خواص گیاه مورد و تمامی موارد استفاده این دارو گیاهی

با توجه به استقبال فراوان از گیاهان دارویی و این که عوارض جانبی کمتری دارند در این مطلب با خواص یکی از این گیاهان به نام گیاه مورد که طبع سرد و خشکی هم دارد، آشنا می شوید.           

آشنایی با خواص گیاه مورد

گیاهان دارویی امروزه طرفداران زیادی پیدا کرده اند و به خاطر ارزان و دسترس بودن و ضمنا عوارض جانبی کمتر نسبت به داروهای شیمیایی بسیار مورد استقبال قرار گرفته اند. یکی از این گیاهان، گیاه مورد می باشد که در درمان بیماری هایی مانند دیابت، سرماخوردگی، زخم های سطحی،سینوزیت، التهابات پوستی، اسهال و … مورد استفاده قرار می گیرد.

این گیاه دارویی پرطرفدار طبع سرد و خشکی دارد و به خاطر وجود ترکیبات آنتی اکسیدان و انواع ویتامین ها در آن، خاصیت ضد باکتریایی، ضدعفونی کنندگی، ضد ویروسی و ضد قارچی قوی دارد. از بخش های قابل استفاده گیاه مورد می توان به برگ ها، میوه و گال(برجستگی روی شاخه) آن اشاره نمود. در ادامه مطلب با خواص گیاه مورد آشنا می شوید.

گیاه شناسی مورد

گیاه مورد یا مورت با اسم علمی Myrtus communis یک گیاه درختچه ای یا بوته ای همیشه سبز است که بومی مناطق مدیترانه شرقی و کشورهای آسیای جنوب غربی می باشد. این گیاه در ایران اکثرا در نواحی کوهستانی استان های فارس، کرمان، خوزستان، کرمانشاه، کردستان، ایلام، خراسان، یزد و بخش هایی از شمال کشور می روید.

گیاه مورد را می توان در نواحی معتدل تا سردسیر کوهستانی در بین دره ها، اطراف چشمه ها و حاشیه رودخانه های دائمی پیدا کرد. این گیاه دارای برگ هایی پایا، همیشه سبز، نوک تیز، چرمی و به رنگ سبز تیره می باشد که بسیار معطر هستند. گل های این گیاه سفید و خوشبو بوده و از اردیبهشت تا تیر ماه ظاهر می شوند و میوه هسته دار و کروی آن به اندازه یک نخود به رنگ آبی مایل به سیاه می باشد که طعم گسی دارند.

گیاه مورد به خاطر استخراج روغن از برگ و میوه اش اهمیت اقتصادی زیادی دارد. در طب سنتی میوه و برگ این گیاه در درمان بیماری های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه نامیراست و در صورت برداشت اصولی برگ و شاخه های آن ، می تواند تا سالیان متمادی رشد نموده و برداشت گردد.

در برخی مناطق گیاه مورد جنبه تقدس بالایی داشته و به گیاه اطراف چشمه ها معروف می باشد. این گیاه در بین زرتشتیان بسیار مقدس شمرده می شود و در جشن ها و اعیاد از آن به عنوان گیاه معطر بهره می گیرند.تقدس این گیاه به حدی است که زرتشتیان آن را نماد اهورامزدا می دانند.

مردم استان فارس نیز بنا بر سنتی قدیمی، گیاه مورد را جمع آوری و در حجله عروس و داماد زیر فرش گذاشته تا بوی خوش آن فضا را عطرآگین نماید. و آن را نماد عشق ماندگار و ابدی زن و شوهر می دانند. البته از شاخه های تازه گیاه برای معطر کردن فضای آرامگاه ها و قبور نیز استفاده نموده و برخی عقیده دارند که این گیاه سبب آرامش روح اموات می شود.

قابل ذکر است گیاه مورد با اسامی دیگری مانند مورت، آس، آس بستانی، عمار، زند، مرسین، هدس، قمام هم شناخته می شود.

خواص دارویی و درمانی گیاه مورد

گیاه مورد با طبع سرد و خشک ،خواص و مزایای فراوانی برای سلامت انسان دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می شود. قابل ذکر است این گیاه حاوی آنتی اکسیدان های مختلف، ترکیبات فلانوئیدی، ویتامین ها و قندهای مختلف می باشد. برگ های مورد حاوی بیشترین مواد موثره دارویی می باشند که دارای خواص ضد باکتریایی، ضد ویروسی و ضد قارچی می باشند. و از خواص میوه گیاه مورد این است که دردهای دستگاه گوارش را تسکین داده و مقوی معده می باشد.

بهبود ریزش مو

گیاه مورد در بهبود ریزش موها تاثیر شایانی دارد. ریزش مو یکی از مشکلات شایع میان افرادی است که به خاطر کمبود پروتئین، مواد مغذی، مصرف دخانیات یا ابتلا به برخی بیماری ها، عوامل استرس زا، هورمونی، عفونت ها و برخی داروها به آن دچار می شوند.

