خط یک انتقال آب خلیج‌فارس الگوی سایر خطوط انتقال
انتقال آب خلیج‌فارس به عنوان تجربه موفقی از سوی سه سرمایه‌گذار معدنی و صنعتی با حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت صورت گرفت و سال گذشته خط یک این طرح به مرحله اجرا و بهره‌برداری درآمده است.
در همین رابطه مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن که متولی خطوط دوم و چهارم انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان است ضمن اشاره به موفقیت اجرایی خط اول و استفاده از تجربیات آن در خطوط دوم، سوم و چهارم اظهار کرد: وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت بنا بر دغدغه تامین آب صنایع و معادن سایر استان‌های کشور از جمله سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی و استان‌های فلات مرکزی نسبت به بهره‌برداری از ظرفیت‌های مازاد ایجاد شده در پروژه موفق تحول در راستای رفع معضلات کمبود و نبود آب برای رونق و توسعه صنایع و معادن کشور به عنوان موتور محرکه توسعه اقتصادی کشور تدبیر کردند.
در زمان وزارت رزم‌حسینی موضوع تامین آب مورد نیاز صنایع و معادن سایر استان‌های کشور و تعریف طرح‌های خطوط دوم تا چهارم انتقال آب از خلیج‌فارس و دریای‌عمان قوت گرفت به گونه‌ای که سبب شد تا وزارت صنعت، معدن و تجارت راسا برای تامین آب موردنیاز خود برای توسعه واحدهای صنعتی و معدنی به جای وزارت نیرو متولی اجرای خطوط انتقال باشد. محمدحسن اسدی یادآور شد اکنون نیز رزم‌حسینی مشاور محمد مخبر معاون اول ریاست جمهوری در امر انتقال آب خلیج‌فارس و دریای عمان و سایر منابع قابل بررسی به نقاط تنش‌زا و بحرانی در خصوص مرتفع کردن مشکلات عدیده کمبود آب مورد نیاز صنایع و معادن در کشور است.
مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن با اشاره به این مطلب که ما منابع زیادی در کشور برای ایجاد اشتغال و توسعه داریم، افزود: این منابع به دلیل نبود آب دچار خواب سرمایه شده و امکان فعالیت ندارند از طرفی برخی به دنبال آب محصور در چاه‌های متعلق به کشاورزان می‌روند که این امر نیز به بحران خشکسالی در کشور دامن زده است. وی یادآور شد: صنعتگران به دلیل نداشتن «پیوست آب» از فعالیت مغفول مانده‌اند و زمانی که به سازمان آب منطقه‌ای مراجعه می‌کنند پاسخی دریافت نمی‌کنند و مجددا به سمت خرید چاه از کشاورزان سوق پیدا می‌کنند. به گفته اسدی در این بین سرمایه‌گذار پول خود را برای سرمایه‌گذاری وارد می‌کند، اما به دلیل نداشتن آب برای بهره‌برداری، فعالیت معدنی متوقف می‌شود.
مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن تصریح کرد: اگر زیرساخت لازم تامین آب برای این معادن مهیا شود به طور خودکار مشکلاتی مانند اشتغال، توازن ثروت، تثبیت جمعیت کشور و منع کوچ جمعیتی به مراکز استان‌ها جملگی مرتفع می‌شوند. وی در این باره گفت: به طور مثال در مجموعه معادن سنگان بیش از 200هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری صورت گرفته، اما توسعه این منطقه به دلیل عدم تامین حدود 30 تا 50 میلیون متر مکعب آب در سال متوقف مانده است.
سناریوی سهامداری و افزایش سرمایه
از آنجا که دشت‌های خراسان از جمله دشت‌های ممنوعه به شمار می‌روند و حفر چاه مشکلات زیست محیطی عدیده‌ای در آن منطقه ایجاد کرده است از طرفی با توجه به سرمایه‌گذاری بزرگ انجام شده در حوزه صنعت و معدن و مواجهه با بحران بی‌آبی در منطقه، از این رو تامین آب آن منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است. اسدی در خصوص شکل‌گیری شرکت جدید به نام تامین آب صنایع و معادن (ایمواسکو) در حوزه سرمایه‌گذاری برای تامین آب صنایع و معادن مذکور اظهار کرد: ایده قبلی با حضور سهامداران معدنی به انتقال آب به صنایع منتج شد و این ایده سبب شد سهامداران جدید ورود کرده و با بهره‌گیری از زیرساخت‌های ایجاد شده در خط یک این شرکت بنا شود. وی خاطرنشان کرد: شرکت تامین آب صنایع و معادن با 7 سهامدار شکل گرفته و طبیعتا سهام آنها در این شرکت قابل افزایش یا کاهش است. اسدی از شرکت‌های فولاد مبارکه، شرکت ملی صنایع مس ایران، معدنی و صنعتی چادرملو، معدنی و صنعتی گل‌گهر، فولاد خراسان، سنگ معدن گهرزمین و فولاد اپال پارسیان به عنوان 7 سهامدار شرکت تامین آب صنایع و معادن یادکرد.
وی با اشاره به این مطلب که در برنامه شرکت برای تامین مالی ورود به بورس را در دستور کار داریم تصریح کرد: به دنبال این برنامه با ایجاد بازار آب، به قیمت واقعی آب در کشور نزدیک خواهیم شد. مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن در بخش دیگر سخنانش گفت: ما به واسطه تامین آب این شرکت‌ها با مجموعه‌هایی که زیرنظر وزارت دفاع و وزارت نفت هستند نیز سروکار خواهیم داشت و فعالیت کاری ما تنها به وزارت صمت بازنمی‌گردد. به طور مثال در خط 4 آب مورد نیاز فولاد سترگ 10میلیون تنی در منطقه مکران و پتروشیمی نگین مکران نیازمند همکاری همه‌جانبه این وزارتخانه‌هاست.
