اقلام مذکور شامل برنج ایرانی درجه یک، برنج خارجی درجه یک، مرغ ماشینی، شیر پاستوریزه، ماست پاستوریزه، پنیر ایرانی پاستوریزه، تخم‌مرغ ماشینی، کره پاستوریزه، روغن مایع، موز، سیب، پرتقال، خیار، گوجه‌فرنگی، سیب زمینی، لوبیا چیتی، عدس، قند، شکر و چای خارجی بسته‌ای فراتر از حد بحرانی قیمت‌ها قرار دارند. مورد دیگر اینکه در خصوص بیشتر اقلام یاد شده بالا، به‌خصوص برنج درجه یک ایرانی، مرغ و تخم‌مرغ ماشینی، شیر و انواع محصولات لبنی، روغن مایع، گوجه‌فرنگی، سیب زمینی و انواع حبوبات امتداد روند صعودی ماه قبل مشاهده می‌شود و افزایش مجدد قیمت این کالاها دور از انتظار نیست. مورد سوم اینکه متوسط قیمت اقلام خوراکی مانند گوشت گاو یا گوساله و رب گوجه‌فرنگی در محدوده هشدار قرار دارند. با توجه به شیب تند قیمت رب گوجه‌فرنگی و افزایش قیمت گوجه‌فرنگی و صادرات محصول، احتمال ورود به ناحیه بحرانی در ماه‌های آتی وجود دارد. در نهایت اینکه متوسط قیمت اقلامی مانند گوشت گوسفند و پیاز در محدوده مطلوب قراردارد.
اهمیت تورم اقلام خوراکی
مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارشی به بررسی روند متوسط قیمت اقلام خوراکی منتخب در مناطق شهری در آبان‌ماه سال‌جاری پرداخت. پرداختن به مساله رفاه از آن جهت اهمیت دارد که تحقق توسعه پایدار در گرو ایجاد رفاه، معیشت، ریشه‌کنی فقر و برخورداری همگان از زندگی مطلوب است. به بیان دیگر، استراتژی توسعه نه‌تنها مستلزم تسریع رشد اقتصادی است، بلکه مستلزم آن است که سطح زندگی گروه‌های بسیار وسیع جمعیت که عمدتا در جریان رشد اقتصادی ثابت مانده‌است، بهبود یابد. تامین غذا و خوراکی همواره یکی از نیازهای اصلی و ابتدایی بشر برای حیات و زندگی بوده، به همین خاطر در بازار مذکور هر چقدر هم که قیمت‌ها افزایش یابد، باز هم تقاضا وجود دارد. علت این موضوع این است که کوچک‌ترین افزایش قیمت در بازار مصرفی مواد غذایی بلافاصله در زندگی و معیشت اقشار مختلف جامعه تاثیر می‌گذارد و شهروندان پیش از هر بازاری تغییرات این بازار را لمس می‌کنند. اما در مورد بسیاری از کالاهای دیگر این رویه صادق نیست، به نحوی که افزایش قیمت بسیاری از کالاها مانند طلا، سکه، ارز، خودرو و حتی مسکن، مردم را مجبور به خروج از بازار و نادیده گرفتن تقاضا می‌کند. در ادبیات اقتصادی این موضوع تحت‌عنوان «کشش قیمتی تقاضا» بیان می‌شود؛ به این صورت که وقتی تقاضا برای کالایی با تغییر قیمت آن دچار تغییر شدیدی شود، گفته می‌شود کالای مورد‌‌‌نظر «پرکشش» یا «با کشش» است و اگر میزان تغییر آن در مقابل نوسانات قیمت کم باشد، گفته می‌شود کالای مورد نظر «کم‌‌‌کشش» یا «بی‌‌‌کشش» است.
آنالیز تورمی خوراکی‌ها
در بخش دیگری از این گزارش به بررسی تغییرات قیمتی اقلام خوراکی منتخب در ماه جاری پرداخته است. بررسی آمارهای تورم ماهانه نشان می‌دهد که در 3 قلم از کالاهای منتخب، تغییرات قیمتی ماهانه بیش از 10درصد بوده، به نحوی که بیشترین افزایش قیمت را در بین کالاهای منتخب تجربه کردند. گوجه‌فرنگی (5/ 33درصد)، رب گوجه‌فرنگی (3/ 13درصد) و سیب‌زمینی (12درصد) از جمله این موارد هستند. دیگر اینکه در 5 قلم دیگر از کالاهای منتخب تغییرات قیمتی ماهانه منفی بوده و بیشترین افزایش قیمت را در بین کالاهای منتخب تجربه کردند. پرتقال (منفی 8/ 22درصد)، خیار (منفی 4/ 6درصد)، موز (منفی 4/ 1درصد)، روغن مایع (منفی 4/ 0درصد) و گوشت گوسفند (منفی 1/ 0درصد) در این گروه قرار دارند. علاوه بر این بررسی تغییرات قیمتی نقطه‌ای اقلام خوراکی حاکی از آن است که بیشترین افزایش قیمت در 3 قلم خوراکی پنیر ایرانی پاستوریزه (1/ 79درصد)، رب گوجه‌فرنگی (75درصد) و ماست پاستوریزه (9/ 73درصد) و کمترین میزان تورم در 3 قلم خوراکی گوشت گوسفند (16درصد)، پیاز (8/ 8درصد) و گوجه‌فرنگی (8/ 0درصد) ثبت شده است.