کارشناسان طب سنتی یکی از ترکیب های گیاهی مفید برای درمان ریزش مو را پودر برگ مورد، سدر، حنا و روغن کنجد اعلام کرده اند که این ترکیب را بسیار موثر در بهبود ریزش مو می دانند. همانطور که اشاره شد گیاه مورد دارای خواص ضد قارچی و ضد التهابی می باشد که موجب می شود از پوست سر و ریشه موها محافظت کند.

در ضمن این گیاه سبب افزایش جریان خون در پوست شده و با این کار باعث رشد، تقویت و توقف ریزش موها می گردد. ناگفته نماند استفاده از گیاه مورد علاوه بر استحکام و تقویت ریشه مو، در رفع سفیدی مو نیز موثر است.

جلوگیری از سرطان

یکی از خواص مهم این گیاه، جلوگیری از سرطان می باشد. گیاه مورد با غنی بودن از آنتی اکسیدان هایی مانند تانن، کاتچین و … خواص ضد سرطانی و ضد مونتاژنیک داشته و طبق مطالعاتی این گیاه دارای ترکیباتی است که می تواند به کاهش سلول های سرطان پستان و سرطان پروستات کمک نماید.

تقویت دستگاه ایمنی بدن

تقویت دستگاه ایمنی بدن نیز از خاصیت های مفید گیاه مورد می باشد. این گیاه با خواص ضد باکتریایی و ضد انگلی خود از گذشته برای درمان بیماری های عفونی، سرماخوردگی و آنفولانزا مورد استفاده قرار می گرفت.

سلامت قلب

از دیگر خاصیت های گیاه مورد، تاثیر این گیاه دارویی بر روی سلامت قلب می باشد. همانطور که اشاره شد این گیاه سرشار از ترکیبات فلانوئیدهای مختلفی مانند میریستین می باشد. میریستین قادر است سطح LDL یا کلسترول بد را کاهش داده و تنظیم سطح کلسترول به پیشگیری از بسته شدن رگ هایی خونی و شریان ها کمک می نماید. در ضمن این ترکیبات در درمان آترواسکلروز یا تصلب شرایین تاثیر مفیدی دارند.

بهبود آکنه و تبخال

گیاه مورد و اسانس آن دارای خاصیت ضد ویروسی و ضد باکتریایی بوده از این رو در اکثر داروهایی که برای درمان آکنه و تبخال تولید می شوند از اسانس این گیاه استفاده می شود. برای این که بتوان آکنه یا تبخال را به صورت خانگی با گیاه مورد درمان کرد باید اندکی پودر برگ خشک شده مورد را با کمی آب مخلوط نموده تا حالت خمیری ایجاد شود.

سپس ماسک تهیه شده را حدود 20 دقیقه ای در محل جوش یا تبخال اعمال کرده و بعد از آن صورت را شستشو دهید. در ضمن برای شفاف و روشن تر شدن پوست می توان از ترکیب پودر برگ مورد با پودر سدر استفاده کرد که بسیار موثر و مفید هم می باشد.

بهبود تنفس

روغن یا اسانس مورد را می توان در آرماتراپی یا رایحه درمانی استفاده نمود. اسانس گیاه می تواند به بهبود شرایط آزاردهنده تنفسی و مشکلات برونشیت و آسم کمک کننده باشد. در ضمن این گیاه سبب پاکسازی مجاری تنفسی ، کاهش تنفس تند و سوزش بینی یا گلو هم می شود.

تنظیم قند خون

گیاه مورد می تواند قند خون را تنظیم کند. این گیاه سرشار از ترکیبات فلانوول و فرار می باشد که به کمک آن ها می تواند سبب کاهش قند خون شده و در درمان دیابت موثر واقع شود. در پژوهشی مشخص شد دریافت فلانوئیدهای خاص از غذاها با خطر کمتر دیابت نوع 2 همراه است. برای هر 300 میلی گرم فلانوئید مصرفی در روز خطر دیابت تا 5 درصد می تواند کاهش پیدا کند.

حفظ سلامت کلیه ها

گیاه مورد با خاصیت ادرار آوری موجب حفظ سلامت کلیه ها می شود. این گیاه با تحریک کلیه برای دفع ادرار و دفع سموم از کلیه ها سبب بهبود اختلالاتی مانند عفونت مجاری ادراری، درد و تورم و سنگ کلیه می شود. ناگفته نماند خاصیت ادرار آوری گیاه مورد از گذشته رایج بوده است.

بهبود رماتیسم مفصلی

خاصیت ضد التهابی گیاه مورد موجب شده تا التهابات ناشی از بیماری رماتیسم مفصلی به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند. در ضمن این گیاه تسکین دهنده درد ناشی از این بیماری هم می باشد.

