موضوع راز آفرینش انسان برای خیلی از افراد بشر خصوصاً نسل جوان مطرح است که راز آفرینش انسان چیست و هدف از خلقت او چه بوده است ؟ اگر گفته شود که در خلقت انسان هدفی در نظر گرفته نشده است ، در این صورت باید گفت که آفرینش او لغو و بی هدف بوده است و ساحت پاک آفریدگار جهان از این نسبت پیراسته می باشد و اگر تصوّر شود که خداوند او را برای هدف و مقصدی آفریده است لازمه این سخن این است که آفریدگار جهان برای رفع نیازش دست به آفرینش او زده است ، در صورتی که خداوند از هر نوع احتیاج و نیاز مبرّا و منزّه می باشد . برای روشن شدن راز معمّای آفرینش انسان توجّه به دو مطلب ضروری است : 1 ـ این سؤال در صورتی بدون پاسخ می ماند که دایره هستی را به جهان مادّه منحصر نموده و وجود هستی را در نظامات مادّی و پدیده های طبیعی منحصر کنیم و مرگ را پایان زندگی بشر دانسته و عالمی به نام رستاخیز و سرایی به نام آخرت را نپذیریم . چنانکه مکتب ماتریالیسم در برابر این پرسش عاجز و ناتوان است ، زیرا جهان هستی را در مادّه و پدیده های مادّی ومحصور ساخته است و به خداوند و جهان دیگر اعتقاد ندارد . ولی کسانی که زندگی مادّی را برای انسان منزلی از منازل زندگی بشر می دانند و به دنبال این جهان به سرای دیگری معتقد و عقیده مندند که این جهان مقدمه جهان دیگر است و مرگ برای بشر پایان نیست بلکه روزنه ای است به جهان دیگر و پلی است برای نیل به ابدیّت . در مکتب این افراد پاسخ به این سؤال آسان است که هدف از خلقت انسان در این جهان ، آماده کردن او برای یک زندگی ابدی و جاوید است که هدف مطلوب و نهایی می باشد . 2 ـ هر انسان عاقل و خردمندی که کاری انجام می دهد برای هدفی است که به آن نیاز دارد چون انسان موجودی است سراپا نیاز و احتیاج ، طبعاً برای تکامل و رفع نیازمندی های خود دست به کار و فعالیّت می زند در همه این کارها سود و تکامل خود را جستجو می کند ، بنابراین اعمال انسان به منظور هدفی انجام می گیرد و نتیجه آن جز تکامل روحی و جسمی او چیز دیگری نیست . امّا درباره خداوند باید گفت هدف کارهای خدا با آنچه درباره انسان است کاملا فرق دارد ، زیرا انسان برای رفع نیازش تلاش می کند و حال آنکه خداوند بی نیاز و غنی است ، از طرفی می دانیم کارهای پروردگار متعال بر طبق مصالح و حکمت است و ساحت او از کار لغو پیراسته است در این صورت نتیجه می گیریم منظور او از آفرینش انسان رفع نیاز از خود نبوده و نتیجه خلقت به طور مسلّم به خود انسان باز می گردد و هدف این است که انسان را به کمال شایسته خود برساند بدون این که رسانیدن انسان به عالی ترین درجات تکامل نتیجه ای برای ذات پاک او داشته باشد . زیرا با مطالعه اجمالی در جهان آفرینش ما را از حقیقت روشن آگاه می سازد و آن این که سراسر جهان مهد تکامل و پرورش موجودات است . روشن تر بگویم : انسان را آفریده است تا او را به عالی ترین درجه ای از کمال برساند و موجودی پست و ناچیز ( سلّول انسانی ) در مسیر تکامل خود به جایی برسد که دانا ، توانا ، قدرتمند ، بااراده ، متفکّر و عاقل گردد و با این کمالات محدود خود نمایشگر کمالات نامحدود و بی پایان خداوند شود . قرآن مجید هدف نهایی از آفرینش انسان را همان زندگی و سعادت جاویدان او در جهانی وسیع تر می داند و می فرماید : أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثاً وَأَنَّکُمْ إِلَیْنَا لاَ تُرْجَعُونَ( مؤمنون :115 ) یعنی : آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریده ایم و به سوی ما باز نمی گردید ؟ مقصود این است که هدف از آفرینش انسان را نمی توان در چهار چوبه زندگی مادی پیدا نموده بلکه باید آن را در جهان دیگر جستجو کنیم . و اگر در آیه : وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ ( ذاریات : 56 ) هدف از آفرینش انسان را عبادت و بندگی خدا معرفی می کند ، نه به این معنی است که خداوند نیازی به اطاعت بندگان دارد ، بلکه مقصود این است که بشر از طریق بندگی و پیروی از دستوارات خدا و شناسایی او به کمال خود که زاییده پیروی از فرمان های اوست برسد و از مجرا به سعات ابدی و جاودانی نایل آید . و اگر بگویید چرا خداوند همه این کمالات را یکجا به انسان نداده است و او را نیازمند آفریده است ، جوابش این است که : یک شیوه اخلاقی در صورتی پسندیده و قابل ستایش است و کمال محسوب می شود که انسان با کمال آزادی و اختیار و اراده خود آن را کسب کند و به دست آورد و اگر کمالی به صورت اجبار و ناخواسته در درون انسان پدید آید هرگز یک فضیلت اخلاقی و ملاک برتری شمرده نمی شود . لذا انسان برای رسیدن به تکامل روحی باید راه فضیلت را آزادانه با پای خود بپیماید .
