روز پنج‌شنبه دو روز پس از تصویب طرح جنجالی موسوم به «صیانت» در کمیسیون مشترک مجلس و واکنش‌های صورت گرفته به آن، هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی ایران تصمیم کمیسیون مشترک را به دلیل ایرادات شکلی در چگونگی بررسی طرح باطل اعلام کرد. ظهر روز سه‌شنبه هفته گذشته کلیات طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی موسوم به طرح صیانت در یک جلسه کوتاه و چند دقیقه‌ای با 18رای مثبت در نشست کمیسیون مشترک تصویب شد که همین امر واکنش‌های منفی زیادی را در سطح جامعه و حتی میان نمایندگان مجلس به دنبال داشت تا آنجا که برخی از نمایندگان مجلس ضمن انتقاد از تصویب این طرح در فصل بررسی لایحه بودجه در مجلس، خواستار بازگشت این طرح از کمیسیون ویژه به صحن مجلس شدند. به دنبال آن معاونت قوانین مجلس در نامه‌ای به رئیس کمیسیون ویژه طرح حمایت از حقوق کاربران، رای‌گیری کمیسیون ویژه و تصویب کلیات طرح صیانت را غیرقانونی دانست. درپی این اقدام معاونت قوانین مجلس، قرار شد تا موضوع در هیات رئیسه مجلس مورد بررسی قرار گیرد. در نهایت روز پنج‌شنبه مجتبی توانگر، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی تایید کرد که هیات رئیسه نظر معاونت قوانین در مورد طرح صیانت را تایید کرده است. همزمان سید نظام موسوی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس با بیان اینکه هیات رئیسه ایرادات معاونت قوانین به طرح صیانت را وارد دانست، گفت که با توجه به این موضوع تصمیم‌گیری در مورد نحوه ارائه بررسی طرح صیانت به بعد از رسیدگی به بودجه موکول می‌شود. موسوی درگفت‌وگو با «ایسنا»، با اشاره به جلسه هیات رئیسه مجلس برای بررسی ایرادات معاونت قوانین بر نحوه بررسی کلیات طرح صیانت به جلسه هیات رئیسه با تقی‌پور، رئیس کمیسیون مشترک و معاون قوانین مجلس اشاره کرد و گفت: بعد از استماع توضیحات تقی‌پور و معاونت قوانین و ایرادات مطرح شده، هیات رئیسه نظر معاونت قوانین را وارد دانست. موسوی توضیح داد: با توجه به تصمیم هیات رئیسه مصوبه کمیسیون مشترک درباره کلیات طرح صیانت متوقف می‌شود، اما اینکه نحوه ادامه بررسی این طرح به چه شکلی خواهد بود به بعد از بررسی بودجه موکول خواهد شد، چرا که از روز شنبه هفته آینده مجلس در سه شیفت بررسی جزئیات بودجه 1401 را در دستور کار دارد.
3دلیل ابطال مصوبه کمیسیون مشترک
همزمان، مجتبی توانگر رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی در تشریح دلایل ابطال مصوبه کمیسیون مشترک در گفت‌وگو با «ایسنا» گفت: جلسه هیات رئیسه در راستای ماده 22 آیین‌نامه داخلی تشکیل شد. طبق بند 10 ماده 22 آیین‌نامه، هیات رئیسه می‌تواند به تخلفات آیین‌نامه کمیسیون‌ها ورود پیدا کند. در بند 10، «بررسی و حل و فصل مسائل و مشکلات کمیسیون‌ها و شعب و اتخاذ تصمیم در موارد اختلافی یا عدم رعایت آیین‌نامه» به عنوان وظایف و اختیارات هیات رئیسه آمده است. وی افزود: بر این اساس هیات رئیسه طبق نامه معاونت قوانین مجلس در خصوص نحوه بررسی کلیات طرح صیانت جلسه‌ای را تشکیل داد و به این نتیجه رسید که نظر کارشناسی معاون قوانین درست بوده و آن را تایید کرد، بنابراین با این نظر هیات رئیسه مصوبه کمیسیون مشترک درباره تصویب کلیات طرح صیانت ابطال شد. نماینده تهران با بیان اینکه کمیسیون مشترک در بررسی طرح صیانت تخلفاتی داشته است، گفت: طبق ماده 166 آیین‌نامه وقتی طرح یا لایحه‌ای به کمیسیون فرستاده می‌شود باید همان طرح یا لایحه در دستور کار کمیسیون قرار گیرد نه اینکه نسخه متفاوتی را مورد بررسی قرار گیرد. وی در عین حال گفت: از طرف دیگر اگر کمیسیونی قصد بررسی طرح یا لایحه‌ای متفاوت با نسخه ارجاعی از صحن را داشته باشد باید طبق ماده 142 آن طرح