نکاتی پیرامون دئودرانت ها

دکترمحمدعلی نیلفروش زاده؛ متخصص پوست و مو، دانشیار پوست دانشگاه علوم پزشکی تهران، رئیس مرکز تحقیقات پوست و سلول‌های بنیادی، رئیس انجمن متخصصین پوست ایران، عضو تحریریه ماهنامه دنیای سلامت

مناطق گرم و مرطوب بدن

عرق به خودی خود دارای بو نیست مگر اینکه توسط باکتری‌ها دچار بو شود. باکتری‌ها در مناطق گرم و مرطوب فعالیت می‌‌کنند. ناحیه زیر بغل به عنوان یکی از گرم‌ترین سطوح بدن انسان به حساب می‌‌آید و غدد عرق باعث ایجاد رطوبت شده و امکان اثر خنک کننده از لحاظ حیاتی را برای فرد فراهم می‌‌کند. وقتی زیر بغل با استفاده از صابون‌های با PH خنثی شسته می‌‌شود، پوست PH اسیدی خود که معادل  5/4- 6 است را از دست داده و PH به حالت خنثی در می‌‌آید. باکتریها تمایل دارند در محیط با PH قلیایی یا خنثی فعالیت کنند، بنابراین ایجاد یک محیط با PH خنثی در ناحیه زیر بغل به باکتریها امکان رشد و کلون شدن بیشتر می‌‌دهد.  موهای زیر بغل مثل یک فتیله رطوبت را از سطح پوست خارج کرده و پوست را خشک نگاه می‌‌دارد و در پیشگیری از کلونیزاسیون باکتریها موثر است. بنابراین موها باعث پیشگیری از بوی بد عرق می‌‌شود. البته موهای بلند زیر بغل می‌‌تواند باکتری‌ها را در خود نگه دارد و بنابراین از بین بردن یا تراشیدن موهای زیر بغل به کم کردن بوی بد بدن کمک می‌کند. 

انواع دئودورانت‌ها

دئودرانتها به عنوان داروهای بدون نسخه توسط FDA پذیرفته شده و برای محو کردن بوی بدن بکار می روند.  اولین شکل تجاری دئودرانت تحت عنوان mum (مام) در اواخر قرن 19 معرفی شد. دئودرانتها معمولا دارای پایه الکل هستند. الکل در شروع می‌‌تواند تعریق را تحریک کند ولی ممکن است موقتا باکتری‌ها را بکشد. دئودرانت‌ها می‌‌توانند به عنوان ضد میکروبی فرموله شوند از جمله Triclosan یا با ترکیبات فلزی مثل chelant که رشد باکتری‌ها را کند می‌‌کند. دئودرانت ها می‌‌توانند دارای عطر باشند که بوی عرق را بپوشانند. ترکیبات طبیعی مثل عصاره رازک (hops) بعضی اوقات به عنوان ماده ضد میکروبی به کار می‌‌روند. دئودرانت‌ها ممکن است با ترکیبات ضد عرق ترکیب شود، که با کاهش تعریق و کاهش محیط مرطوب رشد باکتری‌ها را متوقف کند. کلرید آلومینیوم، کلرهیدرات آلومینیوم و ترکیبات آلومینیوم- روی به عنوان ضد عرق‌های وسیع به کار می‌‌روند. ترکیبات با پایه آلومینیوم باعث تحریک الکترولیت‌های عرق می‌شوند و در فرم ژل می‌توانند مجرای خروجی غدد عرق را ببندند. بسته شدن مجرای خروجی غدد عرق از خروج مایع از غدد پیشگیری کرده به مرور از سطح پوست پاک میی‌شود. 

نمک‌های معدنی

نمک‌های معدنی با روش دیگری باعث پیشگیری از تعریق شده و یک مانع فیزیکی از خروج عرق می‌‌شود. نمک‌های آلومینیوم یک اثر قابض بر روی سوراخهای دارد و باعث انقباض سوراخ‌ها و پیشگیری از خروج عرق به سطح پوست می‌شود. بسته شدن تعداد زیادی از غدد عرق باعث کاهش عرق تولیدی در ناحیه زیر بغل می‌‌شود ولی این پروسه در افراد مختلف متفاوت است. فرمولاسیون جدید ضد عرق‌ها   در ژانویه 1941 مطرح شد. این فرمولاسیون جدید شکل اسیدیته بیش از حد آلومینیوم کلراید و تحریک پوست را با اضافه کردن نیتریت قابل حل یا یک ترکیب مشابه آن حل کرد. نسل جدید دئودرانت‌ها آلومینیوم آلوم ammoniumalum است که یک شکل معمول زاج در فرم کریستال است. این ماده به عنوان دئودرانت در تاریخچه تایلند، خاور دور و مکزیک و سایر کشورها به کار می‌رفته است. 

اشکال مختلف ضد عرق‌ها

دئودرانتها و ضد عرق‌ها دارای اشکال مختلفی هستند. در اروپا اسپری آئروسل، کرم و roll-on به کار می‌‌رود. در آمریکا بیشتر فرم جامد یا ژل به کار می‌‌رود. آلومینیوم به عنوان یک نوروتوکسین مطرح است. آلومینیوم عوارض جانبی بر روی سد خونی- مغزی دارند و باعث استعداد فرد به آسیب DNA می‌‌شود. تحقیقات نشان می‌‌دهد که نمک‌های آلومینیوم در ضد عرق‌ها اثرات مخربی بر تعدادی از گونه‌‌های موش یا سگ داشته است. مقدار افزایش یافته آلومینیم در بیماران باعث بروز آلزایمر می‌‌شود و اگرچه این ارتباط به معنی علت بروز آن نیست. در موش‌هایی که در آنها آلومینیوم کلراید بر روی پوست استفاده شد. افزایش واضح آلومینیوم در ادرار، سرم یا آلومینیوم کلی مغز و یا مایعات جفت دیده می‌‌شود. Rumors ارتباط ضد عرق‌ها را با سرطان پستان مورد بررسی قرار داد. البته طبق نظر انجمن بین‌المللی سرطان (NCI) و جامعه سرطان آمریکا (ACS) این ارتباط هنوز مبنای علمی ندارد. دکتر phillipa Darbre معتقد است که مواد اختصاصی در دئودرانت‌ها به عنوان نگهدارنده به نام پارابن یا نمک‌هایی مثل آلومینیوم کلراید وارد جریان خون شده و یا در بافت پستان تجمع پیدا می‌‌کند و با تحریک تولید استروژن می‌‌تواند به رشد سلولهای سرطان پستان کمک کند. ولی همانطور که ذکر شد این ارتباط علت و معلولی نیست و در این مورد اختلاف نظر وجود دارد. از طرفی FDA اعلام کرده افرادیکه دچار اختلال کلیوی هستند از ترکیبات حاوی آلومینیوم پرهیز کنند چون در خطر پیشرفت اختلال فعالیت کلیوی هستند.