مسیرهای فرعی خطوط انتقال
وی یادآور شد: برای توسعه این خطوط نقاط انشعاب و خطوط فرعی نیز ایجاد خواهد شد. به طور مثال مسیرهایی مثل مشهد تا تربت نیازمند این انشعابات هستند تا به صورت «آنتنی» آب را به نقاط مصرف منتقل کنند. باید توجه کرد که خطوط اصلی انتقال به ازای هر کیلومتر مبلغی بیش از 40 میلیارد تومان هزینه در بر دارد، اما انشعاب آنتنی متناسب با حجم آب ارقام به مراتب کمتری را تحمیل خواهد کرد. اسدی به برنامه‌های اجرایی در خطوط دوم چهارم و انشعابات آنها اشاره کرد و گفت: برنامه‌ریزی‌ها برای شروع جبهه‌های کاری به سنگان و زاهدان و مشهد انجام شده و پیمانکار این دو جبهه نیز مشخص شده‌اند و با پیشرفت فعلی به نظر می‌رسد تا پایان آذر ماه اجرای کار کلید بخورد.
مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن با اشاره به این مطلب افزود: ارزیابی کیفی پیمانکاران، فروش اسناد و دریافتی‌ها، جملگی از طریق سایت شرکت انجام می‌شود و درگاه الکترونیکی برای بارگذاری اطلاعات به غیر از ضمانت‌نامه بانکی تعبیه شده است. این نوع برگزاری مناقصه می‌تواند شفافیت کامل را به وجود آورد.
میزان هزینه و سرمایه‌گذاری خطوط 2 و 4
از آنجا که شرکت تامین و انتقال آب خلیج فارس مسوولیت اجرای خط دوم انتقال آب استان‌های کرمان، خراسان جنوبی و رضوی را در دستور کار خود دارد این طرح مجموعا برای تامین نیاز صنایع و معادن استان‌های مذکور معادل 230 میلیون متر مکعب در سال ظرفیت انتقال دارد.
اسدی در این باره گفت: خط 2 به طول 1275 کیلومتر است و میزان سرمایه‌گذاری آن معادل 47هزار میلیارد تومان برآورد شده است. وی ادامه داد: این طرح در دوران ساخت پتانسیل اشتغال‌زایی به میزان 30 هزار نفر را دارا بوده و تا پایان سال 1404 به بهره‌برداری می‌رسد. نقاط تحویل آب نقاط صنعتی و معدنی واقع در شهرهای کرمان و شهرهای بیرجند، قائن، سنگان، خواف، مشهد و سایر صنایع و معادن واقع در مسیر انتقال است. مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن همچنین درباره خط چهارم انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان گفت: این خط با طول 620 کیلومتر از ظرفیت انتقال آب به میزان 230 میلیون مترمکعب برخوردار است و معادل 27 هزار میلیارد تومان حجم سرمایه‌گذاری آن اعلام شده است. وی افزود: نقاط دریافت آب در این خط به منطقه آزاد چابهار، منطقه مکران و متقاضیان آب در استان سیستان و بلوچستان اختصاص دارد. اسدی به اشتغال‌زایی این خط تا سقف 10 هزار نفر اشاره کرد و گفت: این خط نیز همانند خط 2 تا سال 1404 به بهره‌برداری خواهد رسید.
رعایت استانداردهای زیست‌محیطی در خلیج‌فارس
وی درباره اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های خاکی و دریایی این طرح‌ها خاطرنشان کرد: در بخش دریایی مجوزهای لازم اخذ شده به طوری که لوله‌گذاری به طول 5/ 1 کیلومتر و عمق 20 متر در دریا انجام خواهد شد و پساب حاصل از شیرین‌سازی در یک نقطه رها نمی‌شود. مدیرعامل شرکت تامین آب صنایع و معادن اضافه کرد: مطابق استانداردهای زیست محیطی جمهوری اسلامی ایران تاکنون ظرفیت شیرین‌سازی آب در کشور حدود 650 هزار مترمکعب در روز است که کمتر از 3 درصد سهم ما از خلیج فارس را تشکیل می‌دهد. البته برای همین مقدار شیرین‌سازی تمهیداتی را مدنظر قرار داده‌ایم که پساب در نقاط مختلف با عمق و دمای مناسب دیفیوزر شود و در یک نقطه از دریا آب شور اکوسیستم محیط‌زیست را متاثر نسازد و به این شکل مانع از بروز اثرات زیست محیطی خواهد شد.
وی ضمن اشاره به این مطلب که کشورهای حاشیه خلیج فارس روزانه حدود 26 میلیون متر مکعب آب دریا را شیرین می‌کنند و پساب را به طور غیر فنی در دریا رها می‌سازند تصریح کرد: در حالی که طی این فرآیند یک‌سوم آب شیرین می‌شود و دو‌سوم آب دریا بر می‌گردد، از آنجا که جریان آب از دریای عمان پادساعتگرد (به حرکت در سوی مخالف عقربه‌های ساعت، پادساعتگرد گفته می‌شود) است آب از سواحل ما می‌چرخد و پسماند آب‌شیرینکن‌های ما را به سمت کشورهای عربی می‌برد، دوباره می‌چرخد و به دریای عمان می‌ریزد بنابراین بهترین نقطه برای آبگیری و دفع پساب نقاط سمت سواحل ایران است.
وی تاکید کرد: بهترین EC آب در اختیار ماست و کمترین آثار زیست‌محیطی در شیرین‌سازی آب را کشور ما انجام می‌دهد به طوری که پسابی در این منطقه باقی نمی‌ماند.
