صالح قاسمی/ پژوهشگر و کارشناس حوزه جمعیت
تحریریه زندگی آنلاین : بر اساس آمار، میانگین سن مادر شدن در کشور ما حدوداً 29 سال است. البته در شهرهای مختلف این آمار ممکن است بالا و پایین باشد اما به‌طور میانگین خانم‌های ایرانی در 29 سالگی اولین فرزند خود را به دنیا می‌آورند. با توجه به میانگین سن ازدواج خانم‌های ایرانی که حدود 24 سال است؛ بین ازدواج و اولین تولد فرزند در خانم‌های ایرانی حدود پنج سال فاصله است، که در این خصوص نباید از تأثیر باورهای غلط و داده‌های علمی غلط به زوج‌های جوان مبنی بر اینکه بعد از ازدواج چندین سال باید بین ازدواج و فرزند آوری فاصله بیندازند تا به شناخت بیشتری برسند و به ثبات خانواده برسند غافل شد.
پنج سال فاصله افتادن بین ازدواج و تولد اولین فرزند؛ ریسک ناباروری خانم‌ها را افزایش می‌دهد همچنین خانواده را ناپایدار می‌کنند چراکه بسیاری از زوج‌های جوان بعد از چندین سال زندگی مشترک و استفاده از روش‌های پیشگیری مبتلا به‌نوعی از ناباروری ثانویه می‌شوند.
بر اساس مطالعات فقدان فرزند در سال‌های اول زندگی مشترک زوجین سبب افزایش آمار طلاق شده است؛ بر اساس آمار 67 درصد طلاق‌ها در خانواده‌های بدون فرزند، 22 درصد در خانواده‌های یک فرزند و کمتر از 10 درصد در خانواده‌های دو فرزند و بیشتر رخ می‌دهد و حتی فقدان فرزند سبب کاهش طلاق عاطفی می‌شود بنابراین وجود فرزند بادوام زندگی مشترک رابطه مستقیمی دارد.
بیشتر بخوانید:
امروزه 60 درصد از تولدها از مادران بالای 30 سال و 40 درصد از مادران زیر 30 سال است که به نظر نمی‌رسد عدد نگران‌کننده‌ای باشد چراکه تغییر الگو و سبک زندگی، اشتغال، تحصیلات بانوان و مؤلفه‌های زندگی شهری سبب شده تا بانوان فرزند آوری را به بعد از طی شدن بعضی از مراحل مهم زندگی خود موکول کنند.
بر اساس باور غلط در کشور ما سنین ایمن بارداری 25 تا 35 سال است و کمتر از 25 و بالای 35 را بعضی از پزشکان پرخطر اعلام می‌کنند اما طبق مطالعات امروزی اثبات‌شده است که در بسیاری از کشورهای دنیا سنین ایمن بارداری را از 17 سال اعلام می‌کنند که در 19 سالگی به اوج آمادگی باروری رسیده و تا 43 سالگی این آمادگی وجود دارد؛ ضمن اینکه خانم زیر 19 سال و بالای 43 سال را از فرزند آوری منع نمی‌کنند و فرزندی را که از این مادران به دنیا می‌آید به جهت فرهنگ‌سازی فرزند طلایی می‌نامند.
مسائل اقتصادی تأثیر زیادی در فرزند آوری دارد اما نکته‌ای که از نظر عموم جامعه مغفول واقع‌شده است، مسئله سبک زندگی است چراکه بسیاری از هزینه‌های امروز زندگی وابسته به سبک زندگی مدرنیته شهری است که هزینه‌های زیادی را بر دوش خانواده متحمل کرده است.
اما یکی دیگر از مسائلی که سبب تأخیر در فرزند آوری شده؛ تغییر اولویت زوجین در زندگی مشترک است برای مثال زمانی که اشتغال و تحصیل برای بانوان ما به عنوان اولویت خطاب می‌شوند به‌طور طبیعی فرزند آوری بعد از 30 سال انجام می‌شود، بنابراین دولت‌ها و حاکمیت‌ها باید در مسائل اقتصادی و فرهنگ ورود کنند تا شاخص‌های جمعیتی اصلاح شود.
بیشتر بخوانید:
در بالا رفتن میانگین سن ازدواج علاوه بر مسائل اقتصادی موضوعات نگرشی هم تأثیر دارند چراکه یک سری آداب و سنن دست و پاگیر جوانان سبب افزایش هزینه‌های ازدواج جوانان شده است؛ به‌طور مثال ما در دوره دوساله گذشته که درگیر کرونا بودیم با توجه به اینکه دورهمی ها منع شد بسیاری از هزینه‌ها برای جوانان مثل برگزاری مراسم عروسی و عقد حذف شد و جوانان هم احساس کردند که راحت‌تر می‌توانند ازدواج کنند و برخلاف بسیاری از آمارها که در دوره کرونا کاهش پیدا کرد، آمار ازدواج افزایش پیدا کرد، لذا در کنار مسائل اقتصادی باید موضوعات فرهنگی و نگرشی را مورد ارزیابی قرار داد.
امروزه باید از ظرفیت رسانه، جریان سازی و کمک گرفتن از چهره‌های مشهور سینمایی، هنری، ورزشی، علمی و دینی و مذهبی که مرجع جامعه در حوزه‌های مختلف هستند در فضای فرهنگ‌سازی جهت فرزند آوری استفاده شود.
توصیه‌ام به دولت سیزدهم که امیدواریم دولت حامی فرزند آوری و خانواده باشد این است که رئیس‌جمهوری پرچم تکریم خانواده‌های پر فرزند را بلند کنند و جلساتی را برای تجلیل از این خانواده‌ها داشته باشند؛ در کنار این اقدام قانون جوانی جمعیت که ابلاغ‌شده باید به درستی اجرا شود و باید مشوق‌های اقتصادی فرزند آوری به خانواده‌ها اعطا شود چون دولت سیزدهم آخرین فرصت نجات جمعیت ایران را دارد و این دولت می‌تواند نجات‌دهنده جمعیت باشد.
بیشتربخوانید:
