در شرایطی که مذاکرات رفع تحریم‌ها و احیای برجام در وین اتریش همچنان در حال برگزاری است، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر جایگزینی دوربینها در مجتمع تسا کرج که جزو موارد اختلافی و چالش برانگیز بود به توافق رسیدند. وزیر خارجه ایران دیروز چهارشنبه گفت به توافق خوبی با آژانس دست پیدا کردیم که می‌تواند برخی نگرانی‌های ادعایی را برطرف کند. سعید خطیبزاده سخنگوی این وزارتخانه هم گفت که انتظار می‌رود دو طرف به زودی به توافق برسند. مدیرکل آژانس نیز گفت امیدوارم بتوانیم به گفتوگوهای سازنده خود برای رسیدگی و حل و فصل همه مسائل پادمانی باقی مانده در ایران ادامه دهیم. تروئیکای اروپایی نیز همزمان با جلسه شورای امنیت برای بررسی رژیم عدم‌اشاعه، بیانیه‌‌‌ای صادر کردند و از پیشرفت در برنامه هستهای ایران ابراز نگرانی کردند. با این حال تاکید کردند که پنجره دیپلماتیک به سوی ایران کاملا باز است.
در همین ارتباط، حسین امیرعبداللهیان دیروز چهارشنبه و در آخرین روز از همایش «گردهمایی روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در کشورهای همسایه» با اشاره به نحوه تعامل ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اینکه این سازمان بین‌المللی در مقاطعی از ابزار فنی برای تاثیرگذاری سیاسی بر گفتوگوهای وین استفاده کرده اظهار کرد، شب گذشته (سه‌شنبه شب) به توافق خوبی با آژانس دست پیدا کردیم که می‌تواند برخی نگرانی‌های ادعایی درخصوص برنامه هستهای صلح‌آمیز ایران را برطرف کرده و تداوم بیش از پیش همکاری‌‌‌های متقابل با آژانس را به دنبال داشته باشد. حسین امیرعبداللهیان برخی ادعاهای مطرح شده در خصوص وجود خواستههای فرابرجامی در متون پیشنهاد شده از سوی تیم مذاکره‌کننده ایران را کذب محض خواند و تاکید کرد: این متون کاملا مبتنی بر برجام است و هیچ چیز فرابرجامی در آنها نیست. این متن‌‌‌ها نتیجه ده‌ها ساعت بحث و گفتوگو در مرکز است و رویکرد ما رفع کامل تحریم‌های برجامی در مقابل رفع نگرانی‌های مورد ادعای طرفهای مقابل درخصوص برنامه هستهای صلح‌آمیز ایران است. وزیر امور خارجه اضافه کرد، هم اکنون در وین روی دو سری از متون گفتوگو می‌شود؛ متن اول حاصل 6 دور اول گفت‌وگوهاست. در عین حال طرفهای مقابل پذیرفته‌اند متن‌‌‌های پیشنهادی تازه ایران هم روی میز باشد تا از بحث و تلفیق همه اینها یک متن جمع‌بندی شده واحد به دست آید. در نهایت نیز این فرآیند باید به بازگشت طرفهای مقابل به تعهداتشان منتهی شود. وزیر امور خارجه در پایان ابراز امیدواری کرد طرفهای مقابل با حسن نیت و با نگاه به حل مساله به تلاش‌های خود ادامه دهند و تاکید کرد: ما خوش‌بین هستیم در شرایطی که طرف مقابل واقع بینانه عمل کند، بتوانیم به پیشرفت در این دور از مذاکرات نائل آییم.
دو طرف به‌زودی به توافق می‌رسند
اظهارات وزیر خارجه ایران درباره توافق با آژانس در حالی است که پیشتر نیز سخنگوی دستگاه دیپلماسی در گفتوگویی یادآور شده بود اختلافات بر سر مسائل دوجانبه در مذاکرات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کاهش یافته است و انتظار می‌رود دو طرف به زودی به توافق برسند. سعید خطیبزاده در گفتوگو با «پرس‌تی‌وی» اظهار کرد: مذاکرات میان محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشرفت داشته است و اختلافات بر سر مسائل دوجانبه کاهش یافته‌‌‌اند. خطیبزاده گفت: نمی‌‌‌خواهم وارد جزئیات شوم اما پیش‌بینی می‌‌‌کنم دو طرف به زودی به تفاهم برسند.
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران هم روز سه‌شنبه در پاسخ به سوال «ایسنا» که آیا میان ایران و آژانس درباره سایت کرج و نصب دوربین در حال حاضر توافقی صورت گرفته است، گفت: مساله کرج در یک بسته است و موارد ادعایی و کرج به هم پیوسته است و باید با هم حل و فصل شوند. محمد اسلامی در جمع خبرنگاران درخصوص اینکه توافقی بین ایران و آژانس برای نصب دوربینها در سایت تسا کرج به دست آمده است، اظهار کرد: کرج و سایر مواردی که در برجام بوده خارج از پادمان بوده است. برجام معاهده است و کشورهای طرفین تعهداتی را متقابل داشتند وقتی آنها به تعهداتشان عمل نکردند و تحریم‌های ظالمانه غیرقانونی شدید برقرار کردند و هر روز هم تحریم‌ها را گسترش میدهند دلیلی ندارد تعهدات برجامی را به ما تحمیل کنند. ما در چارچوب پادمان و ان پی تی عمل میکنیم و غیر از آن را قبول نداریم.
رئیس سازمان انرژی اتمی درباره همکاری‌‌‌های ایران و آژانس با توجه به اینکه مذاکرات در وین در جریان است، گفت: روابط ما با آژانس باید بر اساس قوانین و اساسنامه و پادمان و ان پی تی باشد و در این چارچوب روابط مان برقرار است و آژانس هم طبق قوانین نظارت خود را بر فعالیت هستهای ما دارد. آنچه در رسانه‌‌‌ها منتشر می‌شود علمیات روانی و سیاسی است. جریان مقابل ما به هیچ وجه توسعه علمی و فناوری در ا یران را برنمی‌‌‌تابد و با اتهام زنی، جوسازی و عملیات روانی القا می‌کنند که هدفی غیرموجه داریم و نسبت به عدم‌اشاعه متعهد نیستیم اما هیچ‌کدام از اینها وارد نبوده و نیست. رژیم اسرائیل به این مساله دامن می‌زند اما ما با این جوسازی‌‌‌ها خللی در راه‌‌‌مان وارد نمی‌شود و امیدواریم از این مرحله هم کشور عبور کند. او اضافه کرد: دستور کار ما در مذاکرات با آژانس درباره موارد ادعایی بوده است و پاسخ آنها داده شده است و در برجام بسته شده است. اگر قرار باشد برجام عملیاتی شود همه طرف‌ها باید به تعهداتشان عمل کنند، نمی‌شود ایران صد در صد تعهداتش را انجام دهد و طرف مقابل هیچ‌کدام از تعهداتش را انجام ندهد. من امیدوارم یک منطقی حاکم باشد و به اصول و ضوابطی پایبند باشند. اگر برجام هست همه به آن عمل کنند اگر نیست که ایران در چارچوب پادمان کار می‌کند و غیر از آن فشار سیاسی است.
در روزهای آینده دوربینها نصب خواهد شد
همزمان با این تحولات مدیرکل آژانس اتمی ضمن تایید توافق با ایران، اعلام کرد که در روزهای آینده دوربینهای این نهاد در مجتمع تسا کرج نصب خواهد شد. «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عصر دیروز (چهارشنبه) اعلام کرد بر اساس توافق صورت گرفته بین ایران و آژانس، دوربینهای این نهاد در مجتمع تسا کرج طی روزهای آینده نصب خواهد شد. در گزارشی که امروز (چهارشنبه) از سوی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر شد، آمده است: طبق توافق رافائل گروسی، مدیرکل آژانس و محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، آژانس اتمی به زودی دوربینهای نظارتی جدیدی را در کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ در کرج نصب خواهد کرد. براساس اعلام آژانس، دوربین‌‌‌هایی که قرار است در روزهای آینده نصب شوند، جایگزین دوربین‌‌‌هایی خواهند شد که اوایل امسال از تاسیسات کرج خارج شده بودند. علاوه بر این، آژانس و ایران به کار روی موضوعات پادمانی باقی‌‌‌مانده با هدف حل و فصل آنها ادامه خواهند داد. مدیرکل آژانس در این گزارش اعلام کرده است: توافق با ایران برای جایگزینی دوربینهای نظارتی در تاسیسات کرج، تحول مهمی برای راستیآزمایی و فعالیت‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران است. این توافق به ما این امکان را میدهد که به صورت مستمر در جریان (فعالیت‌ها) در این مرکز باشیم. وی افزود: امیدوارم بتوانیم به گفتوگوهای سازنده خود برای رسیدگی و حل و فصل همه مسائل پادمانی باقی مانده در ایران ادامه دهیم. در ادامه گزارش، به مفاد این توافق اشاره شده و آمده است: آژانس و ایران به کار روی موضوعات پادمان باقی‌‌‌مانده با هدف حل و فصل آنها ادامه خواهند داد. برای این منظور، ایران و آژانس مجموعه‌‌‌ای از تبادل اطلاعات و ارزیابی‌‌‌ها از جمله از طریق نشست‌‌‌های کارشناسی را انجام میدهند.
