همزمان با شنیده شدن اخبار مثبت از مذاکرات احیای برجام، بازار نفت نسبت به نتیجه آن حساسیت بیشتری پیدا می‌کند؛ چراکه توافق می‌‌‌تواند به عاملی مهم برای فشار بر قیمت نفت، به‌‌‌ویژه در نیمه دوم سال 2022 یعنی زمان افزایش صادرات ایران تبدیل شود. از سوی دیگر، شکست یا به درازا کشیده شدن مذاکرات از رشد قیمت‌های جهانی حمایت خواهد کرد.
بلومبرگ برای توصیف نحوه اثرگذاری این امر بر بازار به چهار سناریو رسیده که نخستین آنها «توافق جامع» است. در این صورت، به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، تولید نفت ایران در عرض 6ماه از 5/ 2میلیون بشکه فعلی به 8/ 3میلیون بشکه در روز خواهد رسید. بانک آمریکا که پیش‌بینی کرده است بهای نفت اواسط سال به 120دلار در هر بشکه برسد، میگوید بهای این کامودیتی در فصل چهارم بهطور میانگین به 71دلار میرسد که بخشی از این کاهش به دلیل بازگشت نفت ایران به بازار خواهد بود. سناریوهای دیگر شامل «توافق جزئی»، «ماندن در وضعیت موجود» و «شکست مذاکرات» است. بلومبرگ گفته است که در صورت تحقق سناریوی آخر، تنش‌‌‌های منطقه‌‌‌ای افزایش خواهد یافت و گروه اوراسیا معتقد است اگر حمله‌‌‌ای به تاسیسات هستهای ایران رخ دهد، بهای جهانی نفت تا 15درصد جهش خواهد داشت.
عامل مبهم ایران برای بازار نفت
دور هشتم مذاکرات وین بین ایران و 1+4 و همین‌طور مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در جریان است و در چند هفته اخیر اخبار عمدتا مثبتی از دو طرف مذاکرات به گوش رسیده است. این موضوع به عامل بسیار مهمی برای بازار نفت تبدیل شده است. نفت‌خام آمریکا از ابتدای سال حدود 10درصد رشد داشت و هفته گذشته به همراه برنت توانست به اوج هفت‌ساله از 2014 برسد. در همین حال، بسیاری از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که سه‌رقمی شدن قیمت نفت حتمی است؛ فقط باید منتظر ماند تا این اتفاق پس از هشت‌سال رخ دهد.
به گزارش بلومبرگ، اینکه قیمت‌ها به‌سرعت به آن سطح برسد یا عقب‌‌‌نشینی کند، تا حدود زیادی به بازگشت ایران به بازارهای جهانی انرژی بستگی دارد. وزیر امور خارجه ایران، عصر دوشنبه گزینه مذاکره مستقیم با آمریکا را رد نکرد و گفت: اگر برای رسیدن به توافق خوب با تضمین بالا نیاز باشد و سطحی از گفت‌‌‌و‌‌‌گو‌‌‌ها بین دو کشور انجام شود، ایران آن را نادیده نمی‌گیرد. حسین امیرعبداللهیان، همچنین از نزدیک شدن مذاکرات به نقطه‌‌‌ای خبر داد که باید تصمیم سیاسی گرفته شود. همچنین خبر مثبت دیگر از این مذاکرات، کنار رفتن معاون رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران به دلیل اختلافات با تیم مذاکره‌‌‌کننده این کشور است. ریچارد نفیو به طراح تحریم‌‌‌های اقتصادی علیه ایران و اتخاذ موضع سختگیرانه در این مورد معروف است.
اگر بین طرفین توافقی حاصل شود، ممکن است نتیجه آن یعنی افزایش صادرات نفت ایران برای پایین آوردن قیمت‌ها کافی باشد. در این باره، استراتژیست‌‌‌های بانک آمریکا (Bank of America) از جمله فرانسیسکو بلانش می‌‌‌گویند تا جایی که به تولید نفت مربوط است، ایران همان عامل مبهم و تاثیرگذار بازار در سال‌جاری است. به گفته این بانک، این امر بزرگ‌ترین ریسکی است که در بازار نفت وجود دارد.
ایران پیش از اعمال مجدد تحریم‌‌‌ها از سوی دولت دونالد ترامپ، بیشتر نفتش را به چین، هند و اتحادیه اروپا می‌‌‌فروخت که مجموع آنها در مه سال 2018 به یک‌میلیون و 840هزار بشکه در روز رسید. ایران همچنین به کشورهایی مانند ترکیه، ژاپن، کره‌جنوبی، تایوان و سوریه صادرات نفت داشت. بلومبرگ چهار سناریوی محتمل را برای نتیجه مذاکرات و اثر آن بر بازار نفت بررسی کرده که به آن پرداخته می‌شود.