اکنون که با برخی از خواص شاخص گیاه مورد آشنا شدید در ادامه می توان از دیگر خاصیت های مفید این گیاه به کاهش بوی بد دهان، تسکین کمر درد، از بین برنده بوی تعریق بدن، سرعت بخشیدن به روند ترمیم زخم و محل زخم، درمان سوختگی با پماد یا روغن آن، درمان سرفه با دمنوش آن، درمان اسهال و بواسیر، از بین برنده نفخ و اختلالات گوارشی، بهبود قارچ های پوستی با روغن آن، درمان خارش پوست، درمان اگزما، اشاره کرد.

در طب سنتی نیز از این گیاه علاوه بر این موارد به عنوان گیاه قابض، دافع خفقان، مقوی معده و احشا، درمان زخم زبان و لثه، ضد زخم، محلل ورم ها، درمان عفونت های ادراری، درمان مشکلات هضم، درمان سرفه های خشک، استفاده می شود. همچنین میوه گیاه مورد دارای خاصیت ضد نفخ است و برای درمان اسهال خونی، زخم های داخلی ، بواسیر و رماتیسم موثر است. در ضمن برگ آن ریشه مو را تقویت می کند.

مضرات مصرف مورد

گیاه مورد با تمام خاصیت های مفید و بی نظیری که دارد ممکن است با عوارض جانبی و مضراتی همراه باشد. استفاده از این گیاه برای زنان باردار و شیرده ممنوع می باشد. در ضمن افراط در استفاده خوراکی گیاه مورد خطرناک است و با عوارضی مانند اسهال، استفراغ، و مسمومیت همراه می شود.

مسمومیت ناشی از افراط در مصرف گیاه مورد به علت وجود ترکیبات سینئول در گیاه می باشد. سینئول خاصیت میکروب کشی زیادی دارد.

موارد مصرف گیاه مورد

گیاه دارویی مورد به روش های مختلف خوراکی و غیرخوراکی قابلیت استفاده دارد. از فراورده های متعدد این گیاه می توان به صورت دمنوش، اسانس ، روغن، پماد و … اشاره نمود. برخی افراد میوه گیاه مورد را به صورت خام، پخته، تازه یا خشک مورد مصرف قرار می دهند. در خاورمیانه استفاده از میوه خشک شده این گیاه بسیار رایج می باشد.

گل ها و میوه های خشک گیاه مورد به خاطر عطر و مزه خاصشان در سس ها و شربت ها استفاده می شوند و میوه آن معمولا به صورت یک نوشیدنی اسیدی مصرف می شود. در کشور ایتالیا از غنچه های گل این گیاه به صورت خوراکی استفاده می کنند. گل ها نیز با طعم شیرین و عطر مطبوع در تهیه سالاد مورد استفاده واقع می شوند.

در بعضی از کشورهای جنوب شرقی آسیا از برگ های گیاه مورد به صورت ادویه در آشپزی استفاده می شود. از چوب این گیاه نیز زغالی فعال با کیفیت عالی حاصل می شود. چوب درخت مورد بسیار محکم، قابل ارتجاع و دارای بافت ریز می باشد که در تهیه صنایع دستی، مبلمان و عصا بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

از اسانس گیاه مورد نیز به صورت موضعی برای التیام دردهای رماتیسمی استفاده می شود. این اسانس در محصولات بهداشتی مختلف نظیر شامپو، صابون، پماد، کرم، عطر و ادکلن، و فراورده های پوستی مورد استفاده قرار می گیرد. به طور میانگین از صد کیلوگرم برگ مورد حدود 10 گرم اسانس استخراج می گردد.

قابل ذکر است اسانس گیاه مورد را می توان روزانه به میزان یک تا دو قطره مورد استفاده قرار داد ولی نباید از این اسانس به صورت خوراکی یا مستقیم بهره برد. از دیگر موارد مصرف گیاه مورد این است که می توان از برگ های آن دمنوش، روغن یا اسانس تهیه کرد.

برای تهیه دمنوش برگ مورد به مقدار یک گرم از برگ تازه آن را درون آب جوش ریخته و روی حرارت ملایم یا گرمای بخاری بگذارید. بعد نیم ساعت صبر کرده تا دم بکشد. وقتی دمنوش مذکور آماده شد آن را از صافی گذرانده و مورد مصرف قرار دهید. در ادامه باید تاکید شود هر چند گیاه مورد خواص زیادی دارد و یک گیاه دارویی محسوب می شود ولی نباید در استفاده آن زیاده روی کرد.

از این رو یک استفاده متعادل از گیاه مورد داشته باشید. البته این موضوع درباره همه مواد غذایی و خوراکی صدق می کند و باید به اندازه اعتدال از آن ها بهره برد.

در پایان از همراهی شما با این مطلب سپاسگزاریم و امیدواریم نهایت استفاده را برده باشید. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با خواص گیاه آگریمونیا و خواص گیاه پنج انگشت و خواص گیاه چوبک روی هر یک از لینک ها کلیک نمایید.