یا لایحه را به کارگروه کارشناسی مرکز پژوهش‌ها ارجاع دهد. مرکز پژوهش‌ها موظف است متناسب با موضوع و مواد طرح و لایحه، کارگروهی را جهت بررسی آن تشکیل داده و در نهایت طرح یا لایحه اصلاح شده به کمیسیون اصلی برگردد. وی افزود: اتفاقی که درباره طرح صیانت رخ داد این بود که کمیسیون مشترک نه تنها طرح ارجاعی از صحن را در دستور کار خود قرار نداد که نسخه‌ای دیگر را در دستور کمیسیون گذاشت و برای اصلاحات آن هم موضوع را به مرکز پژوهش‌ها ارجاع نکرد. با فرض اینکه نظر برخی از آقایان را بپذیریم که طرح به مرکز پژوهش‌ها ارجاع شده باز هم نظر مرکز پژوهش‌ها در رأی‌گیری کلیات در دستور نبوده است، بنابراین کمیسیون مشترک نمی‌تواند طرحی را غیر از آنچه صحن ارجاع داده را بررسی کند و حتی برخلاف آیین‌نامه به مرکز پژوهش‌ها توجهی نداشته باشد. توانگر افزود: تخلف دیگر کمیسیون مشترک براساس ماده 182 آیین‌نامه بوده است که طبق این ماده در زمان بررسی بودجه هیچ لایحه و طرح دیگری نمی‌تواند در مجلس مطرح شود. با توجه به اینکه کمیسیون مشترک براساس اصل 85 قانون اساسی مسوول بررسی طرح صیانت شده بود، تصمیم‌گیری آنها همان تصمیم‌گیری صحن محسوب می‌شود، پس نحوه اداره جلسات آنها هم باید مثل صحن علنی باشد به آن معنا که تشکیل جلسه کمیسیون مشترک در زمان بودجه خلاف آیین‌نامه است. وی افزود: البته که در این ایام کمیسیون‌ها جلساتی را برگزار کرده‌اند که این جلسات مشورتی و کارشناسی بوده و منجر به رأی‌گیری درباره طرح یا لایحه‌ای نشده است. کاری که کمیسیون مشترک انجام نداد و از آیین‌نامه تخطی کرد. این نماینده مجلس در پایان با اشاره به نامه تعدادی از نمایندگان برای بازگشت طرح صیانت به صحن علنی مجلس گفت: تاکنون 170 نماینده نامه درخواست از هیات رئیسه را امضا کردند که طرح صیانت در کمیسیون مشترک بررسی نشده و تصمیم‌گیری آن بر عهده همه نمایندگان در صحن علنی باشد که طبیعتا این موضوع به بعد از ایام بررسی بودجه موکول می‌شود. توانگر گفت: براساس نظر هیات رئیسه مصوبه کمیسیون مشترک درباره کلیات طرح صیانت دارای ایراداتی بوده و این مصوبه لغو می‌شود، ولی اینکه چه اتفاقی رخ خواهد داد به آن معنا که ادامه بررسی طرح صیانت در کمیسیون مشترک بوده یا اینکه به صحن علنی ارجاع می‌شود هنوز مشخص نیست و همه‌چیز به بعد از ایام بررسی بودجه موکول شده است. گفتنی است مطابق اصل 85قانون اساسی در مواردی که مجلس ضروری تشخیص دهد، اصل هشتادوپنجم (85) قانون اساسی اختیار تصویب آزمایشی بعضی قوانین را که جنبه دائمی دارند به کمیسیون‌های خود و تصویب دائمی اساسنامه سازمان‌ها، شرکت‌ها، موسسات دولتی یا وابسته به دولت را به کمیسیون‌های خود یا به دولت تفویض می‌کند.
نظر دبیرکمیسیون مشترک
با تمام اینها دبیر کمیسیون مشترک حمایت از کاربران در فضای مجازی گفت: بررسی این طرح هنوز در دستور کار کمیسیون مشترک قرار دارد و به صحن مجلس ارسال نشده است. مهرداد ویس‌کرمی در گفت‌وگو با «ایرنا» گفت: بر اساس اصل 85 قانون اساسی طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی به کمیسیون مشترک ارجاع شده است. نماینده مردم خرم‌آباد در مجلس ادامه داد: یک بار تعدادی از نمایندگان تلاش کردند که بررسی این طرح به صحن علنی ارجاع شود اما نتوانستند، زیرا طبق آیین‌نامه تصمیم‌گیری در این خصوص باید در صحن علنی مجلس انجام شود. طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی در جریان نشست علنی ششم مرداد ماه سال جاری خانه ملت مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت با توجه به پیشنهاد تعدادی از نمایندگان برای بررسی این طرح بر اساس اصل 85 قانون اساسی، با مصوبه نمایندگان روند تصویب این طرح به کمیسیون ویژه ارجاع داده شد.
باید مردم را قانع کنیم
درهمین حال واکنش‌ها به طرح جنجالی موسوم به صیانت ادامه دارد. پیش از این هم طی ماه‌های گذشته این طرح با انتقادات زیادی از سوی نمایندگان مجلس و مردم مواجه شده بود. درهمین راستا، جلال رشیدی کوچی، عضو کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی تاکید کرد: امیدواریم همکارانی که پای نامه بازگشت طرح صیانت به صحن را امضا کرده‌اند به عهد خود در زمان رای‌گیری وفا کرده و اجازه دهند این طرح که با شئونات زندگی 80 میلیون نفر سر‌وکار دارد در مسیری شفاف و نگاهی کارشناسی در صحن مجلس بررسی شود. به گزارش «ایسنا»، جلال رشیدی کوچی با بیان اینکه قبل از هر چیز باید جامعه و مردم خود را قانع کنیم، افزود: بگذارید به جای 20 نماینده 290 نماینده برای طرح صیانت تصمیم بگیرند. رشیدی کوچی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا احتمال می‌دهید امضا‌کنندگان نامه بازگشت طرح صیانت به صحن در زمان رای‌گیری نظر خود را عوض کنند، بیان کرد: بله بنده این احتمال را می‌دهم، چراکه موافقان بررسی این طرح در کمیسیون دارند تلاش خود را برای بازپس گرفتن امضاها می‌کنند، البته ما هم تلاش خود را انجام می‌دهیم. در واکنشی دیگر وحید جلال‌زاده، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفت‌وگو با «ایرنا» خواستار توقف بررسی طرح موضوع موسوم به صیانت در کمیسیون مشترک و بازگشت آن به صحن مجلس شد.
فرار مالیاتی کسبوکارهای اینترنتی
در این میان مهدی باقری، نماینده مردم زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه شبهات وارده بر طرح حمایت از حقوق کاربران فضای مجازی، مبنی بر کاهش پهنا و سرعت اینترنت درست نیست، افزود: هر آنچه در مجلس شورای اسلامی مطرح می‌شود، برای منافع مردم است و طرح حمایت از کاربران فضای مجازی هم در راستای منافع عموم اجرا می‌شود. به گزارش «ایرنا» وی به ضرورت ورود و نظارت بر کسبوکارهای مجازی اشاره کرد و افزود: اگر بر اساس قانون از مغازه‌داری که ماهانه کمترین فروش را دارد مالیات می‌گیریم، باید کسب‌و‌کارهایی هم که به صورت اینترنتی و در فضای مجازی، درآمدهای بسیار هنگفتی دارند و هیچ مالیاتی هم نمی‌دهند، مشمول قانون مالیات شوند.
مناظره در رسانه ملی
در همین حال پنج‌شنبه شب دو تن از موافقان و مخالفان طرح در یک مناظره در برنامه تیتر امشب شبکه خبر به بیان نظرات خود در خصوص این طرح جنجالی پرداختند. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، مهرداد ویس‌کرمی به عنوان موافق در این مناظره تاکید کرد: در طرح صیانت فیلترینگ و کاهش پهنای باند نداریم. غلامرضا نوری‌قزلجه به عنوان مخالف نیز گفت: جامعه طرح صیانت را پس می‌زند و یکصدا می‌گوید این طرح برای حمایت از ما نیست.
ادامه واکنش‌ها
در کنار این واکنش‌ها، شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران نیز ضمن ابراز نگرانی شدید از روند تصویب طرح صیانت، خواستار کنار گذاشتن کامل آن از دستور مجلس شد. از سوی دیگر احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران روز گذشته در خطبه‌های نماز جمعه گفت: طرح صیانت نه به بار است نه به دار. پس چرا با عصبانیت صحبت می‌کنند و عده‌ای می‌گویند خیانت و خباثت است؟ به گزارش «ایسنا» خاتمی افزود: صدها طرح به مجلس می‌رود و مجلس جای طرح و نظر است. بالاخره بعد از مدتی طرح‌ها به شورای نگهبان می‌آید و این شورا قانون‌مدارانه آنها را بررسی می‌کند. تاکنون هیچ کدام از اعضای شورای نگهبان مساله‌ای درباره طرح صیانت را مطرح نکردند. ما صبر می‌کنیم هرچه تصویب شد براساس مر قانون بررسی کنیم.
