دکتر مهسا امیدیان - متخصص تغذیه و رژیم درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : پوکی استخوان به معنی کم شدن تراکم استخوان است که منجر به شکنندگی و کاهش استحکام استخوان می‌شود. این بیماری به صورت تدریجی پیشرفت می‌کند و در ابتدا معمولاً علامتی ندارد. گاهی اوقات با علائمی مانند دردهای استخوانی، کوتاه شدن قد و خمیده شدن خود را بروز می‌دهد ولی در اغلب موارد به صورت خاموش پیشرفت می‌کند و فقط با بروز عوارض، متوجه این بیماری می‌شویم. بیماری پوکی استخوان و کاهش تراکم آن در هر از استخوان‌های بدن می‌تواند ایجاد شود، اما شکستگی استخوان معمولاً در استخوان‌های مهره‌ها، لگن و ران رخ می‌دهد.
بیشتربخوانید:
عوامل مؤثر در ایجاد پوکی استخوان
جنسیت: این بیماری بیشتر در خانم‌ها اتفاق می‌افتد.
افزایش سن: با افزایش سن احتمال ابتلا به پوکی استخوان بیشتر می‌شود.
اندازه بدن: افراد خیلی لاغر با جثه کوچک در معرض این بیماری هستند.
عادات مضر: مانند مصرف سیگار و الکل
مصرف برخی از داروها: مانند مصرف طولانی‌مدت کورتون‌ها، برخی از داروهای ضد تشنج، داروهای شیمی‌درمانی و مصرف طولانی‌مدت داروهای کاهنده اسید معده به دلیل ایجاد اختلال در جذب کلسیم
اختلال در عملکرد غده تیروئید و پاراتیروئید: سبب افزایش برداشت کلسیم از استخوان می‌شود.
آرتریت روماتوئید (یک نوع بیماری روماتیسمی)
بی‌تحرکی
پیوند کلیه
سابقه خانوادگی شکستگی‌های زودهنگام یا بدون دلیل مشخص استخوان
بیشتربخوانید:
ارتباط یائسگی و پوکی استخوان
هورمون استروژن که تا قبل از یائسگی در خانم‌ها میزان ترشح بالایی دارد، نقش مهمی در استحکام استخوان‌ها ایفا می‌کند. با کمبود آن، تخریب بافت استخوان افزایش می‌یابد و هر قدر یائسگی در سنین پائین‌تر شروع شود، خطر پوکی استخوان بیشتر می‌شود.
ارتباط منیزیم و سلامت استخوان‌ها
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که بین پوکی استخوان و کمبود منیزیم در بدن، ارتباط نزدیکی وجود دارد. منابع غذایی حاوی منیزیم شامل موارد زیر می‌باشد.
سبزیجات با برگ سبز تیره
حبوبات مانند لوبیا، نخود و عدس
شکلات
آجیل‌ها
تغییر عوامل خطر برای پیشگیری از پوکی استخوان
پوکی استخوان شرایطی است که کیفیت زندگی یک فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و هزینه زیادی به فرد و جامعه تحمیل می‌کند. با شناسایی عوامل خطر و رسیدگی به آن‌ها می‌توان احتمال ابتلا به پوکی استخوان را کاهش داد. فرآیند تشکیل استخوان یک فرآیند دینامیک است و شامل ساخت و تخریب استخوان می‌باشد. قبل از سن 35 سالگی، این تعادل بیشتر به سمت استخوان‌سازی است، بنابراین با داشتن برنامه غذایی مناسب و فعالیت فیزیکی منظم می‌توان ذخایر استخوانی را افزایش داد. در ادامه به راه‌کارهایی برای پیشگیری از پوکی استخوان اشاره شده است:
انجام حرکات ورزشی مداوم: مطالعات نشان داده‌اند افرادی که مرتب ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن، شنا، دوچرخه‌سواری و تنیس انجام می‌دهند، کمتر به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند. بنابراین توصیه می‌شود، که افراد فعالیت بدنی و ورزش منظم متناسب با سن و جنس خود داشته باشند.
مصرف نمک محدود شود به این صورت که غذاها با حداقل نمک تهیه شود و برای طعم‌دار کردن می‌توان از ادویه‌های مختلف، آب نارنج و آب لیمو استفاده کرد. مصرف غذاهای آماده مانند انواع فست فود، سوپ‌های آماده، انواع کنسروها و سس کچاپ که نمک بالایی دارند، محدود شود و از آوردن نمک سر سفره خودداری شود.
مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار و نوشابه‌های گازدار محدود شود.
مصرف سیگار و الکل قطع شود.
مصرف منابع غذایی حاوی کلسیم در برنامه غذایی روزانه در نظر گرفته شود.
بیشتربخوانید:
عوامل تغذیه‌ای مؤثر در ایجاد پوکی استخوان
مصرف ناکافی منابع غذایی حاوی کلسیم مانند لبنیات، بادام، کلم بروکلی، دانه چیا و انواع لوبیا
کمبود ویتامین D
مصرف زیاد نوشیدنی‌های حاوی کافئین
مصرف زیاد نوشابه‌های گازدار
به چه افرادی توصیه به انجام تراکم سنجی استخوان می‌شود؟
همه خانم‌های بالای 65 سال
البته در خانم‌هایی که یکی از فاکتورهای خطر ذکر شده در بالا را دارند، توصیه می‌شود که در سنین پایین‌تر اقدام به تراکم سنجی استخوان کنند. بر اساس یافته‌های تراکم سنجی و عوامل خطری که فرد دارد، پزشک توصیه به تکرار مجدد تست بین دو تا ده سال بعد می‌کند.
آقایانی که سابقه شکستگی به دنبال یک ترومای خفیف دارند، کاهش توده استخوانی در عکس رادیولوژی دارند، کاهش قد بیشتر از 3 و نیم سانت دارند، مصرف طولانی‌مدت داروهای کورتونی و یا داروی سرطان پروستات دارند و یا مشکل پرکاری غده تیروئید دارند، توصیه می‌شود که تراکم سنجی استخوان انجام شود.