پیشتر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفتوگویی مواضع این نهاد بین‌المللی را درباره نظارت بر برنامه هستهای ایران و تحولات پیرامون مذاکرات توافق هستهای در وین مطرح کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، رافائل گروسی در گفتوگویی با این خبرگزاری، آنچه محدودیت‌های بازرسان آژانس در ایران می‌‌‌خواند را موجب در بر داشتن این خطر دانست که «تصویری بسیار تیره و تار» از برنامه هستهای ایران
ارائه دهد. گروسی مدعی شد، او می‌خواهد به ایران بگوید اگر می‌خواهد «کشوری مورد احترام در جامعه جهانی باشد»، «هیچ راهی برای دور زدن» بازرسان آژانس ندارد. او در بخش دیگری از این گفتوگو با توجه به اجرای مصوبه مجلس شورای اسلامی ایران که دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات ایران را، جز برای تعویض و تعمیرات فنی تجهیزات نظارتی آژانس در آنها، محدود می‌کند، مطرح کرد: اگر جامعه بین‌المللی نتواند از طریق ما، از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به وضوح ببیند چه تعداد سانتریفیوژ وجود دارد یا چه ظرفیتی ممکن است داشته باشند، تصویری که پیش رویتان قرار می‌گیرد، تیره و تار است. تنها توهم تصویر واقعی را به شما میدهد. به همین دلیل است که اهمیت دارد. گروسی این موضوع را که در عملیات خرابکارانه تاسیسات ساخت سانتریفیوژهای کرج از دوربینهای نظارتی آژانس استفاده شده است، «واقعا نامعقول» قلمداد کرد.
2015 با 2022 خیلی فرق دارد
او در بخش دیگری با تاکید بر اینکه در مذاکرات سیاسی احیای توافق هستهای در وین مشارکتی نداشته است، تایید کرد پیشرفت‌های ایجاد شده در برنامه هستهای ایران از زمان خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق هستهای و عدم‌پایبندی به آن، به معنای این است که باید تغییراتی در توافق اصلی ایجاد شود. مدیرکل آژانس در این باره گفت: واقعیت این است که ما با ایرانی بسیار متفاوت مواجهیم. 2022 با 2015 خیلی فرق دارد، تا آنجا که باید اصلاحاتی در کار باشد که این وقایع جدید را در نظر بگیرد تا بازرسان ما بتوانند از هر چه روی میز مذاکرات سیاسی توافق شد، بازرسی به عمل بیاورند. گروسی درباره سطح غنی‌سازی اورانیوم در ایران گفت: هیچ کشور دیگری جز کشورهایی که تسلیحات هستهای می‌سازند، به این سطوح بالا (در غنی‌سازی) نمی‌رسند. بارها گفته‌ام این به معنای آن نیست که ایران یک سلاح هستهای دارد. اما به معنای این است که این سطح از غنی‌سازی مستلزم اقداماتی سرسختانه در زمینه راستیآزمایی است. او درباره رویکردهای دولت جدید ایران در زمینه مذاکرات وین و تعامل با آژانس گفت: آنها دیدگاه‌های سرسختانه‌ای درباره تعاملات ایران با آژانس و شرکای توافق هستهای دارند.
همکاری با دولت جدید کندتر از حد انتظار
او همکاری با دولت سیزدهم را «کندتر از حد انتظار» توصیف کرد و افزود: می‌توانم بگویم ما ارتباطمان را واقعا دیر شروع کردیم. گروسی درباره ساخت‌وسازها در نزدیکی تاسیسات نطنز و فردو گفت، ایران درباره این ساخت‌وسازها به آژانس اطلاع‌رسانی کرده است و بازرسان او پیگیر پیشرفت کار در این تاسیسات هستند.
