شیوع تورم به دارا و ندار

تورم دهکی در آغاز بهار

مرکز آمار ایران در گزارشی اولین تصویر از تورم دهکی کشور را منتشر کرد. بر این اساس در فروردین ماه، دهک اول درآمدی شاهد بالاترین افزایش در شاخص قیمت‌‌ها بوده است. بر این اساس نرخ تورم نقطه به نقطه دهک اول درآمدی با 5/ 1درصد افزایش نسبت به اسفندماه، 3/ 37درصد به ثبت رسیده است. با بررسی جزئی‌تر آمارها می‌‌توان دریافت که دهک اول درآمدی در فروردین ماه شاهد تورم 5/ 43درصدی در گروه کالاهای خوراکی و آشامیدنی بوده است. از آن سو تورم کالاهای غیرخوراکی نسبت به ماه گذشته 1/ 0 درصد کاهش یافته و به سطح 9/ 29درصد رسیده است. گزارش مرکز آمار نشان می‌‌دهد جایگاه بالاترین تورم نقطه به نقطه درفروردین ماه مربوط به دهک دهم درآمدی است. پردرآمدترین دهک درآمدی در اولین ماه سال جاری تورمی 5/ 36درصدی را به ثبت رساند. این عدد از افزایش 8/ 0درصدی این شاخص نسبت به ماه گذشته حکایت دارد. ارزیابی دقیق‌‌تر تورم نقطه به نقطه دهک دهم نشان می‌‌دهد که کالاهای خوراکی در فروردین ماه با رشد 8/ 2درصدی، تورمی معادل 1/ 45درصد را به ثبت رساند. از سوی دیگر تورم گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات در فروردین 1401 به حدود 3/ 34درصد رسید که افزایش اندکی را نشان می‌‌دهد.

در آن‌‌سوی جدول سه دهک درآمدی ششم، هفتم و هشتم درآمدی با ثبت تورمی یکسان معادل 9/ 34درصد پایین‌‌ترین تورم نقطه به نقطه را در میان دهک‌‌های درآمدی به ثبت رساندند. این عدد نسبت به تورم 34درصدی اسفندماه، 9/ 0 درصد افزایش را نشان می‌‌دهد.

تصویر ماهانه تورم دهکی

در میان شاخص‌‌های تورم، تورم ماهانه نیز حائز اهمیت زیادی است. براین اساس دهک اول درآمدی با ثبت افزایش قیمتی معادل 7/ 3درصد بالاتر از دیگر دهک‌‌های درآمدی ایستاد. از سوی دیگر دهک دهم درآمدی با 2/ 3درصد پایین‌‌ترین نرخ تورم ماهانه را در فروردین داشت.

در نهایت سومین شاخص تورم گزارش مرکز آمار، تورم میانگین ماهانه است. براساس این شاخص نیز دهک اول درآمدی بالاترین تورم را در فروردین تجربه کرده است؛ به‌طوری‌که نرخ تورم میانگین آن به 7/ 41درصد رسیده است. ازآن سو پایین‌‌ترین تورم میانگین سالانه را دهک نهم درآمدی با 1/ 38درصد به ثبت رسانده است.

چرایی تفاوت دهک اول و آخر

تفاوت قابل توجه میان تورم نقطه به نقطه، ماهانه و میانگین سالانه دهک‌‌های اول و دهم می‌‌تواند برای بسیاری سوال ایجاد کند که این تفاوت از کجا ناشی می‌‌شود و چرا دهک کم‌‌برخوردار فشار تورم را شدیدتر احساس می‌‌کند؟ پاسخ این سوال را باید در ترکیب سبد مصرف این دهک‌‌ها جست‌وجو کرد. تورم در میان کالاهای مختلف به‌صورت یکدست اعمال نمی‌‌شود و کالاها و خدمات هر یک به میزان مختلفی افزایش قیمت پیدا می‌‌کنند. در نتیجه این اتفاق طبیعی است که افرادی که مقدار بیشتری از کالاهایی مصرف می‌‌کنند که شاهد رشد قیمت بالاتری بوده‌‌اند، تورم را بیشتر از سایر افراد احساس می‌‌کنند.

