مسئولان حماس چرا با وزیر خارجه طالبان تماس گرفتند؟

سرویس جهان مشرق - 10 مهر 1400 «اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در گفت‌وگوی تلفنی با وزیر خارجه دولت سرپرست امارت اسلامی افغانستان گفت که «پیروزی طالبان در افغانستان نشانه قدرت امت اسلامی در آزادی خاک خود از دست اشغالگران است.» آرتی عربی گزارش کرد که اسماعیل هنیه در گفت‌وگو با امیرخان متقی ابراز امیدواری کرده است که طالبان نقش حمایت‌گرانه‌ای از مبارزان فلسطینی برای آزادی بیت‌المقدس داشته باشد. هنیه گفت که «طالبان می‌تواند در حمایت از برادران خود در فلسطین برای آزادسازی قدس نقش داشته باشد.» او تأکید کرد که ضرورت دارد موضوع فلسطین همواره در موضع‌گیری‌های وزارت خارجه امارت اسلامی افغانستان وجود داشته باشد.

اسماعیل هنیه گفت که امت اسلامی از پیروزی مقاومت غزه و آزادی افغانستان خوشحال هستند. مطابق بیانیه حماس، متقی نیز به‌نوبه خود، به مبارزه مردم فلسطین و استواری آن‌ها در قدس افتخار کرد. مردم مسلمان افغانستان عموماً احساسات پرشوری نسبت به آزادی قدس شریف از خود بروز داده و می‌دهند و جنبش طالبان نیز همواره در مجلات و رسانه‌های خود و نیز سخنان مقامات رسمی خود، رژیم صهیونیستی را یک قوه غاصب و غده سرطانی نامیده‌اند. در ماه‌های اخیر نیز پیام‌های مهمی میان طرفین مقاومت اسلامی فلسطین- طالبان ردوبدل شده است.

سرور فلسطینی‌ها از خاتمه اشغال افغانستان

در آغازین روزهای ورود طالبان به کابل جنبش حماس اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در تماس تلفنی با ملأ برادر، «برچیده شدن اشغال امریکا» از افغانستان را تبریک گفت (در 26 مرداد 1400) و سایت رسمی حماس خبر این گفتگو و تبریک را منتشر کرد. حماس همچنین با انتشار بیانیه‌ای ضمن تبریک به طالبان نوشت: «جنبش مقاومت اسلامی حماس به ملت مسلمان افغانستان، به عقب راندن اشغال آمریکایی از کل سرزمین‌های افغانستان را تبریک می‌گوییم و به جنبش طالبان و رهبران شجاع آن برای این پیروزی که در پی جهاد طولانی‌مدت در طول 20 سال گذشته به دست آمد تهنیت می‌گوییم.» هنیه در این تماس تلفنی گفت که برچیده شدن اشغال از خاک افغانستان مقدمه‌ای برای زوال همه نیروهای ظلم و در مقدمه آن‌ها اشغال اسرائیل از خاک فلسطین است. هنیه برای افغانستان، وحدت و شکوفایی آرزو کرد و عملکرد سیاسی و رسانه‌ای طالبان را شایسته تقدیر دانست. در مقابل، ملأ برادر هم ضمن تشکر و تقدیر از تماس تلفنی هنیه، برای فلسطین و ملت آن، پیروزی آرزو کرد و دولت‌ها و ملت‌ها را به حمایت از فلسطین فراخواند.

نظر دیگر جریان‌های مقاومت اسلامی

دیگر گروه‌های مقاومت فلسطینی و نیز حزب‌الله لبنان در پیام‌ها و بیانیه‌های خود همین لحن مثبت و خوشحالی از شکست آمریکا را بروز دادند. گروه جهاد اسلامی فلسطین در بیانیه‌ای خطاب به ملت افغانستان گفت: «آزاد شدن خاک کشورشان از اشغال آمریکا و غرب را تبریک می‌گوییم... مردم مسلمان افغانستان بزرگ‌ترین دلاوری‌های جهادی علیه تمامی مهاجمان را در تاریخ شریف خود رقم زدند.»

حزب‌الله لبنان هم به‌عنوان یک گروه مبارز شیعه و مؤثر بر مسئله آزادی قدس در 24 مهر 1400 (پس از انفجار قندهار و شهادت نمازگزاران شیعه) ضمن محکوم کردن انفجار روز جمعه در مسجد شیعیان قندهار اعلام کرد آمریکا با به‌جا گذاشتن قاتلان، کشتار و ویرانی در افغانستان به دنبال انتقام از شکست خود در این کشور است و عملاً داعش را نیروی نیابتی امریکا در افغانستان نامید و از طالبان درنبرد با داعش حمایت ضمنی کرد. حزب‌الله لبنان در بیانیه خود گفته بود که «یک‌بار دیگر، گروه تروریستی وهابی داعش مرتکب قتل‌عام وحشیانه‌ای شد و چنین اقدامات جنایت‌کارانه‌ای مستلزم تحرکات گسترده و فوری است... مسئولیت ویژه‌ای بر عهده مقامات افغانستان است تا قاتلان را تعقیب کرده و مجازات عادلانه‌ای برای آن‌ها اعمال کنند... مقامات مسلمان افغانستان باید اقدامات پیشگیرانه‌ای را برای جلوگیری از جنایت‌های جدید انجام دهند... ترک خانه‌های خدا و بندگان آسیب‌پذیر او نباید هدفی سهل برای گرگ‌های انسان‌نما که توسط آمریکا رهاشده‌اند، باشد ... آمریکا به‌تلافی ناکامی و شکست خود پس از 20 سال اشغالگری در افغانستان این قاتلان و کشتار و ویرانی را در افغانستان به‌جا گذاشت.»

