خبرگزاری تسنیم: روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» در تحلیلی نوشته است: مقامات دولتی و مردم ترکیه با قطر که عملا از جهان عرب کنار گذاشته شده، اعلام همبستگی کرده اند. روز پنج شنبه در مرکز شهر استانبول تظاهرات گسترده ای با شعار «قطر تنها نیست» برگزار شد. چند ساعت قبل از آن نیز پارلمان ترکیه در نشستی فوری قانونی را تصویب نمود که به دولت این کشور اجازه می دهد تعداد نظامیان خود در پایگاه نظامی ترکیه در خاک قطر را افزایش دهد.
پیش از این نیز "رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه گفته بود که سیاست کشورهای عرب در محاصره دریایی و هوایی قطر را محکوم کرده و آماده است با وزیر امور خارجه ایران که قطر به بهانه نزدیک شدن به این کشور «تنبیه شده است» دیدار کرده و این بحران را بررسی کند. این ملاقات صورت گرفته است. اکنون با تایید پارلمان، احتمال دارد نظامیان ترک در مرز قطر و عربستان مستقر شوند.
مسئله این است که روابط ترکیه و قطر، یکی از محکمترین روابط در منطقه خاورمیانه بشمار می رود. اعلام آمادگی اردوغان برای دست یاری دادن به دوحه نیز در همین راستاست. البته چند روز قبل "ایلنور چویک" مشاور امور بین الملل رئیس جمهوری ترکیه اعلام کرده بود که هر دو طرف مناقشه در خلیج فارس «برادران دینی» ترکیه هستند و آنکار قصد میانجیگری بین آنها را دارد. البته با توجه به انزوای قطر در جهان عرب، به نظر میرسد که ترکیه قصد دارد در این مناقشه طرف این کشور را بگیرد.
نقش ایران و ترکیه در حل بحران قطر
بهبود روابط بین تهران و آنکارا، همزمان با بروز بحران خلیج فارس، ممکن است پایه و اساس اقتصادی داشته باشد. مواضع سیاسی دو کشور در برخی مسائل با یکدیگر منطبق نیست، ولی مبادلات بازرگانی بین ایران و ترکیه بطور پیوسته در حال رشد است. ضمن اینکه در سال 2016 با میانجیگری روسیه، توازن مناسبی بین منافع مسکو، آنکارا و تهران در بحران سوریه بوجود آمد و اکنون سه طرف برای برقراری آتش بس در سوریه بطور مشترک تلاش می کنند. روسیه، ایران و ترکیه در جریان مبارزات انتخاباتی در آمریکا اعلام کردند که آمادگی دارند بدون حضور آمریکا و اتحادیه اروپا، مشکلات موجود در منطقه خاورمیانه را حل و فصل کنند.
البته اکنون بوجود آمدن محور سه جانبه «تهران-آنکارا-دوحه» به معنای برقراری ثبات در منطقه خاورمیانه نخواهد بود، برای اینکه فعلا بسختی می توان تصور کرد که چنین محوری مستحکم باشد. هرچند ادامه چنین اتحاد سیاسی در کل به سیاست آمریکا بستگی خواهد داشت که تاکید کرده که در بحران جدید، از عربستان سعودی و نه قطر حمایت می کند. به دنبال اعلام محاصره قطر از سوی برخی کشورهای عربی، "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا، این اقدامات را «آغازی بر پایان حمایت مالی تروریسم» نامید. این در حالی است که شواهد بسیاری نشان داده است که عربستان سعودی نیز از تامین کنندگان گروههای تروریستی محسوب می شود.
آنکارا به دنبال تقویت مواضع خویش است
کارشناسان در گفتگو با این روزنامه علت موضع گیری ترکیه در حمایت از قطر در جنجال کنونی را منافع اقتصادی نامیده اند.
"طغرل اسماعیل" رئیس دانشگاه اقتصاد و فناوری آنکارا به «نیزاویسیمایا گازیتا» گفته است: «افزایش نظامیان ترکیه در قطر، یک اقدام جدی در حمایت از رهبران قطر است. ضمن اینکه از طرف دیگر، اعلام آمادگی برای ایفای نقش میانجیگری در این بحران، با هدف تقویت مواضع خودی است. این مسئله به سرمایه گذاریها و سیاست اقتصادی بین دو کشور مربوط می شود. واقعیت این است که بحران بوجود آمده در خلیج فارس به منافع اقتصادی ترکیه آسیب زیادی وارد می کند.»
این کارشناس معتقد است که آنکارا و ریاض روابط خوبی دارند، ولی تنبیه همه جانبه قطر، بیش از اندازه و کاملا بی پایه و اساس است. وی می گوید: «به عقیده من، مسئله آن است که قطر طی چند سال اخیر از کنترل عربستان سعودی خارج شده است و به همین دلیل ریاض با کسب اجازه از واشنگتن، قصد دارد تا دوحه را تنبیه کرده و سر جای خود بنشاند. در این بین آنکارا نیز با توجه به منافع تجاری خویش، مایل نیست تا این بحران ادامه پیدا کند.»
حمایت سیاسی آنکار برای قطر مهم است
در محافل کارشناسی روسیه نیز بر این عقیده هستند که رهبران ترکیه نمی توانند نظاره گر تنبیه شدن قطر باشند، برای اینکه دوحه یکی از اصلی ترین متحدان آنکار در منطقه خلیج فارس است.
"کیریل سیمونوف" رئیس مرکز تحقیقات اسلامی در موسسه توسعه نوآورانه روسیه به این روزنامه گفته است: «ایجاد پایگاه نظامی ترکیه در قطر در سال 2014 در شرایطی صورت گرفت که قطر باز هم تحت فشار کشورهای حوزه خلیج فارس قرار داشت. به نظر میرسد از وجود این پایگاه برای اینکه قطر بتواند سیاست مستقلی اجرا کرده و از اعمال فشار کشورهای منطقه جلوگیری کند، استفاده می شود. تعداد نظامیان ترکیه در این پایگاه هم بسیار کم و حدود 150 نیرو است که البته اکنون دیگر تعداد آنها افزایش خواهد یافت.»
سیمونوف معتقد است که افزایش تعداد نظامیان این پایگاه بعید است باعث افزایش وخامت اوضاع در منطقه شود و یا روابط ترکیه با عربستان سعودی را تیره سازد. ضمن اینکه نظامیان ترک بعید است در عملیات خاصی در این کشور شرکت کنند و قرار هم نیست که اقدام نظامی علیه کشور قطر انجام شود. این اقدام آنکارا بیش از هر چیز نقش مثبتی در حمایت سیاسی از دوحه دارد و از این جهت در روند بحران کنونی در منطقه، با اهمیت تلقی می شود.