 این مساله درباره دهک‌‌های درآمدی نیز صادق است. درحالی‌که سهم کالاهای خوراکی و آشامیدنی در سبد دهک اول سهمی بیش از 43درصد دارد، در دهک درآمدی دهم تنها 2/ 17درصد است.

همین تفاوت موجب می‌‌شود تا رشد بالاتر قیمت کالاهای خوراکی، تورم بیشتری را به دهک‌‌های کم‌‌درآمدتر مانند دهک اول درآمدی تحمیل کند و بیش از سایر دهک‌‌ها متاثر شود. از طرفی سهم بالای دهک دهم موجب می‌‌شود تا اثر افزایش قیمت در کالاهای غیرخوراکی و خدمات تاثیر بیشتری در رشد این دهک درآمدی برجای بگذارد. آنچه از آمارهای منتشر شده برمی‌‌آید، تورم در آغاز سال جدید به کم‌‌برخوردارترین و پردرآمدترین دهک درآمدی کشور بیشتر از سایر دهک‌‌ها فشار وارد می‌‌کند و این مساله به ترکیب خاص سبد مصرف این دهک‌‌ها باز می‌‌گردد.

تصویر شاخص قیمت در سال جدید

در اولین روز اردیبهشت‌‌ماه مرکز آمار ایران تصویر اولین افزایش در شاخص قیمت‌‌ها در سال جدید را منتشر کرد. بر این اساس تورم که در ماه‌های اخیر روندی روبه کاهش داشت، ‌‌در فروردین تغییر فاز داد و افزایشی شد. بر این اساس تورم نقطه به نقطه فروردین با 9/ 0درصد افزایش به 6/ 35درصد رسید. منظور از نرخ تورم نقطه به نقطه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل است. اینکه نرخ تورم نقطه به نقطه در فروردین ما 1401 به عدد 6/ 35درصد رسیده است یعنی خانوارهای کشور بطور میانگین 6/ 35 درصد بیشتر از فروردین1400 برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌‌اند.  بررسی دقیق‌‌تر آمارها نشان می‌‌دهد تورم نقطه به نقطه کالاهای خوراکی در فروردین نسبت به اسفند شاهد رشدی 7/ 2درصدی بوده است. بر این اساس تورم نقطه به نقطه خوراکی‌‌ها از سطح 7/ 40درصدی در اسفند به 4/ 34درصد در فروردین‌‌ماه رسیده و روندی صعودی به خود گرفته است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه به نقطه کالاهای غیرخوراکی و خدمات در فروردین ماه روندی نزولی خود را ادامه داد و با 1/ 0درصد کاهش به 3/ 31درصد رسید.

تصویر تورم ماهانه فرودین

در آغاز سال جدید تورم ماهانه آغازی غافلگیرکننده داشت و با افزایش 2درصدی نسبت به ماه قبل از 3/ 1درصد به 3/ 3درصد رسید. این رقم از مهر ماه سال 99 بی‌‌سابقه است و بالاترین تورم در 6ماه گذشته به شمار می‌‌رود. مهم‌ترین نکته تورم ماهانه افزایش قابل توجه تورم ماهانه کالاهای خوراکی است که از سطح 7/ 1درصدی اسفندماه به 9/ 4درصد در فروردین ماه رسیده است. رشد تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات نیز قابل توجه بوده و از سطح 1/ 1درصدی اسفندماه به 5/ 2درصد در فروردین رسیده است.

به دنبال بهبود فضای مذاکرات در نیمه دوم سال گذشته، انتظارات تورمی روندی کاهشی را طی کرد و تورم دوره‌‌ای نزولی را پشت سر گذاشت. این مساله در کاهش سرعت رشد متغیرهای پولی کشور نیز منعکس شده است؛ اما با نامطمئن شدن فضای مذاکرات هسته‌‌ای، انتظارات تورمی بار دیگر شاخص قیمت‌‌ها را در موقعیت افزایش قرار داده است.