تثبیت دنیای اقتصاد در صدر

 نتایج نهایی رتبه‌‌‌بندی روزنامه‌‌‌های کشور با ذکر جزئیات و به‌‌‌تفکیک امتیاز هر روزنامه اعلام شد. بر این اساس، روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در سکوی اول قرار گرفت و جام‌جم و همشهری به رتبه‌های دوم و سوم بهترین روزنامه‌های کشور رسیدند. معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌‌‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در فراخوانی از مدیران مسوول روزنامه‌‌‌ها خواسته بود برای شرکت در رتبه‌‌‌بندی، دو نسخه از پنج شماره اعلام شده روزنامه خود را ارسال کنند. 266 روزنامه سراسری، منطقه‌ای، استانی و محلی، در پاسخ به این فراخوان، با تکمیل و ارسال فرم‌‌‌های خوداظهاری، در این دور از رتبه‌‌‌بندی شرکت کردند و مستندات ارسالی مطابق شیوه‌‌‌نامه در دو مرحله‌‌ کارشناسی و ارزیابی، مورد بررسی دقیق هیات ارزیابی قرار گرفت.

فرآیند امتیازدهی به این شکل بوده که از عملکرد روزنامه‌‌‌ها در فاصله نیمه دوم 98 و نیمه اول 99، پنج شماره مساوی تعیین شده و برای آنها شاخص‌‌‌هایی مثل تیتر اختصاصی، یادداشت و سرمقاله، عکس اختصاصی و... در نظر گرفته شده است. همه روزنامه‌‌‌ها در قالب 100 نمره و حدود 20 آیتم از بالاترین نمره یعنی 10 برای شمارگان تا یک و 2 نمره برای کاریکاتور و طنز، نمره‌دهی شده‌‌‌اند. طرح رتبه‌‌‌بندی روزنامه‌‌‌ها چیزی است که بر مبنای آن، آگهی‌‌‌های دولتی به روزنامه‌‌‌ها تعلق می‌گیرد و در یارانه نیز اثرگذار است. پس از اعلام نتایج اولیه حرف و حدیث‌هایی به وجود آمد و 170 رسانه نسبت به نتیجه اعتراض کردند و در نهایت با بررسی دوباره برخی امتیازها جابه‌جا شد و صدرنشینان لیست هم تغییر کردند. در این میان البته جایگاه رتبه اول همچنان در دست روزنامه «دنیای‌اقتصاد» ماند. در رتبه‌بندی اولیه «دنیای‌اقتصاد»، همشهری، اطلاعات، کیهان، خراسان، ایران و شرق، شهرآرا، قدس و اعتماد صدرنشینان لیست بودند اما پس از بررسی اعتراض‌ها جای چند روزنامه عوض شد و «دنیای‌اقتصاد»، جام‌جم، همشهری، ایران، شهرآرا واطلاعات، خراسان و خبر جنوب، کیهان جوان و خبرورزشی عنوان 10 روزنامه برتر را به خود اختصاص دادند.

نکته قابل‌توجه علاوه بر تغییر رتبه‌های صدرنشینان؛ عنوان مشترک پنجم است که شهرآرا و اطلاعات با امتیاز مشترک در یک ردیف قرار گرفتند و نکته دوم سقوط شرق و اعتماد به رده‌های پایین‌تر با عنوان‌های یازدهم و دوازدهم است.

چرا رقابت سراسری و غیر‌سراسری؟

ایمان شمسایی مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌‌‌های داخلی درباره روند بررسی به اعتراض‌ها گفت: در بهمن‌‌‌ماه حدود 16 جلسه 6 ساعته برگزار کردیم. ریاست کمیته تجدیدنظر را اینجانب به عنوان مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌‌‌های داخلی برعهده داشتم و دبیری کمیته هم برعهده مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌‌‌ریزی رسانه‌‌‌های وزارت ارشاد بود و یک نفر از انجمن روزنامه‌‌‌های غیردولتی، یک نفر از انجمن پیشکسوتان و یک نفر هم از خانه مطبوعات سراسر کشور به عنوان نماینده روزنامه‌‌‌های غیر‌سراسری حضور داشتند. این 5 نفر و یک نفر از اعضای کمیته بدوی (بدون حق رای)، جلسات تجدیدنظر را برگزار کردند.

