عناب در طب سنتی

دکتر سید مهدی میرغضنفری؛ متخصص طب سنتی

از پیامبر خدا «ص» نقل است که: «عناب تب را می‌برد.» در جای دیگری نقل شده که امیرمومنان علی (ع) به خواب شخصی که چشمانش سفید شده بود و چیزی نمی‌دید آمد و فرمود: عناب را نرم کن و با آن سرمه بکش.

راوی می‌‌گوید عناب را با هسته‌اش نرم کردم و سرمه کشیدم، چشمانم خوب شد. توضیح این که عناب چون رو به خنکی است، برای التهاب چشم می‌‌تواند خوب باشد.

اما مصرف خودسرانه آن به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. باید توجه داشت، وجود چنین احادیثی، دلیل بر اجرای مفاد آن توسط افراد نمی‌باشد.

احادیث طبی پس از سند شناسی و اطمینان از صحت صدور از حضرت معصوم، باید از نظر زمان و مکان و مورد نیز کاملا بررسی شوند و الزاما قابل تعمیم و اجرا نمی‌باشند.

مخصوصا در موارد حساس مثل چشم. تجویز گیاهان دارویی فقط باید توسط پزشک حاذق در امر طب سنتی باشد. از امام صادق (ع) نقل است: برتری عناب بر دیگر میوه‌‌ها، به سان برتری ما بر دیگر مردمان است.

عناب میوه نسبتا معروف، کوچک، شبیه سنجد، به قطر cm1 است که حالت بیضوی دارد. رنگ آن رو به قرمز است. عناب خوب عنابی است که درشت‌تر و قرمزتر باشد.

همچنین عناب نیمه‌خشک و خشک بهتر از تازه آن است. عناب یک دارو است و مردم باید توجه داشته باشند که مصرف هر روز آن توصیه نمی‌شود.

عناب هیچ خاصیت غذایی ندارد و هضم سختی دارد. یعنی جرمی دارد که هضم آن را برای معده سخت می‌کند. بنابراین افرادی که مشکل هضم دارند نباید زیاد عناب استفاده کنند.

طبیعت عناب معتدل است؛ بنابراین برای خیلی از افراد مناسب است.

گفته شده عناب رو به خنکی و رطوبت است، بنابراین در فصول گرم و برای افراد گرم مزاج مفیدتر است.

عناب برای گلو، ریه و سینه بسیار مناسب است و برای افرادی که سخنران، قاری یا مداح هستند و زیاد از حنجره خود استفاده می‌کنند، مناسب است که گهگاهی از آن استفاده کنند.

چون رو به خنکی نیز می‌باشد برای سوزش و گرفتگی گلو که ناشی از حرارت و خشکی (بدنبال استفاده زیاد از حنجره) باشد، مناسب است.

خاصیت جالب عناب این است که مواد غلیظ و سفت موجود در بدن را نرم می‌کند و آنها را آماده دفع می‌کند و از طرف دیگر اخلاط و مواد رقیق‌ مانند صفرا که سوزش ایجاد می‌کند را کمی قوام می‌دهد و دفع می‌کند.

برای مشکلاتی که ناشی از حرارت است مانند سوزش ادرار، سوزش مقعد و خارش زیرپوستی می‌تواند مفید باشد. همچنین برای حرارت کبد هم بسیار مناسب است.

عناب می‌تواند در رفع خستگی بسیار مفید باشد. اما افرادی که سردی مزاج دارند هر روز نباید بخورند.

برای التهاب حاد کلیه و مثانه مفید است. باعث ضعف قوای جنسی می‌شود که مصلح آن عسل، کشمش و مویز است. دفع عناب با گلاب سریع‌تر است و سختی هضم آن کمتر می‌شود.

افراد می‌توانند 3-2 عدد عناب را با 1 قاشق زرشک در یک فنجان آب به مدت چند ساعت خیس کنند و بعد آن را له و مخلوط کرده و از صافی رد کنند.

مایع بدست آمده که خنک است برای صفرا و جوشش خون و تشنگی زیاد در فصل تابستان و اقلیم گرم بسیار مفید است.