کاهش نقش چک در اقتصاد

از سوی دیگر رشد ارزشی چک‌ها می‌تواند به دلیل ارزش تورمی باشد. در نهایت اینکه آمارها از روند کاهشی نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در یک‌سال اخیر منتهی به آذرماه از نظر تعداد و ارزش حکایت دارد. درواقع می‌توان گفت، در سایه قانون جدید، هم استفاده از چک‌های مبادله‌ای کاهش پیدا کرده و هم چک‌های برگشتی با کاهش مواجه شده است.

کاهش 31‌درصدی چک‌‌‌های مبادله‌‌‌ای

بانک مرکزی در گزارشی به بررسی آمار چک‌های مبادله‌ای در آذرماه سال‌جاری پرداخت. چک به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم نظام پرداخت، نقش مهمی در مبادلات کشور دارد. بنا بر آمارهای رسمی در ماه مذکور در کل کشور بیش از 5/ 6میلیون فقره چک به ارزش حدود 258‌هزار میلیارد تومان مبادله شد که نسبت به ماه قبل (آبان) از نظر تعداد به میزان 5/ 7‌درصد کاهش یافته و از نظر مبلغ به میزان 1/ 3‌درصد افزایش داشته است.

افزون بر این، مقایسه نقطه‌ای این آمار از کاهش 31درصدی تعداد و رشد 39درصدی ارزش این چک‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل حکایت دارد.

در آبان‌ماه برای چک‌های مبادله‌ای، رشد 30درصدی در تعداد و افزایش 25درصدی در ارزش ثبت شد، بنابراین می‌‌‌توان عنوان کرد که در سومین ماه پاییز چک‌های مبادله‌ای در تعداد کاهش قابل‌توجه داشته؛ ولی در ارزش با رشد کمی همراه بوده است که می‌تواند به دلیل تورم باشد.

در نهایت اینکه ارزش هر چک مبادله‌شده در ماه مذکور به میزان 3/ 7میلیون تومان بوده که از دی‌ماه سال قبل بیشترین مقدار بوده است. چک‌‌‌های مبادله‌‌‌ای به مجموع چک‌‌‌های وصولی و برگشتی بین بانکی اطلاق می‌شود. چک وصولی، چکی است که صحت آن مورد تایید بانک بوده و بانک نسبت به پرداخت آن اقدام کرده است. اما اگر به هر علتی چک برگشتی قابل وصول نباشد، در بین چک‌‌‌های برگشتی قرار می‌گیرد.

کاهش صدور چک‌های برگشتی

یکی دیگر از شاخص‌‌‌هایی که منعکس‌‌‌کننده وضعیت فعالیت‌‌‌های اقتصادی است، تعداد و میزان چک‌‌‌های برگشتی و مقایسه با چک‌‌‌های مبادله‌‌‌ای است؛ به نحوی که اگر چک‌‌‌های برگشتی و همچنین نسبت چک‌‌‌های برگشتی به مبادله‌‌‌ای روند کاهشی داشته باشد، نشان‌دهنده بهبود روند فعالیت‌‌‌های اقتصادی است. این میزان چک‌‌‌ به دلیل کسری یا فقدان موجودی برگشت خورده است. بررسی آمارهای گزارش بانک ‌‌‌مرکزی نشان می‌دهد که در آذرماه سال‌جاری در کل کشور حدود 525‌هزار فقره چک به ارزش بیش از 24‌هزار میلیارد تومان به دلیل کسری یا فقدان موجودی برگشت خورده است.

افزون بر این، تعداد چک‌های برگشتی در ماه مذکور نسبت به آبان‌ماه حدود 14‌درصد به لحاظ تعدادی و معادل 16‌درصد در ارزش با کاهش مواجه شده است. مقایسه آمارهای نقطه‌ای این شاخص حاکی از کاهش 39درصدی در تعداد و رشد 10درصدی در ارزش چک‌های برگشتی است. بنابراین کاهش ماهانه چک‌‌‌های برگشتی نشان‌‌‌دهنده این موضوع است که افراد توانایی بیشتری برای پاس کردن چک‌‌‌های خود داشته‌‌‌اند و به منزله بهبود روند فعالیت‌های اقتصادی در ماه مذکور است.

نکته دیگر این است که تعداد و ارزش چک‌های برگشتی نسبت به ماه آبان کاهشی بوده است.

تصویر یکساله چک‌های برگشتی

در بخش دیگری از این گزارش به آمارهای مرتبط با نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در یک‌سال اخیر پرداخته شده است.

بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که شاخص مذکور به لحاظ تعدادی از آذرماه 99 تا پایان سال گذشته نزولی بوده است. با شروع سال جدید این روند معکوس شده؛ به نحوی که تا مردادماه از روندی صعوی برخوردار بوده است. در نهایت اینکه بعد از مردادماه این روند نزولی شده است. به لحاظ مبلغی نیز شاخص مذکور از همین روند تبعیت کرده است. کاهش نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای به منزله بهبود فعالیت‌های اقتصادی است.

کاهش چک‌های وصولی

در نهایت اینکه بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد در آذرماه به میزان 6میلیون فقره چک به ارزش حدود 233‌هزار میلیارد تومان وصول شده که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد 7‌درصد کاهش و از نظر مبلغ رشد حدود 6درصدی داشته است. دیگر اینکه چک‌های وصولی در این ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش 30درصدی در تعداد و رشد 43درصدی در ارزش همراه بوده است.

از سوی دیگر ‌درصد تعداد و مبلغ چک‌های وصول‌شده در آبان‌ماه سال‌جاری به ترتیب به میزان 1/ 91‌درصد و 8/ 87‌درصد بوده که در آذرماه این اعداد به 6/ 90‌درصد و 5/ 87‌درصد رسیده است.