آشنایی با داروهای قلبی عروقی

دکتر رضوان خوش بین؛ داروساز

بیماری‌های قلبی عروقی شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر در کشورهای توسعه‌یافته و همچنین بسیاری از کشورهای در حال توسعه می‌باشند، بطوریکه طبق برآوردهای انجام شده حدود 40-45 درصد از علل مرگ‌ومیر را به خود اختصاص می‌دهند.

در کشور ما نیز آمار حکایت از شیوع بسیار بالای این بیماری‌ها دارد و از بیمارهای قلبی عروقی به همراه تصادفات به عنوان مهم‌ترین علل مرگ‌ومیر در کشور نام برده شده‌ است.

بیماری عروق قلب مساله ای مهم است که در آن تنگ شدن عروق تغذیه کننده قلب رخ می‌دهد.

البته خوشبختانه این بیماری در صورت توجه به موقع، قابل درمان است. درمان دارویی، آنژیوگرافی و بازنمودن عروق از طریق کارگذاری فنرهای مخصوص و در موارد پیشرفته جراحی قلب باز می‌تواند جریان عادی خون را به ماهیچه قلب بازگرداند.

اما گام اساسی‌ پیشگیری از پیشرفت عوامل بیماری‌زا برای قلب است که در صورت انجام صحیح به زندگی سالم‌تر و فعال‌تر کمک می‌نماید.

داروها ممکن است برای استفاده در درمان یک عامل خطرزا از قبیل فشارخون و یا از بین بردن درد  قفسه‌ سینه که اغلب همراه با بیماری قلبی است استفاده شوند.

دیگوگسین

دیگوگسین نگهدارنده انقباض قلب است و در مواقعی که قلب قادر به پُمپ کردن خون به حد کافی نباشد، مصرف می‌شود.

همچنین در مواقعی که ریتم قلب دچار بی ‌نظمی‌های سریع می‌‌شود، آن را آهسته می‌کند.

نکات قابل توصیه در مصرف دیگوگسین

1- به دلیل اینکه شاخص درمانی این دارو بسیار کوچک بوده دقت در تعیین مقدار آن ضروری است.

به همین دلیل در جابه‌جایی شکل دارویی و حتی تغییر کارخانه سازنده باید دقت داشت.

2- اولین نشانه مسمومیت؛ از این دارو تهوع و سپس درد شکم، سردرد، خواب‌آلودگی و دیدن اجسام به رنگ سبز یا زرد می‌باشد که باید بسیار مورد توجه قرار گیرد.

مهار کننده‌های آنزیم ACE

این داروها عواملی را که سبب تنگی بستر عروق محیطی می ‌شوند را بی‌‌اثر می‌کنند و برای درمان فشار‌خون‌های بالا و در صدمات وارده بر ماهیچه‌های قلب استفاده می‌‌گردند.

از این دسته داروها می‌توان انالاپریل و کاپتوپریل را نام برد. از عوارض شایع این گروه می‌توان به سرفه ناشی از این داروها اشاره کرد.

مسدود کننده گیرنده آلفا بلوکرها

این داروها با شل کردن عروق باعث کاهش فشارخون می‌شوند. از این گروه می‌توان به پرازوسین و ترازوسین اشاره کرد.

از عوارض شایع این گروه اولین مرتبه مصرف می‌توان به افت شدید فشارخون سرگیجه و سنگکوپ اشاره کرد که البته پس از چند مرتبه مصرف بدن با وضعیت جدید تطابق می‌کند.

نکات قابل توصیه در مصرف مسدود کننده گیرنده آلفا بلوکرها

1- برای پیشگیری از کاهش فشارخون وضعی و سرگیجه ناشی از دوز اول این داروها لازم است که اولین دوز را شب و درست قبل از خواب مصرف نمود.

2- داروی پرازوسین را بهتر است قبل از غذا مصرف کنید.

3- گرفتن دوش داغ و سر پا ایستادن طولانی همراه با این داروها توصیه نمی‌شود.

مسدود کننده گیرنده‌های آنژیوتانسین

این داروها باعث تنظیم فشارخون شده و از این دسته می‌توان به داروهای لوزارتان و والزارتان اشاره کرد.

از عوارض این داروها می‌توان افزایش پتاسیم خون را نام برد.

نکات قابل توصیه در مصرف مسدود کننده گیرنده‌های آنژیوتانسین

این داروها را می‌توان قبل یا بعد از غذا مصرف کرد.

مسدود کننده‌های کانال کلسیم

این دسته‌ دارویی هم رگ‌‌های خونی را گشاد می‌کنند و همچنین برای درمان فشارخون‌های بالا و درد قفسه‌ی صدری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از این دسته می‌توان به داروهای نیفدیپین و دیلتیازم اشاره کرد. از عوارض این داروها می‌توان به افزایش ضربان قلب اشاره کرد.

نکات قابل توصیه در مصرف مسدود کننده‌های کانال کلسیم

1- مصرف زیر زبانی نیفدیپین در مواقع اضطراری رایج‌تر می‌باشد. 2- این داروها در بیماران دارای فشارخون بالای مبتلا به آسم، دیابت، نقرس و اختلال کلیه بی‌خطر و قابل مصرف هستند...

بتا بلوکرها

این داروها ضربان قلب را کاهش داده و نیروی هر ضربه‌ قلبی را کم می‌کنند.

همچنین برای بهبود فشار خون‌های بالا و درد قفسه‌ صدری و پیشگیری از تکرار حملات قلبی استفاده می‌گردند.

از این دسته داروها می‌توان پروپرانولول و آتنولول را مثال زد. از عوارض این گروه می‌توان به بی‌خوابی و تنگی عروق تنفسی اشاره کرد.

نکات قابل توصیه در مصرف بتابلوکرها

1- قطع مصرف این داروها در بیمارانی که مدت زیادی است آن را مصرف می‌کنند باید به‌تدریج و در عرض 1 تا 2 هفته صورت گیرد.

2- برای پیشگیری از بی‌خوابی این گروه بهتر است آنها را در انتهای شب مصرف نکنید.

3- پروپرانولول را بهتر است همراه با غذا مصرف کنید.

نیترات‌ها

این دسته داروها رگ‌‌های خونی را گشاد می‌کنند و درد قفسه‌ی صدری را کاهش می‌‌دهند.

مصرف عمده این گروه در نارسایی قلب و آنژین می‌باشد. از این گروه می‌توان به داروی نیتروگلیسرین اشاره کرد. از عارضه عمده این داروها می‌توان سردرد را نام برد.

نکات قابل توصیه در مصرف نیترات‌ها

 1- نیتروگلیسرین زیرزبانی نباید با مواد سلولزی، مقوا، پلاستیک و هوا در تماس باشد.

2- در مدتی که داروی نیتروگلیسرین در زیر زبان قرار دارد از بلعیدن بزاق باید خودداری شود.

3- نشانه مسمومیت با نیتروگلیسرین تزریقی در دوز بالا استفراق است که باید به آن دقت شود.

4- پماد نیتروگلیسرین باید روی پوست تمیز بدون مو استفاده شود و بهتر است 8 ساعت بر روی پوست باقی بماند. دقت کنید که نباید پماد را بر روی پوست ماساژ داد.

مدرها (داروهای ادرارآور)

برای کم کردن مایعات بدن در فشارخون‌های بالا استفاده می‌گردد.

از این دسته داروها می‌توان فوروزماید (لازیکس) را نام برد که از عوارض این گروه می‌توان افزایش قندخون، افزایش اوره خون و کاهش پتاسیم را نام برد.

نکات قابل توصیه در مصرف مدرها

 1- بهترین زمان مصرف این داروها صبح می‌باشد. اگر دو بار در روز تجویز شدند بهتر است دوز دوم را 2 بعدازظهر مصرف کرد.

2- مصرف داروهای مدر باعث دفع آب از بدن گشته که همراه با دفع آب پتاسیم نیز دفع می‌گردد برای جلوگیری از کاهش پتاسیم بهتر است از مواد غذایی مثل گوجه، پرتقال، آلو خشک، سیب‌زمینی، کشمش استفاده گردد.

به چه نکات دیگری در مصرف داروهای قلبی توجه کنیم:

1- مصرف داروهای کاهش دهنده فشارخون به همراه ترکیبات شیرین بیان برای مثال قرص رگلیس یا همراه با سایر ترکیبات نظیر، نوشابه‌های الکلی، موز، شکلات پنیر، انجیر، جگر، ماهی، ترشی، آناناس، مخمر، مالت ممکن است به علت آمین‌های مؤثر بر افزایش فشارسبب کاهش اثر داروی کاهش دهنده فشارخون و متناوب با آن افزایش فشارخون گردد.

البته مصرف یکبار در روز ترکیبات شیرین‌بیان مشکلی را ایجاد نخواهد کرد.

2- گلیکوریس شیرین‌بیان هیپوکالمی را القاء کرده و موجب افزایش مسمومیت از دیگوسین می‌شود.

3- سبزیجات برگدار سبز (کاهو، اسفناج، کلم، شلغم، سویا) اثر داروی وارفارین را کاهش می‌دهد. بستنی جذب وارفارین را کم می‌کند و پیاز سرخ شده فعالیت آن را افزایش می‌بخشد.

4- مصرف آسپرین باعث کمبود ویتامین C می‌شود بنابراین بهتر است این دارو همراه با آب‌میوه مصرف گردد.

5- مصرف فرآورده‌های انبه و آب و عصاره‌ی انبه باعث افزایش اثر ضد لخته‌ای وارفارین و احتمال خونریزی می‌گردد، بنابراین از مصرف آن خودداری نمایید.

6- در صورت مراجعه به دندانپزشک یا انجام دادن هر نوع جراحی، حتماً پزشک را از دارویی که مصرف می‌کنید مطلع کنید.

7- داروی وارفارین یکی از داروهای مورد مصرف در بیماری‌های قلبی‌- عروقی است که تداخل آن با گیاهان اهمیت حیاتی برای بیمار دارد.

8- در صورت مصرف وارفارین از مصرف گریپ‌فروت و آب گریپ‌فروت خودداری نمایید. زیرا با مصرف گریپ فروت، اثر وارفارین زیاد شده و احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد.