رکسانا خوشابی - روانشناس
تحریریه زندگی آنلاین : می‌دانید چرا تا اسم صرفه‌جویی به میان می‌آید، بیشتر افراد روی در هم می‌کشند و گویی حرف ناپسندی به آنها گفته شده که باید مقاومت کنند؟ علت این است که آنها صرفه‌جویی را با خسیس بازی یا خدای ناکرده بخیل بودن اشتباه می‌گیرند و گمان می‌کنند افراد صرفه‌جو، افرادی هستند که به هیچ‌کدام از چیزهایی که می‌خواهند نمی‌رسند و حاضر نیستند برای ملزوماتشان پول خرج کنند! گاهی هم گمان عمومی این است که صرفه‌جویی یعنی محرومیت کشیدن و غصه خوردن یا حسرت خوردن برای چیزهایی که نداریم! مسلم است که این تعاریف به اندازه کافی وحشتناک هستند و با چنین تعریفی هیچ‌کس دوست ندارد صرفه‌جو باشد. اما آیا واقعاً صرفه‌جویی این است؟ راستش من هم فکر می‌کنم اگر صرفه‌جویی را با گدا بازی یا خسیس بازی معادل بگیریم هیچ‌وقت نمی‌توانیم از مزایای اصلی آن بهره‌مند شویم. صرفه‌جویی به این معنا نیست که ناچار باشیم لوازم و وسایلی را که بدان نیاز داریم تهیه نکنیم. صرفه‌جویی به معنای محرومیت کشیدن هم نیست. صرفه‌جویی یعنی در جستجوی خرید و به دست آوردن لوازم و کالاهای مورد نیازمان با بهترین و مناسب‌ترین قیمت باشیم، به دنبال هدر دادن نباشیم و قدر و منزلت پول و انرژی‌هایمان را بدانیم. چیزهای اضافه و به درد نخور نخریم و از چیزهایی که داریم بهترین استفاده را کنیم.
بیشتر بخوانید:
کیک صرفه‌جویی!
شاید تعجب کنید و با خود بگویید کیک صرفه‌جویی دیگر چه نوع کیکی است؟ اما من می‌خواهم بگویم صرفه‌جویی شبیه به پختن کیک است! همانطور که می‌دانید برای پختن کیک (و البته برای پختن هر غذایی) مواد مورد نیاز را مشخص می‌کنیم و می‌دانیم که از هر ماده چند گرم یا پیمانه باید کنار بگذاریم. آرد و شکر و شیر و کره و روغن و سایر مواد را طبق دستور پخت تهیه کرده و آماده می‌کنیم، سپس آنها را به ترتیب طبق وزن و مقداری که کنار گذاشته‌ایم با هم ترکیب می‌کنیم، قالب کیک را آماده می‌کنیم، فر را گرم می‌کنیم و می‌گذاریم کیک در زمان تعیین شده در فر پخته شود. اگر مواد مورد نیاز کیک که تهیه کرده‌اید بیشتر از مقدار مورد استفاده باشد، مثلاً اگر آرد بیشتر از حد باشد آیا میزان آرد مصرفی را بیشتر می‌کنید؟ مسلم است که نه. چرا که مصرف میزان بیشتر آرد، طعم و حتی شکل کیک شما را خراب خواهد کرد. همچنین اگر میزان یکی از مواد کیک را کمتر از حد لازم انتخاب کنیم باز هم کیک، آنطور که باید، از کار در نخواهد آمد. کیک شما، تنها در زمانی، کیکی خوشمزه خواهد بود که میزان مواد مورد استفاده در آن به اندازه باشد. صرفه‌جویی هم همین‌طور است. شما از پول، از امکانات و از انرژی‌هایتان باید طوری استفاده کنید که نتیجه‌اش درست مثل یک کیک خوشمزه باشد. همه ظرافت‌ها را مراعات می‌کنید، به اندازه‌ای که لازم است از منابع مالی استفاده می‌کنید اما نه اسراف می‌کنید و نه کم می‌گذارید. نه افراط می‌کنید و نه تفریط. همه چیز در سر جای خود واقع می‌شود و شما و دیگران از نتایج آن بهره‌مند می‌شوید و بهترین استفاده‌ها را می‌برید. ضمن این‌که منابعتان هم به هدر نرفته و ذخیره می‌شوند و باز هم می‌توانید کیک‌های بیشتری بپزید!
بهترین زمان صرفه‌جویی!