بیانیه تروئیکای اروپایی
همزمان با اظهارات مدیرکل آژانس، کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه طی بیانیه‌‌‌ای با ادعای همکاری حداکثری در وین برای حصول توافقی جهت نجات برجام، گفتند اکنون درهای دیپلماتیک برای ایران جهت انجام یک توافق کاملا باز است. به گزارش خبرگزاری فارس، نمایندگان سه کشور تروئیکای اروپایی در سازمان ملل همزمان با جلسه شورای امنیت برای بررسی رژیم عدم‌اشاعه، بیانیه‌‌‌ای درباره برنامه هستهای ایران و مذاکرات وین صادر کردند. در این بیانیه که با هدف فضاسازی علیه ایران و بدبین کردن جامعه بین‌المللی نسبت به این کشور در مذاکرات وین صادر شده، ادعا شده است: «شورای امنیت امروز درگیر یک موضوع جدی است. دو سال است که ایران گام‌‌‌های بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای برداشته و اخیرا حساس‌‌‌ترین مورد نقض برجام را تسریع کرده است.» کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه با انتقاد از محدود بودن نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاسیسات هستهای ایران، مدعی شدند: «جامعه بین‌المللی با آگاهی کمتری از وضعیت برنامه هستهای ایران قرار دارد. برنامه هستهای ایران هرگز به اندازه امروز پیشرفته نبوده است. این امر، صلح و امنیت بین‌المللی و سیستم جهانی منع اشاعه را تضعیف می‌کند.» ادعاهای این سه کشور همزمان با مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین که طرفهای غربی در حال تلاش برای مقصر نشان دادن ایران بابت پیشرفت آهسته گفت‌‌‌وگوها هستند انجام شده است. نمایندگان این کشورها در این بیانیه گفتند: «فرانسه، آلمان و انگلیس به اجرای کامل برجام و قطعنامه 2231 متعهد هستند. ما به‌‌‌طور خستگی‌‌‌ناپذیر و با حسن نیت با همه شرکا در وین همکاری میکنیم تا توافقی برای نجات و بازیابی برجام انجام دهیم.»
تروئیکای اروپایی سپس با تکرار ادعاهای چند روز اخیر با هدف فرار کردن از پذیرش شروط منصفانه ایران در مذاکرات وین، مدعی شدند: «ایران از سازش‌‌‌هایی که پس از چند هفته مذاکرات چالش‌برانگیز به دست آمده بود، عقب‌نشینی کرده و همزمان خواستههای حداکثری بیشتری را ارائه کرد. ما به نقطه‌‌‌ای نزدیک می‌‌‌شویم که افزایش سرعت برنامه هستهای ایران، برجام را به طور کامل از بین خواهد برد.» در پایان این بیانیه که بیشتر پروپاگاندای دیگری علیه تهران در پوشش مذاکرات و برنامه هستهای بود، ادعا شده است: «اکنون درهای دیپلماسی برای ایران جهت انجام یک توافق کاملا باز است. ایران باید بین فروپاشی برجام و توافق عادلانه و جامع به نفع مردم و ملت ایران یکی را انتخاب کند. ادامه تشدید تنش اتمی ایران به این معنی است که ما به سرعت در حال رسیدن به پایان راه هستیم.» همزمان «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در مذاکرات وین خبر داد که کشورهای عضو برجام (بدون ایران) و آمریکا درباره روشی برای تسریع مذاکرات وین، دیدار کردند.
نشست کشورهای عضو برجام و آمریکا
همزمان نماینده روسیه در مذاکرات وین گفت که کشورهای عضو برجام (بدون ایران) و آمریکا درباره روشی برای تسریع مذاکرات وین، دیدار کردند. «میخائیل اولیانوف» بامداد چهارشنبه در صفحه توییتر خود نوشت: «کشورهای عضو برجام (بدون ایران) و آمریکا بار دیگر عصر روز سه‌شنبه دیدار کردند تا درباره چگونگی بهترین روش برای تسریع مذاکرات وین، تبادل نظر کنند.» اولیانوف در پیامی دیگر از دیدار سه جانبه نمایندگان روسیه، چین و آمریکا در پایتخت اتریش خبر داد. وی نوشت: گفتوگوهای وین ادامه دارد. یک دیدار سه جانبه غیر‌رسمی میان روسیه، چین و آمریکا برگزار شد. همان‌طور که می‌بینید روس‌ها و آمریکایی‌ها با یکدیگر (دور یک میز) نشسته‌اند اما این، هیچ‌گونه مفهوم سیاسی ندارد.
درخواست گوترش برای لغو تحریم‌ها
در ادامه این تحولات، دبیرکل سازمان ملل و معاون سیاسی او در نشست شورای امنیت، خواستار لغو تحریم‌های ایران و تمدید معافیت برخی کشورها از تحریم‌های ایران شدند. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه خبری اردو پوینت، آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل و رزماری دیکارلو معاون سیاسی او روز سه‌شنبه در نشست شورای امنیت سازمان ملل از آمریکا خواستند تحریم‌های ایران را لغو کرده یا معافیت کشورهای وارد‌کننده نفت ایران، را تمدید کند. دیکارلو در این نشست شورای امنیت با موضوع منع اشاعه تسلیحات هستهای گفت: من و دبیرکل از آمریکا می‌خواهیم تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند یا طبق چیزی که در برجام مقرر شده، معافیت‌هایی از این تحریم‌ها اعمال کند و معافیت‌های مربوط به تجارت نفت با ایران را تمدید کند. او افزود: همچین تمدید معافیت از تحریم‌ها مربوط به برخی فعالیت‌های هستهای غیرنظامی در نیروگاه بوشهر، تاسیسات فردو و رآکتور اراک حائز اهمیت است. تمدید معافیت از تحریم‌ها علاوه بر این، برای انتقال اورانیوم غنی شده به خارج از ایران در ازای اورانیوم طبیعی لازم است.