وی درباره روند بررسی اعتراض‌‌‌ها گفت: مدیران یا نمایندگان تک‌‌‌‌تک روزنامه‌‌‌ها آمدند و اسناد و مدارک و مستنداتشان را ارائه کردند و نمره‌‌‌ها بعضا تغییر کرد. یک سری آیتم‌‌‌های تشویقی هم وجود دارد که تماما در آئین‌‌‌نامه‌‌‌ای که سال 99 منتشر شده، آمده است، مثل داشتن دفاتر در استان‌‌‌های کشور و موارد دیگر که موجود است. البته نقدهایی هم وارد است. انتقاد اول اینکه این رتبه‌‌‌بندی بر اساس بازه نیمه دوم 98 و نیمه اول 99 یک روزنامه داریم تصمیم می‌‌‌گیریم که در 1401 با آن چطور رفتار کنیم. در حالی که مدت‌‌‌ها از آن گذشته و طبیعتا آن روزنامه پس از یک سال و نیم افت یا پیشرفت کرده و قابل قضاوت نیست. این انتقاد کاملا وارد است و ما هم قبول داریم و سعی می‌‌‌کنیم رتبه‌‌‌بندی بعدی را هم به صورت الکترونیکی و برخط و هم خیلی زود انجام دهیم. اما چرا باید این کار را به سرانجام برسانیم؟ چون همین الان روزنامه‌‌‌ها بر اساس رتبه‌‌‌بندی سال 96 حمایت و آگهی دریافت می‌کنند. طبیعتا وضعیت 1401 یک روزنامه به وضعیت 98 و 99 آن خیلی نزدیک‌‌‌تر است تا 96 آنها که 5 سال عقب‌‌‌تر است.

مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌‌‌های داخلی درباره انتقادات ادامه داد: انتقاد دوم اینکه می‌‌‌گویند چرا روزنامه‌‌‌های سراسری و غیرسراسری با هم رقابت کرده‌‌‌اند؟ در پاسخ باید گفت اولا برای روزنامه‌‌‌های غیرسراسری امتیازات ویژه‌‌‌ای قائل شده‌‌‌ایم، مثلا اینکه اخبار شهرستان‌‌‌ها 4 نمره داشته و روزنامه‌‌‌های سراسری باید یک صفحه کامل ویژه شهرستان‌‌‌ها می‌‌‌داشتند تا به آنها نمره می‌‌‌دادیم یا اینکه اخبارشان را می‌‌‌شمردیم اما به روزنامه‌‌‌های غیرسراسری همه 4 نمره تعلق گرفته است. نکته بعدی اینکه برای روزنامه‌‌‌های سراسری، گستره توزیع در نظر گرفته شده یعنی باید در 31 استان توزیع شوند تا 4 نمره را می‌‌‌گرفتند اما روزنامه‌های غیرسراسری این نمره را کامل گرفته‌‌‌اند. مساله دیگر هم در آیتم جریان‌‌‌سازی است که 6 نمره داشته و برای روزنامه‌های سراسری لازم بوده که در کشور اتفاق ایجاد کند اما برای روزنامه‌های غیرسراسری، آیتم جریان‌‌‌سازی تنها در جغرافیای خودشان مدنظر قرار گرفته است.

شمسایی گفت: تراز نویسندگان 4 نمره داشته که برای روزنامه‌های سراسری لازم بوده که سطح نویسندگانش در حد کشوری باشد اما برای روزنامه‌های غیر‌سراسری در سطح جغرافیایی‌اش ارزیابی شده است. جدا از تمام اینها نهایتا باز هم 15‌درصد به نمرات روزنامه‌‌‌های غیرسراسری اضافه شد. ثانیا این را هم در نظر بگیریم که ما روزنامه غیرسراسری داریم که نمره‌‌‌اش نزدیک 90 شده که از بسیاری روزنامه‌‌‌های سراسری بیشتر است.

وی در ادامه گفت: انتقاد سوم اینکه وقتی نمره روزنامه‌‌‌ای 73 و دیگری 75 شده یعنی رسانه دوم از نظر ارشاد بهتر است؟ انصافا باید بگویم که لزوما این‌طور نیست. اما چون فرآیند نمره‌‌‌دهی یک فرآیند کاملا مبتنی بر داوری بر اساس شاخص‌‌‌ها و استنباط‌‌‌های داوران بوده، این نمرات داده شده و قید شده است. گاهی روی نیم نمره هم بحث و تبادل‌نظر و رای‌‌‌گیری می‌شد اما چون آیتم‌‌‌ها هرکدام نمره داشتند مجموعا برای هر روزنامه عددی به دست می‌‌‌آید که به نسبت دیگری متفاوت است. مبنای عملکرد ما نمرات نیست. ما یک سری درجه‌‌‌بندی‌‌‌هایی در ارشاد داریم که مثلا روزنامه‌‌‌های 70 تا 100 نمره را روزنامه‌‌‌های درجه یک می‌‌‌دانیم، 60 تا 70 نمره درجه دو،

50 تا 60 نمره درجه سه تا آخر. حمایت‌‌‌ها بر اساس گروه‌بندی مذکور انجام می‌شود. چون همان‌طور که ذکر کردم 5 شماره در سال به طور نمونه بررسی شده و ممکن است خیلی اتفاقی من در این شماره‌‌‌ها کاریکاتوری نداشته باشم و بقیه سال داشته‌‌‌ام و نمره‌‌‌اش را نگرفته‌‌‌ام. بنابراین خیلی هم نمی‌شود به این تکیه کرد که این

 5 شماره واقعا نشان‌‌‌دهنده عملکرد یک ساله یک روزنامه است. وی درباره قاعده در نظر گرفتن سازمان‌‌‌دهی نهاد یک روزنامه در کنار محتوای خروجی آن گفت: در عین حال که محتوا اصل و اساس هر محصول فرهنگی به‌ویژه روزنامه است اما فراموش نکنیم رسانه هم یک نهاد صنفی است که نیروی بیمه‌‌‌ای و داشتن دفاتر و گستره توزیع در آن مهم است. باید با افتخار بگوییم خبرنگاریم و در یک روزنامه کار می‌‌‌کنیم و این حرفه را شغل تلقی کنیم. به همین دلیل، داشتن نیروی بیمه‌‌‌ای 9 نمره داشته و هر نیرو 15 صدم، یعنی روزنامه‌‌‌ای که 60 نیروی بیمه‌ای داشته نمره کامل را گرفته است. هر دو با هم مهم است. یک روزنامه خوب، هم حجم صفحاتش مهم است و هم سیاه‌‌‌وسفید یا رنگی بودنش و هم بالاخره سازمان تحریریه و نیروهایش مهم است. بنابراین اگرچه باید در دوره‌‌‌های بعدی سهم محتوا به‌ویژه محتوای خوب، حرفه‌‌‌ای و سودمند را بیشتر لحاظ کرد اما ساختار رسمی تحریریه و بعد سازمانی رسانه را نیز همچنان دارای اهمیت است.

صدرنشینی پس از دو دهه

«دنیای‌اقتصاد» در حالی رتبه برترین روزنامه ایران را کسب کرده و بر صدر این لیست تثبیت شده که این رسانه بخش خصوصی امسال نوزدهمین سال حضورش را در عرصه اطلاع‌‌‌رسانی جشن گرفت و حالا با اعلام نتایج رتبه‌‌‌بندی، موقعیت این رسانه پس از حدود دو دهه حضور در فضای رسانه‌‌‌ای کشور به تصویر کشیده شده است. در دوره گذشته نیز این روزنامه با کسب 78امتیاز و تنها با 5/ 2 امتیاز اختلاف نسبت به رتبه نخست، جایگاه دوم را به خود اختصاص داده بود. مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌های داخلی، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی رسانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، یکی از اعضای هیات‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدیره انجمن روزنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غیردولتی به انتخاب هیات‌‌‌مدیره آن انجمن، یکی از اعضای هیات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدیره شورای مرکزی خانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مطبوعات کشور و یک روزنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌نگار باسابقه، گروه تجدیدنظر را تشکیل می‌دادند.