به نظر شما بهترین زمان برای صرفه‌جویی چه وقت است؟ حتماً می‌گویید کسی که دارد کیک می‌پزد در تمام مدت پخت کیک باید مراقب مواد مصرفی و زمان پخت کیک خود باشد، پس صرفه‌جویی هم یک کار همیشگی است و انسان همیشه باید از امکانات خود بهترین استفاده را ببرد. این حرف درست است اما به نظر من در هر زمانی که شما نیاز به پختن کیک‌های بیشتری دارید، نقش صرفه‌جویی هم مؤثرتر می‌شود. برای مثال نزدیک عید، که اغلب افراد بیشتر به سراغ خرید لباس و انواع کالاها می‌روند صرفه‌جویی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. انواع وسایل و لوازم منزل، لباس و کفش و کیف و شیرینی و آجیل و دهها قلم دیگر خرید‌های شب عید همه ما ایرانیان را تشکیل می‌دهد. به نظر شما چگونه می‌توان در این همه خرید‌های ریزو درشت طوری صرفه‌جویی کرد که هم رسم و رسوممان حفظ شود و هم هر چیزی سر جای خودش باشد و هم چیزی به هدر نرود؟ هر کس پاسخ بهتری به این سؤال بدهد کیک‌های خوشمزه‌تری خواهد پخت.
بیشتر بخوانید:
نقش تعادل در پختن کیک
راستش تا جایی که بنده از آشپزهای حرفه‌ای شنیده‌ام، در هر کیک، غذا یا شیرینی باید نوعی تعادل و تناسب وجود داشته باشد. این تناسب به خوشمزه‌تر شدن غذا کمک شایان توجهی کرده و آن را از نمونه‌های دیگر متمایز می‌کند. چنین تناسبی در زمان صرفه‌جویی، تعبیر به تعادل می‌شود. اگر در استفاده از منابع، تعادل را مراعات کنید کیک یا غذا یا شیرینی‌ای که می‌پزید هم خوش‌طعم‌تر می‌شود. اما تعادل در اینجا یعنی چه؟ تعادل، یعنی قرار گرفتن در مسیری درست بین افراط و تفریط! به‌طوری‌که کار شما نه افراط تلقی شود و نه تفریط و حد وسط این دو باشد. همانطور که می‌دانید افراط و تفریط هر کدام به‌نوبه خود ما را از حالت تعادل و هماهنگی با جهان خارج می‌کنند. هر کدام به‌نوبه خود از اقتدار ما می‌کاهند و ما را در رنج و ناراحتی قرار می‌دهند. خط تعادل انسان، خطی است که در آن، انسان به اوج شکوفایی و آرامش خود دست می‌یابد. هر کاری که ما را از این خط خارج کند در واقع کمال و آرامش ما را تهدید کرده است. برای مثال اگر شما بیش از حد نیاز غذا بخورید دهها مشکل برای خود ایجاد می‌کنید از جمله معده درد، روده درد، عدم هضم سریع و ساده غذا، صرف انرژی بدن در راه هضم غذا به جای سایر فعالیت‌ها، کرختی و سستی، درست کار نکردن مغز، عدم توانایی حل مسائل و مشکلات در اثر عدم کارکرد درست مغز، خواب زیادتر، احساس سنگینی و... اگر به اندازه نیازتان نخوابید و استراحت نداشته باشید و در خواب تفریط کنید نیز با مشکلات زیادی روبرو خواهید شد. در این صورت هم زود عصبانی می‌شوید، تحریک‌پذیری‌تان بالا می‌رود، اعمال داخلی بدن به‌درستی انجام نمی‌شوند، مغزتان خوب کار نمی‌کند، تمرکز و دقت‌تان پایین می‌آید و ... همه اینها به دلیل خارج شدن از خط تعادل است. همین‌طور در هر کار دیگری هم اگر از خط تعادل خارج شوید تبعات منفی آن را خواهید دید. اسراف هم نوعی خارج شدن از تعادل است و در نتیجه مسائل و تبعات خود را خواهد داشت. به همین دلیل صرفه‌جویی در زندگی انسان اهمیت ویژه خود را خواهد داشت.
صرفه‌جویی و پرسش‌های کلیدی!
چه در آستانه سال جدید و چه در ایام نوروز و حتی در همه روزهای سال برای درست زندگی کردن و درست خرج کردن باید سؤالات کلیدی از خودمان بپرسیم. درست مثل یک آشپز حرفه‌ای که از خود می‌پرسد برای پختن کیک مورد نظرش از چه مقدار آرد یا شکر باید استفاده کند؟ و از چه نوع اسانسی بهتر است استفاده کند؟ سؤالات کلیدی را پیدا کنید و از خود بپرسید و بدان‌ها جواب دهید. برای مثال از خودتان سؤال کنید: در آستانه سال جدید دقیقاً به چه چیزهایی احتیاج دارید؟ فهرست وسایل لازم را یادداشت کنید و از خود بپرسید هدف اصلی‌تان از خرید‌های نوروزی چیست؟ کدامیک از اینها اضافه و جزو بریز و بپاش‌های اضافه و بیهوده‌اند؟ و کدامیک واقعاً ضروری‌اند؟ از ضروری‌تر‌ها کدامیک اولویت بالاتری دارند؟ از خود سؤال کنید آیا واقعاً دارید به رسم و رسوم عمل می‌کنید؟ آیا همه شیرینی‌های رنگارنگ و آجیل‌های درشت و مغز شده و مفصلی را که می‌خرید، مهمانان عید مصرف می‌کنند؟ آیا وقتی لباس یا کیف و کفش لازم ندارید، باز هم لباس و کیف و کفش جدید می‌خرید؟ آیا از همه اینها لذت می‌برید؟ یا بیشتر آنها برای نمایش در جلوی دیگران تهیه می‌شوند؟ اگر از میزان و کیفیت این خریدها کم کنید با پولی که ذخیره می‌شود کار بهتری می‌توانید انجام دهید؟ آیا می‌توانید وسایلی را که می‌خرید از نظر کمی، کمتر کنید و در عوض لذت‌های زندگی را از راه‌هایی غیر از خرید لوازم فراهم آورید؟ آیا می‌توانی بعضی چیزهای قدیمی را کمی تغییر و تحول دهید تا متنوع‌تر شوند و دوباره آنها را مورد استفاده قرار دهید؟ آیا ... همانطور که می‌بینید این سؤالات همچنان باید ادامه یابند تا به بهترین جواب‌ها برسید. امسال خرید‌های خود را به یک کیک خوشمزه تبدیل کنید. پولی را که به دست آورده‌اید به شکل منبع انرژی نگاه کنید. منابع انرژی خود را به بهترین نحو مصرف کنید و پولتان را صرف خرید چیزهای بیهوده نکنید. یادتان باشد خرید‌های بیهوده طعم کیک شما را خراب خواهند کرد.
بیشتر بخوانید:
آیا خرید‌های نوروزی شما را شادتر می‌کند؟
واقعاً هدف ما از خرید‌های نوروزی چیست؟ آیا ما با این خریدها به شادی بیشتری می‌رسیم؟ آیا زندگی و تعطیلاتمان شیرین‌تر می‌شود؟ آیا بلد نیستیم برای خوشحال بودن، راه‌های دیگری غیر از خرید کردن پیدا کنیم؟ اگر کمی دقت کنید متوجه می‌شوید که برای خوشحال بودن نیاز به خرید نیست. همه ما افراد زیادی را می‌شناسیم که دور و بر خود را با انواع داشتنی‌ها پر می‌کنند اما خوشحال نیستند. آنها همه چیز دارند اما از زندگی لذت نمی‌برند. انگار همیشه زیر سایه غم و اندوه زندگی می‌کنند. اما شما نباید جزء این دسته از انسان‌ها باشید. امسال این سؤالات را هم جزو سؤالات کلیدی نوروز خود بگذارید: چگونه می‌توانم خوشحال‌تر باشم؟ چگونه می‌توانم اطرافیان خود را هر چه خوشحال‌تر کنم؟ و پاسخ‌های غیر مادی برای این سؤالات پیدا کنید. یک لبخند، کمی محبت، وقت گذراندن و بازی کردن با فرزندانمان، دیدن دوستان و فامیل‌هایی که مدتی است آنها را ندیده‌ایم، رفتن به دل طبیعت و بسیاری از کارهای دیگر هست که لذت‌بخش‌تر و شاد کننده‌تر از خریدن وسایل هستند. بگذارید کیک خوشمزه امسال شما، شادی و رضایت شما و خانواده‌تان باشد. چون حتی اگر یک کامیون بار، خرید کرده باشید تعطیلات نوروز سپری می‌شوند و آنچه برایتان می‌ماند قرض و وام، یا خستگی حاصل از خریدن چیزهای بیهوده و در نهایت به هدر دادن انرژی، پول و منابع دیگر خواهد بود..
