طبع پیاز ؛ پیاز از منظر طب سنتی

دکتر سید مهدی میرغضنفری؛ متخصص طب سنتی

از پیامبر خدا (ص) نقل است: « اگر به آبادی ای وبا زده درآمدید و از وبای آن ترسیدید، بر شما باد پیاز آن؛ تا وبای آن را از شما دور کند.

همچنین، که چشم را جلا می‌دهد، مو را تمیز می‌کند، آب کمر را افزون می‌‌سازد، بر گام‌ها می‌افزاید، آفتاب‌زدگی (سیاهی چهره) و خستگی را از میان می‌برد.»

در جایی از امام صادق (ع) آمده که: «پیاز تب را از بین می‌برد.» در کتاب کافی از امام صادق (ع) نقل است: بوی دهان را خوش می‌‌سازد، بلغم را می‌‌برد و توان آمیزش را می‌‌افزاید.

در جای دیگری می‌‌فرمایند: لثه را استحکام می‌‌بخشد، پشت را قوی می‌‌سازد و پوست را هم نرمی می‌بخشد».

توضیح این که گرچه بعد از خوردن پیاز تا چند ساعتی بوی پیاز در دهان وجود دارد اما با خاصیت پاکسازی‌کنندگی که دارد و با از بین بردن میکروب‌ها و مواد زاید لابه‌لای دندان‌ها و لثه‌ها در طولانی مدت منجر به پاکسازی فضای دهان و گوارش و از بین بردن بوی بد ناشی از التهاب و عفونت می‌شود.

پیاز یکی از گیاهانی است که امروزه زیاد مصرف می‌شود و در برنامه غذایی اکثر انسان‌‌های دنیا قرار دارد؛ زیرا اشتهاآور است و بوی آن و طعمی که دارد، باعث تحریک اشتها می‌شود.

بهترین نوع پیاز در کتب طب سنتی آمده است که نوع سفید، بزرگ و آبدار آن است. مزاج پیاز گرم و خشک است و درجه گرمی آن در درجه سوم است.

گرمی 4 درجه دارد که درجه سوم نسبتا قوی است. به همین خاطر گرم‌مزاجان باید پرهیز کنند و زیاده‌روی نکنند. مخصوصا در فصول و اقلیم‌های گرمسیری.

پیاز دارای رطوبت فضلیه است. یعنی رطوبت خوبی دارد که به رطوبت‌های طبیعی بدن اضافه می‌شود و به حفظ بقا انسان کمک می‌کند.

پیاز خشک از نوع تر آن تندتر و تیزتر است و همچنین پیاز قرمز هم از نوع سفید، تندتر و تیزتر است. بنابراین پیاز قرمز مزاج گرم‌تری دارد.

بخاطر حرارتی که دارد، بازکننده انسدادهاست. ریشه خیلی از بیماری‌ها در بدن انسداد مجاری درون اعضاست که به طور مثال این انسداد اگر در کبد باشد، یکی از نتایج   آن کبد چرب می‌شود.

پیاز باعث تقویت قوای جنسی و افزایش مایعات جنسی می‌شود. پس کسانی که مزاج سردی دارند و در این زمینه مشکل دارند، می‌توانند استفاده کنند. مخصوصا اگر همراه گوشت تفت داده شود.

پیاز تشنگی را زیاد می‌‌کند. مصرف زیاد آن باعث نفخ می‌‌شود و آروغ و مشکلات دیگر ایجاد می‌‌کند که افراد باید پرهیز کنند.

پیاز لطیف کننده است. یعنی اگر پیاز به غذاها اضافه شود غذاها لطیف شده و هضم آنها آسان می‌شود. به همین دلیل در گوشت کباب، پیاز می‌ریزند.

باعث افزایش و بهبود گردش خون سطحی می‌شود. بنابراین رنگ و رو را بهبود می‌بخشد و پوست را به سمت رنگ قرمز یا صورتی می‌برد.

پیاز همراه تندی، حالت تلخی هم دارد که از نشانه‌‌های گرمی مزاج آن است. اگر همراه نان مصرف شود و مخصوصا پخته باشد، تغذیه کننده بدن است.

زیاده‌روی در مصرف آن باعث افزایش آب دهان و آسیب به قوای مغزی مانند ایجاد فراموشی و خواب‌آلودگی می‌شود.

زیرا موادی که گاز تولید می‌کنند مانند پیاز، سیر و غذاهای نفاخ برای مغز و حافظه خیلی مناسب نیستند.

در افراد گرم‌مزاج باعث سردرد می‌شود، مخصوصا اگر در هوای گرم مصرف شود.

مصلح آن شستن پیاز با آب و مقداری نمک است و یا اینکه همراه سرکه (ترشی پیاز) مصرف شود که با این روش مضرات آن کاهش می‌یابد.

 بعد از مصرف پیاز می‌توان از آب انار استفاده کرد و همچنین گفته شده که جویدن باقلا، مغز گردو، نان برشته و جعفری بعد از پیاز باعث از بین رفتن بوی پیاز می‌شود.

ترکیب پیاز و نمک به صورت موضعی برای از بین بردن زگیل استفاده می‌شود که باید توسط پزشک تجویز شود.

می‌‌توان مقداری نمک را در آب پیاز حل کرده و چند قطره ای بر زگیل چکاند. روزی دو بار هر 12 ساعت قابل انجام است تا زگیل تحلیل رفته و از بین برود. 

خواص آب پیاز

- اگر آب پیاز در گوش چکانده شود باعث رفع بعضی از سنگینی‌های سر و  وز وز گوش و دفع بلغم‌ها و رطوبت‌های گوش می‌شود.

البته تشخیص و تجویز آن در این مورد با پزشک حاذق است.

-بوییدن آن به دلیل ایجاد آبریزش و اشک باعث تنقیه و پاکسازی سر و مغز و چشم می‌شود.

-گفته شده اگر آب پیاز همراه نمک با گیاهی به نام سداب در محل گزیدگی و یا گازگرفتگی سگ‌‌‌هار قرار بگیرد، می‌تواند بسیار مفید باشد و اثر سم را کاهش دهد.

-آب پیاز همچنین برای افرادی که اختلالات قاعدگی دارند مفید است.

- آب پیاز همراه عسل برای رفع مشکلات تنفسی هم مفید است.