چرا تهران خلوت شد؟

به گزارش «دنیای اقتصاد»، تهرانی‌‌‌ها از روز یکشنبه  14 فروردین ماه همزمان با آغاز رسمی ایام کاری سال 1401 تا دیروز (سه‌‌‌شنبه) روزهای بسیار متفاوتی را به  لحاظ شرایط ترافیکی پشت سر گذاشتند. خلوت‌‌‌ترین روز در این بازه زمانی سه روزه همزمان با اتمام تعطیلات رقم خورد و فرضیه اولیه این بود که این شرایط تحت تاثیر عدم بازگشت گروهی از مسافران نوروزی به پایتخت است و دوام چندانی ندارد. روزهای دوشنبه و سه‌‌‌شنبه نیز اگرچه قدری بر حجم ترددهای خودرویی افزوده شد، اما معابر تهران خلوت بود. بررسی دلایل شروع متفاوت ترافیک 1401 نشان می‌‌‌دهد سه عامل در وقوع این وضعیت استثنایی دخیل بوده است.

عامل اول آن‌‌‌طور که اشاره شد، تاخیر در بازگشت برخی از مسافران نوروزی به تهران است اما آنچه مزید بر علت شد، تغییر ساعت اجرای طرح ترافیک و بازگشت زمان شروع اجرای این طرح به شرایط پیش از شیوع کرونا بود. طرح ترافیک تهران از دومین روز کاری امسال یعنی 15 فروردین ماه به جای ساعت 7:30 از ساعت 6:30 آغاز می‌‌‌شود و همین موضوع نقش مهمی در کاهش ترددهای خودرویی به ویژه در پیک صبحگاهی داشته است. طی دو سال شیوع کرونا نقش طرح ترافیک در کاهش بار تردد با خودروی شخصی تحت تاثیر شرایط ناشی از همه‌‌‌گیری این بیماری تقریبا به کلی حذف شده بود. در مقاطعی از سال 99 این طرح به کلی لغو شده بود و در مقاطعی نیز با در نظر گرفتن تخفیف 50 درصدی اجرا می‌‌‌شد.

در سال 1400 نیز زمان شروع آن به نحوی تغییر کرد تا متقاضیان تردد با خودروی شخصی بتوانند بدون پرداخت هزینه وارد محدوده طرح ترافیک شوند؛ به نحوی که زمان شروع طرح ترافیک 8:30 تعیین شد و عملا گروه زیادی از شاغلان یا کسانی که بابت سفرهای غیرضروری روزانه خود قصد استفاده از خودروی شخصی داشتند، امکان ورود رایگان به محدوده طرح ترافیک بدون نیاز به سحرخیزی (مانند شرایط پیش از شیوع کرونا) را داشتند. اما با تغییر زمان شروع این طرح به 6:30، گروهی از شاغلان که سال گذشته از خودروی شخصی برای سفر شغلی استفاده می‌‌‌کردند، طی دو روز اخیر با مشاهده تغییر زمان این طرح به حمل و نقل عمومی روی آورده‌‌‌اند؛ شاهد اثبات این مدعا نیز این است که با وجود کاهش بار ترافیک خودرویی، ازدحام در حمل و نقل عمومی نه تنها کاهش نیافته، بلکه در دو روز اخیر در برخی ساعات افزایش نیز داشته است.

سومین دلیل شروع متفاوت ترافیک 1401 نیز همزمانی این ایام با شروع ماه رمضان است.با شروع ماه رمضان ساعات کاری شاغلان دولت یک ساعت زودتر خاتمه پیدا می‌‌‌کند و این تصمیم به وسیع‌‌‌تر شدن بازه پیک عصرگاهی منجر شده و عملا توزیع سفرهای بازگشت از محل کار در بازه زمانی بزرگ‌تر، از ترافیک سنگین پیشگیری کرده است. اما بررسی فاکتورهای موثر بر ترافیک نشان می‌‌‌دهد این وضعیت نمی‌‌‌تواند در هفته‌‌‌های آتی پایدار باشد. از یک‌‌‌سو به نظر می‌‌‌رسد هنوز همه محصلان در کلاس‌‌‌های حضوری شرکت نمی‌‌‌کنند و اگر در روزهای آینده ناگزیر به تطبیق خود با شرایط آموزش حضوری شوند، بار ترافیک افزایش می‌‌‌یابد. از سوی دیگر معمولا هفته اول کاری پس از اتمام تعطیلات نوروز یک هفته خلوت است و برخی شاغلان پس از بازگشت از سفر، از هفته دوم رسما سال کاری خود را آغاز می‌‌‌کنند.

اختلاف قیمت عوارض تردد در زمان‌‌‌های اوج و غیراوج نیز به عنوان یک فاکتور فزاینده ترافیک می‌‌‌تواند در هفته‌‌‌های آتی خودنمایی کند، طوری که در میان‌‌‌روز به دلیل ارزان‌‌‌تر بودن عوارض ترافیکی میزان سفر با خودرو در مرکز شهر افزایش پیدا کند. در عین حال با توجه به اینکه پس از اتمام ماه رمضان به دنبال بازگشایی کامل مراکز آموزشی قرار است ساعت پایان طرح ترافیک نیز به وضعیت پیش از شیوع کرونا (ساعت 19) بازگردد، این فاکتور نقش کاهنده ترافیک عصرگاهی را ایفا خواهد کرد. اما در مجموع به نظر می‌‌‌رسد وزن فاکتورهای فزاینده ترافیک به مراتب بیشتر است؛ کمااینکه پلیس نیز پیش‌‌‌بینی کرده در روزهای آینده با حدود 30 درصد افزایش ترافیک به لحاظ طول معابر درگیر مواجه باشیم.