نگاه بورس به حقوقیها
کارشناسانی که در این‌خصوص با «دنیای‌اقتصاد» صحبت کردند، معتقدند روند معاملات در روزهای اول هفته نقش بسزایی در چشم‌انداز آینده بازار ایفا می‌کند. به‌نظر می‌رسد ادامه حرکت در مدار صعود منوط به تحقق چند عامل اثرگذاراست. در این میان اصرار حقوقی به عرضه آبشاری در روزهای آینده نیز می‌تواند وضعیت نگران‌کننده‌ای را به سمت کفه فروش به‌وجود آورد. این در حالی است که در روزهای گذشته بورس توانسته بود تا حدودی به حمایت‌های از دست رفته بازگردد. بازارسهام روزهای عجیبی را می‌گذراند. در هفته‌های گذشته روند خروج پول حقیقی سرعت گرفت اما در هفته گذشته این روند منفی تا حدودی کاهش یافت. در همین رابطه مهدی افنانی، کارشناس بازارسرمایه ضمن بیان این مطلب افزود: اگر دادوستدهای بورسی همانند هفته ابتدای بهمن پیش‌می‌رفت، احتمالا شاهد خروج بخش دیگری از سهامداران بودیم اما طی روزهای گذشته، بورس نسبت به چند اتفاق از جمله تعیین سقف قیمتی برای خوراک پتروشیمی، کنترل نرخ سود بانکی و عدم‌افزایش حقوق دولتی معادن چراغ‌سبز نشان داد.
وی وضعیت مبهم بازارسهام را سد راه ورود پول به تالارهای شیشه‌ای دانست و گفت: هرچند فعالان بورسی نسبت به تصمیمات دولت واکنش مثبت نشان داده‌اند اما در صورتی‌که که در اجرای حمایت‌ها خللی وارد شود، بازار به روند منفی بازمی‌گردد. وی با انتقاد از عملکرد حقوقیها در پایان هفته گذشته اظهارکرد: در اکثر روزهای معاملاتی هفته نمادهای پالایشی با رشدی که داشتند رنگ سبز را به رخ سهامداران کشیدند و قیمت اغلب نمادهای این گروه صعودی بود، اما در روز سه‌شنبه اتفاق عجیبی در بازار رخ داد، در حالی‌که بازار درحال جان‌گرفتن بود، برخی حقوقیها عرضه آبشاری را آغاز کردند. این موضوع از عرضه‌های بدون تحلیل و پشتوانه حکایت می‌کند. در هفته‌ای که قراربود از بازار حمایت شود، حقوقی راهی خلاف این جهت درپیش گرفت.
اگر بحث حمایت یا عدم‌حمایت از بازار در این شرایط بحرانی را نیز نادیده بگیریم نباید از این موضوع گذشت که برخی حقوقیها در هفته‌های قبل‌تر که قیمت سهام حتی 60 تا 70درصد بالاتر از قیمت فعلی بود، فروشنده نبودند اما با چرخش معاملات به سمت مثبت، عرضه را آغاز کردند. به گفته این کارشناس اصرار حقوقی به عرضه آبشاری در روزهای آینده وضعیت نگران‌کننده‌ای را به‌وجود می‌آورد. این در حالی است که به‌نظر می‌رسد بورس توانسته به حمایت‌های از دست رفته بازگردد. افنانی در عین حال ورود پول به بازارسهام در هفته گذشته را اتفاقی مثبت ارزیابی کرد و گفت: اگر اوایل هفته میزان حجم معاملات روزانه به 5هزار میلیارد تومان برسد و در همین محدوده تثبیت شود، انتظار موج صعودی را از بازار می‌توان داشت. برآوردها نشان می‌دهد این مساله در صورتی‌که ادامه داشته باشد، می‌توان امیدوار بود حتی تا انتهای سال شاخص خیز جدی برای رشد بردارد. افزایش حجم معاملات خرد و کل معاملات در بازار سرمایه، ضامن بازگشت بورس به روند تعادلی است.
بازار پتانسیل رشد دارد
نتایج حمایت کمرنگ از بازار طی هفته گذشته حاکی از آن است که بورس از پتانسیل رشد برخوردار است اما این موضوع برای جذب سرمایهگذاران به تنهایی کافی نیست. فعالان بورسی بارها بازگشت سرمایه را نیازمند حذف ریسک‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بنیادی، حمایت اصولی از بازار، نه از بیراهه پول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پاشی و عدم‌کنترل دستوری از سوی متولیان اصلی اقتصاد عنوان کرده‌اند. ادامه روند بی‌برنامگی و عدم‌ثبات در سیاستگذاری‌های کلان اقتصادی و بورسی چشم‌انداز مثبتی برای این بازار ترسیم نمی‌کند. برهمین اساس نمی‌توان انتظار داشت بورس‌بازان در کوتاه مدت روی خوش بازار را ببینند. گرچه در هفته دوم بهمن‌ماه بازار روندی متفاوت را در پیش گرفت، اما رفت و برگشت‌های زجرآور شاخص و از دست‌دادن‌های پیاپی کانال‌های حمایتی، بازگشت اعتماد سرمایهگذاران را سخت می‌کند. محمدشکری، کارشناس بازارسرمایه با ابراز نگرانی از وضعیت بازارسهام در روزهای آینده اظهارکرد: در برخی از پارامتر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بودجه ابهام وجود دارد. در هفته‌های گذشته در برخی از موارد بودجه که بر بازار سرمایه اثرات مستقیم و غیرمستقیم دارد، اظهارات متناقضی را شاهد بودیم. این مساله موجی از بی‌اعتمادی نسبت به بازار را به‌وجود می‌آورد.
وی افزود: از یک‌سو متولیان، وعده بازگشت سرمایهگذاران به بورس را می‌دهند اما از سوی دیگر حتی مشخص نیست عمرمصوبات اقتصادی تاچه زمانی به طول می‌انجامد. این کارشناس ضمن اشاره به ارزندگی قیمت اکثر سهام بیان کرد: شرکت‌های سهامی در کف قیمتی خود قرار دارند و از لحاظ فاندامنتال، وضعیت به سود شرکت‌هاست. در چنین شرایطی اگر بازار به‌ثبات سیاستگذاری‌ها اعتماد کند، بدون‌شک راه برگشت تسهیل می‌شود. وی در ادامه خاطرنشان کرد: با اینکه درهفته قبل بازار وضعیت نسبتا با ثباتی را پشت‌سر گذاشت اما فقر منابع به‌قدری شدت یافته که به‌نظر می‌رسد تدابیری از جمله تزریق منابع به صندوق تثبیت بازار نیز نتواند بحران کمبود پول در این بازار را حل کند. پر واضح است که این موضوع در صورت تداوم برای بازار مشکل‌ساز خواهد شد. گرچه تزریق منابع وعده داده‌شده در کوتاه‌مدت شاید بتواند با ایجاد شوک روانی تا حدودی از التهابات موجود بکاهد اما قدر‌مسلم نتیجه مثبتی در بلندمدت برای بورس‌بازان نخواهد داشت.
نوسان در انتظار بازار؟
در هفته گذشته از سرخ‌پوشی تابلوی معاملاتی کاسته شد اما از آنجا که این روند بارها در ماه‌های قبل نیز تکرار شده است همچنان نگرانی‌هایی بابت تداوم خروج سرمایه از بورس وجود دارد. در همین رابطه حمید میرمعینی، کارشناس بازارسرمایه ضمن ابراز نگرانی از خروج پول از بازار سهام گفت: روند خروج پول سهامداران خرد و حقیقی از بازار سهام به خصوص در یک‌ماه اخیرسرعت گرفته که نشانه خوبی برای معاملات آتی این بازار نیست. وی افزود: با اینکه امیدواری‌های ناچیزی نسبت به متعادل شدن معاملات بورسی به‌وجود آمده اما نمی‌توان به‌طور قطعی از عبور از بحران فعلی صحبت کرد. به‌نظر می‌رسد سرمایهگذاران برای ورود به بازار سهام محتاط هستند و نسبت به ریسک بالای سرمایه‌گذاری در این بازار حساس شده‌اند.
به گفته این کارشناس، ورود دولت به سیاستگذاری‌های بازارسرمایه در این مقطع شاید از لحاظ روانی و در کوتاه‌مدت به واسطه سهام بزرگ روند بازار را تغییر دهد اما این مهم نمی‌تواند کمکی در جهت رشد بازار داشته باشد. وی با اشاره به وضعیت فعلی بورس اظهارکرد: در ماه‌های اخیر اجرای برخی دستورالعمل‌ها در بازارسرمایه نشان داد که منافع سرمایه‌گذار حقیقی نادیده گرفته می‌شود. مهم‌ترین بحث در این میان موضوع قیمت‌گذاری دستوری در بخش‌های خودرو، سیمان، خوراک پتروشیمی‌ها و بهره عوارض مالکانه است؛ از این‌رو با توجه به اینکه در موارد مذکور ابهامات فراوانی وجود دارد و مشخص نیست برخی دستورالعمل‌ها تا چه زمانی ضمانت اجرایی دارند، نمی‌توان انتظار داشت پول حقیقی به بورس سرازیر شود؛ ضمن اینکه بازارسهام با ریسک‌هایی که در خارج از آن وجود دارد همچنان تهدید می‌شود. این تهدید بر سرعت بیشتر خروج سرمایه و پول از بازار دامن می‌زند. برهمین اساس پیش‌بینی می‌شود بازار نتواند به این سرعت به مدار تعادلی بازگردد.
