زوال عقل؛ یک بیماری ویرانگر است که بار جسمی، عاطفی و مالی قابل توجهی را برای بیماران و جوامع به همراه دارد. بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است که می‌تواند 60 تا 70 درصد از موارد زوال عقل را تشکیل دهد.
بر اساس گزارش‌های جهانی در سال 2015، در سراسر جهان نزدیک به 47 میلیون نفر در سراسر جهان به زوال عقل مبتلا بودند و پیش‌بینی می‌شود تعداد بیماران مبتلا به این بیماری در هر 20 سال تقریباً دو برابر افزایش یابد.
در بیماری آلزایمر توانایی تفکر، درک و به یاد آوردن کاهش می‌یابد. این بیماری ابتدا با کاهش حافظه و به صورت پیش‌رونده ظاهر می‌شود و با سایر اختلالات شناختی مانند ناهنجاری‌های ادراکی، اختلال در جهت‌یابی، مشکلات در عملکرد فردی و اختلالات گفتاری همراه می‌شود. این اختلالات بیشتر بر فعالیت‌های روزمره تاثیر می‌گذارد و بسیاری از علائم روان‌شناختی رفتاری زوال عقل، معمولاً در طی دوره بیماری رخ می‌دهد.
بیماری آلزایمر، درمان قطعی ندارد و با توجه به افزایش امید به زندگی و پیری جمعیت، ارزیابی روند بیماری آلزایمر از اهمیت زیادی برخوردار است.
بر همین اساس شناخت تغییرات بروز و مرگ‌ومیر ناشی از آلزایمر در ایران، در زنان و مردان و گروه‌های سنی مختلف می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را برای سیاست‌گذاران سلامت، فراهم کند.
به همین دلیل پژوهشگران با انجام یک مطالعه روند بروز و مرگ‌ومیر ناشی از آلزایمر و سایر دمانس‌ها را در ایران در یک بازه زمانی 30 ساله بررسی کردند.
داده‌های این مطالعه از آمارهای میزان بروز و مرگ‌ومیر ناشی از آلزایمر و سایر دمانس‌ها، از سایت GBD موسسه اندازه‌گیری و ارزشیابی سلامت دانشگاه واشنگتن دریافت شد.
بررسی‌های این مطالعه نشان می‌دهد که روند کلی بروز و مرگ‌ومیر ناشی از آلزایمر و سایر دمانس‌ها در ایران طی بازه زمانی 30 ساله (از سال 1369 تا 1389) به ترتیب افزایشی و کاهشی بوده است.
میزان بروز استانداردشده سنی آلزایمر و سایر دمانس‌ها از 111.29 در 100 هزار نفر جمعیت در سال 1369 به 111.74 در 100 هزار نفر جمعیت در سال 1398 افزایش یافته بود. بیش‌ترین و کم‌ترین میزان بروز آلزایمر به ترتیب مربوط به سال‌های 1398 و 1388 بوده است. همچنین این میزان در مردان کاهش و در زنان افزایش داشته است.
نتایج ارزیابی میزان مرگ‌میر ناشی از آلزایمر و سایر دمانس‌ها نیز حاکی از آن است که این میزان از 25.48 در 100 هزار نفر جمعیت (در سال 1369) به 25.34 نفر در 100 هزار نفر جمعیت (در سال 1398) کاهش یافته است. بیش‌ترین و کم‌ترین این میزان مربوط به سال‌های 80 و 98 بوده است. همچنین این میزان در مردان کاهش و در زنان افزایش یافته است.
بر اساس نتایج به‌دست آمده از این تحقیق می‌توان گفت که میزان کلی بروز آلزایمر و سایر دمانس‌ها روند صعودی داشته و میزان مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری نیز در 30 سال گذشته روند نسبتاً پایداری داشته است.
پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: به طور کلی، نتایج این مطالعه حاکی از آن است که در ایران میزان بروز و مرگ‌ومیر استاندارد شده سنی ناشی از آلزایمر و سایر دمانس‌ها در مردان از روند نزولی و در زنان از روند صعودی برخوردار بوده است و میزان آن‌ها نسبت به منطقه بیشتر است. بنابراین باید اطلاع‌رسانی و اقدامات پیشگیرانه جدی‌تری به ویژه برای زنان و گروه سنی 54-50 سال صورت گیرد.
در انجام این تحقیق محمدرضا بلوچ حسنخانی، مهدیه نظیری و مسعود رودباری؛ پژوهشگران گروه آمار زیستی دانشگاه علوم پزشکی ایران مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «تحلیل روند بروز و مرگ‌ومیر ناشی از آلزایمر و سایر دمانس‌ها طی 30 سال اخیر در ایران» در نشریه کومش؛ دوماه‌نامه دانشگاه علوم پزشکی سمنان منتشر شده است.