اثر توافق بر طلای سیاه
نسخه جدید توافق برجام، نزولی‌‌‌ترین نتیجه مذاکرات برای معامله‌‌‌گران نفت خواهد بود. تهران در این سناریو می‌‌‌تواند 80 تا 90میلیون بشکه نفت ذخیره‌شده خود را در بازارهای اصلی خود یعنی شرق آسیا به فروش برساند و همزمان تولید خود را در میادین نفتی افزایش خواهد داد. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، تولید ایران می‌‌‌تواند تحت این سناریو از 5/ 2میلیون بشکه در روز فعلی که بیشتر آن به مصرف داخلی میرسد، به 8/ 3میلیون بشکه طی 6ماه برسد.
پالایشگران چین، کشوری که هفته قبل به طور رسمی واردات از ایران را پس از یک‌سال اعلام کرد، احتمالا جزو اولین مشتریان عرضه اضافی ایران باشند. پیش از این هم آنها مهم‌ترین خریدار نفت تحریمی ایران بودند. شرکت ردیابی نفتکش کپلر تخمین می‌‌‌زند که فروش خارجی نفت و میعانات گازی ایران سال گذشته میلادی به طور متوسط 641هزار بشکه در روز بوده است.
علاوه بر این، بانک آمریکا میگوید مجموع صادرات نفت ایران طی یک‌سال پس از توافق جامع می‌‌‌تواند به 400میلیون بشکه برسد که برای ایجاد مازاد عرضه در بازار نفت کافی است. این بانک پیش‌بینی کرده است که بهای نفت در میانه سال 2022 به 120دلار در هر بشکه برسد و در فصل چهارم بهطور میانگین برابر 71دلار در هر بشکه خواهد بود که بخشی از کاهش آن به دلیل عرضه اضافی نفت ایران رخ خواهد داد.
در سنایوی دوم، دو طرف به توافق موقت خواهند رسید؛ با این حال، ایران گفته که فقط توافق کامل می‌‌‌خواهد. موسسه مشاوره FGE جزو گروهی است که معتقدند ایران با توافق موقت امتیازات قابل‌‌‌ملاحظه‌‌‌ای به‌‌‌دست خواهد آورد. به گفته این موسسه، در این صورت ایران می‌‌‌تواند در فصل دوم سال به توافق موقت برسد و تا پایان سال فروش نفت خود را به حدود 3/ 1میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
سناریوهای افزایشی برای بازار
اختلافات عمیق میان دو طرف همچنان مذاکرات را که از آوریل 2021 آغاز شده است، تضعیف می‌کند. این موضوع باعث شده است تا دیپلمات‌‌‌ها به احتمال برزخی شدن مذاکرات طی چند ماه آینده فکر کنند.
گلدمن‌ساکس که در بازار نفت به خوش‌بینی معروف است، گفته محتمل‌‌‌ترین سناریو این است که تا پایان سال میلادی توافقی رخ نمی‌دهد و ایران در سال 2023 تولید خود را افزایش می‌دهد. این بانک افزوده است، حتی در آن زمان هم بازگشت سریع ایران بعید است؛ چراکه میادین، خطوط لوله و دیگر تاسیسات احتمالا از سال 2018 به‌‌‌خوبی تعمیر نشده‌اند. این بانک معتقد است بهای برنت در فصل سوم به 100دلار در هر بشکه خواهد رسید و در کل سال بهطور میانگین 96دلار در هر بشکه خواهد بود.
طبق سناریوی آخر، شکست مذاکرات وین، صعودی‌‌‌ترین سیگنال را به بازار نفت می‌دهد. در آخرین خبر وزیر امور خارجه بریتانیا، لیز تراس به رویترز گفت که مذاکرات هستهای در حال نزدیک شدن به بن‌‌‌بست خطرناکی است. به گفته بلومبرگ، تحت این شرایط تنش‌‌‌های منطقه‌‌‌ای افزایش خواهد یافت. اوراسیا گروپ در این باره پیش‌بینی کرده که حمله اسرائیل یا آمریکا برای از بین بردن تاسیسات هستهای ایران موجب پرش 15درصدی قیمت نفت خواهد شد که با قیمت‌های فعلی، نرخ نفت به حدود 100دلار خواهد رسید. در این شرایط، با نگرانی فزاینده بازار از کاهش ظرفیت مازد تولید برای پوشش اختلال در عرضه، هرگونه تنش نظامی می‌‌‌تواند به‌‌‌راحتی باعث جهش قیمت‌ها شود. بهای نفت که دوشنبه کاهش یافته بود، در معاملات سه‌‌‌شنبه ابتدا به دلیل ریسک‌‌‌های ژئوپلیتیک شامل حمله ناکام حوثی‌‌‌های یمنی به امارات و همین‌طور تشدید احتمال حمله روسیه به اوکراین به‌شدت بالا رفت؛ اما ساعت 16 به وقت تهران، شاخص‌‌‌ها فقط چند سنت رشد کردند. وست تگزاس اینترمدییت با یک‌سنت افزایش، 32/ 83دلار در هر بشکه معامله شد و برنت هم 24سنت رشد داشت که قیمت آن را به 51/ 86دلار در هر بشکه رساند.