سه‌گانه تغییرات قیمتی
در ادامه این گزارش به تعریف تغییرات قیمت اقلام خوراکی در سه حد مطلوب، هشدار و بحرانی پرداخته شده است. در بررسی‌های رسمی، حد مطلوب به حدی از قیمت کالای منتخب گفته می‌شود که نوسانات قیمت در اطراف آن با توجه به شرایط اقتصادی موجود برای مصرف‌کننده قابل قبول به نظر می‌رسد و از سوی دیگر کنترل قیمت‌ها در این محدوده منجر به کاهش تورم خواهد شد. این حد بر اساس افزایش ماهانه حداکثر یک‌درصد برای قیمت هر کالا در نظر گرفته می‌شود که برای یک دوره یکساله معادل 12درصد خواهد بود. حد هشدار؛ به حدی از قیمت کالای منتخب اطلاق می‌شود که نوسانات قیمت از حد مطلوب خارج شده و در صورت ادامه منجر به افزایش تورم خواهد شد. این حد بر اساس افزایش ماهانه حداکثر 5/ 1درصد برای قیمت هر کالا در نظر گرفته شده که برای یک دوره یک ساله به میزان 18درصد خواهد بود. عبور قیمت‌ها از این حد، بیانگر ضرورت برنامه‌ریزی خاص برای کنترل قیمت‌هاست. در نهایت حد بحرانی؛ به حدی از قیمت کالای منتخب گویند که نشان‌دهنده آن است که قیمت اقلام از کنترل خارج شده و این امر منجر به ایجاد تورم جهشی خواهد شد. این حد براساس افزایش ماهانه حداکثر معادل2درصد برای قیمت هر کالا در نظر گرفته شده که برای یک دوره یکساله به میزان 24درصد خواهد بود. در این شرایط اتخاذ تصمیمات سریع و اقدام عاجل و حتی مداخله مستقیم در بازار برای کاهش قیمت‌ها ضروری است.
رنگ‌بندی تورمی خوراکی‌ها
در بخش پایانی گزارش مذکور به بررسی تغییرات قیمت اقلام خوراکی در سه حد مطلوب، هشدار و بحرانی پرداخته شده است. تحلیل‌های رسمی در این خصوص حاوی چند نکته مهم است؛ نخست اینکه متوسط قیمت حدود 3/ 83درصد اقلام منتخب شامل برنج ایرانی درجه یک، برنج خارجی درجه یک، مرغ ماشینی، شیر پاستوریزه، ماست پاستوریزه، پنیر ایرانی پاستوریزه، تخم‌مرغ ماشینی، کره پاستوریزه، روغن مایع، موز، سیب، پرتقال، خیار، گوجه‌فرنگی، سیب زمینی، لوبیا چیتی، عدس، قند، شکر و چای خارجی بسته‌ای فراتر از حد بحرانی قیمت‌ها قرار دارند. مورد دیگر اینکه در خصوص بیشتر اقلام یاد شده بالا، به‌خصوص برنج درجه یک ایرانی، مرغ و تخم‌مرغ ماشینی، شیر و انواع محصولات لبنی، روغن مایع، گوجه‌فرنگی، سیب زمینی و انواع حبوبات امتداد روند صعودی ماه قبل مشاهده می‌شود و افزایش مجدد قیمت این کالاها دور از انتظار نیست.
مورد بعدی اینکه متوسط قیمت اقلام خوراکی مانند گوشت گاو یا گوساله و رب گوجه‌فرنگی در محدوده هشدار قرار دارند. با توجه به شیب تند قیمت رب گوجه‌فرنگی و افزایش قیمت گوجه‌فرنگی و صادرات محصول، احتمال ورود به ناحیه بحرانی در ماه‌های آتی وجود دارد. در نهایت اینکه متوسط قیمت اقلامی مانند گوشت گوسفند و پیاز در محدوده مطلوب قرار دارد.