وی در ادامه افزود: موضوع دامنه‌نوسان نیز یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که متولیان بازار می‌توانند در این‌خصوص کمک بزرگی به بازگشت اعتماد سرمایه‌گذار داشته باشند. در این میان باید گفت با در نظر گرفتن این عوامل در هفته جاری احتمالا بازار با نوسان مواجه می‌شود؛ به‌طوری که ممکن است در سایه حمایت‌های دستوری برخی روزهای هفته مثبت و در ادامه نیز منفی شود.
ابهامات بازارسهام ادامه دارد
«بورس هفته دوم بهمن‌ماه را با روند نوسانی مثبت آغاز کرد که این رویه دلایل متعددی داشت. برهمین اساس نمی‌توان گفت حرکت در این مسیر ادامه دارخواهد بود، عامل سقف نرخ خوراک در هفته گذشته کمی آرامش را به بازار بازگرداند اما با توجه به این که گزارش عملکرد برخی شرکت‌ها در دی ماه نسبت به ماه قبل از آن منفی بود، به‌نظر نمی‌رسد در معاملات آتی بورس شاهد بازگشت رونق به بازار باشیم.» این‌ها اظهارت یک کارشناس بازار سرمایه است که معتقد است بازار همچنان درگیر مهندسی معاملات است. مهدی دلبری در همین رابطه اظهارکرد: به دلیل قطعی گاز در ماه‌های قبل برخی صنایع با افت عملکرد مواجه شدند. در این میان گزارش برخی صنایع از جمله پتروشیمی‌ها به دلیل قطعی‌های مکرر گاز و حواشی ایجادشده نسبتا ضعیف بود. گرچه صنایع قندی عملکرد نسبتا مناسبی ارائه دادند اما در مجموع گزارش دی‌ماه برخی صنایع نسبت به آذرماه چنگی به دل نمی‌زد. این موضوع نشان می‌دهد خروج از رکود در چنین شرایطی کار بسیار دشواری است.
وی افزود: این هفته موضوع تصویب بودجه و مباحث مرتبط با بازار سرمایه نقش تعیین‌کننده‌ای در روند آتی معاملات ایفا می‌کند. حذف مالیات از صادرات برای صنایع بورسی مبحثی مهم محسوب می‌شود. تصمیماتی که در این‌خصوص اتخاذ شود، امیدواری‌هایی جهت بازگشت رونق به بازار ایجاد می‌کند. کاهش نرخ بین بانکی نیز از اثرگذاری بالایی بر روند نوسانی مثبت برخوردار است، اما این شرایط نمی‌تواند ضامن بازگشت اعتماد سرمایه‌گذار به بورس و به‌دنبال آن بازگشت ورق معاملات به نفع سهامدار باشد.
وی با اشاره به ادامه روند نوسانی بازار در روزهای آینده خاطرنشان کرد: نوسان دست از سر بازارسهام برنمی‌دارد. کفه عوامل اثرگذار منفی نسبت به عوامل اثرگذار مثبت سنگین‌تر است. با این اوصاف به‌نظر می‌رسد شاخص جایی برای فراز و فرود چندانی نداشته باشد. نوسان در کانال 3/ 1میلیون واحد، خوشبینانه‌ترین حالت شاخص است و نباید انتظاری بیش از آن داشت. این وضعیت احتمالا تا پایان سال نیز ادامه می‌یابد. وی در مورد عملکرد هفته قبل بورس و اثرات آن بر روندهای آتی معاملات، عنوان کرد: بازار در هفته گذشته به واسطه حمایت‌های دستوری توانست جان بگیرد. تجربه ماه‌های قبل نیز نشان می‌دهد بارها بازار به‌صورت دستوری حمایت و روندی مثبت به خود گرفته اما در ادامه به روند رکودی بازگشته است، از این‌رو روندی که بازارسهام در هفته گذشته در پیش گرفت را نباید جدی گرفت. این شرایط نمی‌تواند ثابت و ادامه‌دار باشد برهمین اساس نباید وزن زیادی به آن داد.
وی در پایان تاکید کرد: ترزیق پول به بازار که درهفته گذشته برای خواباندن صدای اعتراض سهامداران، صورت‌گرفت در بلندمدت نتیجه مثبتی نخواهد داشت. در هفته جاری نیز اگر حمایت‌ها ادامه نیابد چرخه خروج سهامدار ادامه می‌یابد. در این میان ذکر این نکته ضرورت دارد که بازار سرمایه همچنان در انتظار نتایج مذاکرات بین‌المللی است. اگر در این هفته اخبار مثبتی از مذاکرات مخابره شود تغییراتی را در نحوه داد و ستدهای بورسی نیز مشاهده خواهیم کرد. انجام توافق هسته‌ای، اثرات تعیین‌کننده‌ای بر نرخ دلار دارد به‌طوری‌که عملکرد صنایع بورسی را نیز با تغییرات مختلفی مواجه می‌کند.
