خوراکی‌ها و ثبات قیمت مسکن ارتباط داد؛ در آبان تورم خوراکی‌ها و تورم مسکن کاهشی شده است و این موضوع خود در کاهش تورم ماهانه موثر است. دلیل کاهش تورم مسکن از این الگو ناشی می‌شود که تورم مسکن همیشه در ماه اول هر فصل بالاتر از ماه‌های دوم و سوم است. اگرچه این نرخ 5/ 2درصدی تورم ماهانه در آبان نسبت به چهار ماه گذشته که تورم ماهانه همیشه بالاتر از 3درصد بوده است کاهش یافته است، اما باید توجه داشت که نرخ 5/ 2درصدی برای تورم ماهانه سطح بالایی محسوب می‌شود.
کاهش تورم تا کجا؟
نکته قابل توجه در آمارهای تورم آبان‌ماه کاهش قابل توجه نرخ تورم نقطه به نقطه است. این شاخص نسبت به ماه گذشته کاهشی 5درصدی را تجربه کرده و از نقطه اوج خود در پایان بهار سال جاری فاصله قابل توجهی گرفته است؛ به‌طوری‌که نرخ تورم از 5/ 49درصد در فروردین ماه 1400 به سطح 7/ 35درصدی در آبان‌ماه رسیده و کاهش حدود 14درصدی را به ثبت رسانده است. این موضوع را می‌توان به عوامل مختلفی مرتبط دانست؛ اما به نظر می‌رسد کاهش روند استقراض دولت از بانک مرکزی و کاهش رشد پایه پولی در ماه‌های اخیر یکی از عوامل مهم این کاهش در نرخ تورم آبان ماه هستند. همچنین در ماه‌های اخیر فروش اوراق و تامین مالی غیر تورمی از سر گرفته شده است.
باید توجه داشت عوامل سیاسی و بین‌المللی نیز در کاهش تورم کشور نقش داشته‌اند. به‌طور مشخص افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی و افزایش درآمدهای ارزی کشور یکی از این عوامل موثر بر کاهش تورم است. از طرفی زمزمه مذاکرات اندکی از انتظارات تورمی کاسته و رشد اندک و کاهش نوسانات نرخ ارز در آبان ماه خود نشان‌دهنده این موضوع است. لازم به ذکر است در صورت کاهش ادامه این روند کاهشی در نرخ تورم و با فرض بهبود شاخص‌های موثر در تورم ایران و حل و فصل مشکلات سیاسی کشور، می‌توان به رسیدن نرخ تورم به سطح زیر 20درصد نیز امید داشت.