توافق هستهای بلندمدت و فراگیر!
در تحولی دیگر، وزیر خارجه عربستان ضمن درخواست حضور نماینده کشورش در مذاکرات هستهای، گفت که امیدواریم این مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد. به گزارش «ایسنا»، به نقل از پایگاه خبری الشروق، فیصل بن فرحان روز سه‌شنبه در حاشیه چهل و دومین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در ریاض گفت: ما خواهان توافق هستهای بلندمدت و فراگیر با ایران هستیم و امیدواریم که مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد. بن فرحان گفت: ما خواهان روابط عادی با ایران هستیم و این مساله به خود ایران بستگی دارد. وی همچنین گفت که موضع ایران در مذاکرات وین نگران‌کننده است.
مفاد توافق ایران و آژانس
سایت نور نیوز وابسته به شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از مفاد توافق ایران و آژانس خبر داد. سایت نور نیوز نوشت: جمهوری اسلامی ایران در اقدامی داوطلبانه، اجازه جایگزینی دوربینهای جدید به جای دوربینهای آسیبدیده را به آژانس داده است. یکی از موضوعات فی‌‌مابین ایران و آژانس که در دو سفر شهریورماه و آذرماه گروسی به تهران مطرح شده بود با ابتکار عمل ایران از بروز سوء‌‌تفاهم در روابط ایران و آژانس جلوگیری کرد. ایران در قبال درخواست آژانس درباره تعویض دوربینهای آسیبدیده در اقدام خرابکارانه علیه مجتمع تسا در کرج از ابتدا به صراحت اعلام کرده بود تا زمانی که نهادهای مسوول، بررسی‌‌های فنی و امنیتی خود را بر روی دوربینهای مذکور انجام ندهند، اجازه سرویس یا تعویض دوربینها داده نخواهد شد. از سویی؛ ایران با یادآوری وظیفه صیانتی آژانس در قبال اعضای خود بر لزوم واکنش مدیرکل آژانس به اقدامات تروریستی و خرابکارانه علیه برنامه هستهای ایران به عنوان حداقلی‌‌ترین کار ممکن تاکید داشت. بر این اساس و به دلیل اتمام بخش اصلی بررسی‌‌های قضایی - امنیتی بر روی دوربینهای آسیبدیده و همچنین نظر به اقدام آژانس در محکوم کردن خرابکاری در مجتمع تسا و پذیرش بررسی فنی دوربینها از سوی کارشناسان ایران قبل از نصب، ایران در اقدامی داوطلبانه، اجازه جایگزینی دوربینهای جدید به جای دوربینهای آسیبدیده را به آژانس داده است. نکته مهم اینکه؛ صدور این مجوز به هیچ‌وجه نقض‌کننده قانون مجلس شورای اسلامی نبوده و براساس همان قانون، تصاویر ضبط شده توسط این دوربینهای جدید مانند تصاویر دوربینهای قبلی در اختیار آژانس قرار نخواهند گرفت و همچنان نزد سازمان انرژی اتمی ایران محفوظ خواهند ماند. رئیس سازمان انرژی اتمی درباره ادامه مذاکرات ایران و آژانس در وین و تهران تصریح کرد: گفتوگوهای ما با آژانس و آقای گروسی همان بحث‌های ادعایی و کرج است و در حال گفتوگو است و بیشتر ملاحظات روانی، سیاسی و فشار حداکثری بر آنها حاکم است تا منطق و ضوابط و امیدوارم کشور از این مرحله زودتر عبور کند.
با این حال« ایلنا» به نقل از منبع نزدیک به تیم مذاکره کننده هستهای خبر داده که اقدام ایران برای اجازه نصب دوربین در سایت کرج اقدامی داوطلبانه نبوده است. این منبع در گفتوگو با «ایلنا» گفت: طی مذاکره ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مقرر شد تا در ازای محکومیت اقدام تروریستی صورت گرفته در سایت تسا از سوی این نهاد، ایران نیز اجازه نصب دوربینها را صادر کند.