پیش‌تر در 27 مرداد 1400 هم سید حسن نصرالله دبیر کل جنبش حزب‌الله لبنان در یک سخنرانی به مسئله افغانستان پرداخته بود و گفته بود: «اتفاقات افغانستان بسیار مهم است و ملل منطقه باید ابعاد راهبردی آن را درک کنند ... آمریکا مجبور شد نیروهای خود را خارج کند؛ چراکه بیش از این تحمل نداشت و شکست خود را گردن اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان انداخت. بایدن گفت که بیش از یک تریلیون دلار هزینه کرده است، ولی شکست‌خورده و خوار خارج شدند.» سید حسن نصرالله بابیان اینکه آمریکا همچنان درکی از منطقه ندارد و خطاهای خود را تکرار می‌کند، خاطرنشان کرد: «بایدن خواستار جنگ داخلی در افغانستان از طریق جنگ بین طالبان و نیروهای افغان بود». فیلم‌ها و کلیپ‌هایی از فلسطینی‌ها در فضای مجازی نیز منتشر شد که ابراز شادمانی نسبت به پیروزی طالبان در آن‌ها اظهار می‌شد.

تحلیل دیالکتیک قدس-کابل

نویسندگانی چون عبدالباری عطوان[1]، سیمور هرش، سلیمان صالح (استاد دانشگاه قاهره) و ... همگی به این حقیقت اشاره کردند که مسئله رخ‌داده در افغانستان سبب افزایش روحیه و امید مبارزان فلسطینی و لذا پیروزی‌های احتمالی بیشتر ایشان خواهد شد و از سوی دیگر مقامات صهیونیست نظیر عاموس یادلین هم شکست آمریکا در افغانستان را به‌عنوان پدیده‌ای خطرناک برای امنیت رژیم صهیونیستی تحلیل کردند.

وضاحت دیدگاه‌های طالبان در مورد مسئله فلسطین نیز حاکی از تغییرناپذیری این دیدگاه است و نباید این مسئله را بابیان رسمی طالبان در مورد امریکا خلط کرد. طالبان در مورد امریکا از روز اول گفته است که با اشغالگری او مبارزه می‌کنیم اما پس از پایان اشغالگری، آن کشور می‌تواند بدون فعالیت نظامی-استخباراتی مانند هر کشور دیگری در افغانستان سفارت داشته باشد. (هرچند خود این مسئله با اماواگرهای بسیاری همراه است و بسیار بعید است که روزی میان این دو یک رابطه کاملاً عادی برقرار شود چراکه درهرصورت، طالبان تمدن غربی و مظهر آن امریکا را نمونه بارز انحطاط اخلاق می‌بینند و در بیست سال گذشته نیز هزاران نفر از یکدیگر را کشته و جوی خون میان ایشان جاری‌شده است و بر همین اساس حس ضدامریکایی در میان نیروهای طالبان یک حس کاملاً نهادینه‌شده است و نیز امریکا هرگز از خوی مداخله گرانه منفی خود دست برنخواهد داشت؛ پس به نظر می‌رسد که هرگز رابطه‌ای مثبت میان این دو برقرار نشود.) لکن سخن ا. ا. ا در مورد رژیم صهیونیستی از سنخ و جنس دیگری است. ذبیح‌الله مجاهد در یک مصاحبه رسمی می‌گوید: «اسرائیل غده‌ای در پیکره امت اسلامی است... قدس قضیه مشترک میان مسلمانان است، همه مسلمانان حول آن باید متحد شوند.»

نتیجه‌گیری

فلسطینی‌ها عموماً از شکست امریکا در افغانستان شادمان شده‌اند و وقایع رخ‌داده در افغانستان، اعتمادبه‌نفس و امید به پیروزی را در ایشان افزایش داده است. نویسندگان و محققانی چون عبدالباری عطوان و سیمور هرش هم به این حقیقت توجه کرده‌اند. پیام تبریک حماس در آغاز ورود طالبان به کابل و گفتگوی اخیر اسماعیل هنیه با امیرخان متقی نیز بیانگر چنین فضایی است.

از سوی دیگر طالبان نیز بارها و به‌انحاءمختلف تصریح و تأکید کرده‌اند که رژیم صهیونیستی یک غده سرطانی است و باید مسلمانان جهان با کمک یکدیگر سرزمین قدس را از دست غاصبان پس بگیرند و این‌یک خط اساسی و غیرقابل تغییر در سیاست خارجی طالبان است. به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای مناسب برای رهایی قدس و همکاری فرهنگی-سیاسی ج. ا. ایران، افغانستان و نیز گسترش همگرایی اسلامی در منطقه، همین هم‌نظری در موضوع فلسطین و استفاده از فرصت طلایی روز قدس باشد.

دکتر بهرام زاهدی کارشناس ارشد مسائل افغانستان*