عقب‌ماندگی ۵۰ درصدی تولید خودرو

شرکت‌های خودروساز تا پایان دومین ماه از سال ‌جاری در مجموع حدود 117‌هزار و 100 دستگاه خودرو تولید کردند. این در شرایطی است که این سه شرکت سال گذشته در همین بازه زمانی حدود 115‌هزار دستگاه تولید داشته‌اند. بر این اساس در اردیبهشت امسال همچنین تعداد 73‌هزار و 600 دستگاه خوروی سواری تولید شده که نسبت به فروردین‌ماه که تولید 43‌هزار و 477 دستگاه بوده، رشدی 70درصدی را تجربه کرده است. شرکت‌های خودروساز در شرایطی رشد نصف‌ونیمه دودرصدی را در کارنامه خود ثبت کردند که میزان تولید دوماهه آنها فاصله معناداری با هدف‌گذاری وزارت صمت برای تولید خودرو در سال‌ جاری دارد. سیاستگذار خودرویی به دو خودروساز بزرگ کشور تکلیف کرده که در سال ‌جاری در مجموع یک‌میلیون و 400‌هزار دستگاه از انواع محصولات خود را تولید کنند. با توجه به این تکلیف، شرکت‌های خودروساز باید ماهانه حدود 116‌هزار و 600 دستگاه از محصولات خود را در خطوط تولید تکمیل کنند. این در حالی است که آمارها نشان می‌دهد ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در بازه دوماهه حدود 117‌هزار و 100 دستگاه تولید کرده‌‌اند. بنابراین خودروسازان تا اینجای کار حول‌و‌حوش 50‌درصد از برنامه تکلیف‌شده برای سال‌ جاری عقب هستند.

اینکه شرکت‌های خودروساز نسبت به سال گذشته نتوانسته‌اند رشد چندانی را تجربه کنند ریشه در اصرار به تولید با رمز «عبور مستقیم» دارد. شرکت‌های خودروساز در سه‌ماهه پایانی سال گذشته حدود 180‌هزار دستگاه از محصولات خود را در پارکینگ‌ها به صورت ناقص دپو کردند. این مساله منجر به ایجاد حساسیت برای برخی نهادهای نظارتی شد و کار تا جایی بالا گرفت که سازمان بازرسی کل کشور مدیران عامل وقت دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا را احضار کرد و درباره دپوی این تعداد خودرو از آنها توضیح خواست. بعد از این اتفاق‌ها سیاستگذار خودرویی از شرکت‌های خودروساز خواست فیتیله تولید را پایین کشیده و روی تکمیل خودروهای ناقص خود تمرکز کنند.

اتخاذ این سیاست منجر به نزولی شدن نمودار تعداد خودروهای ناقص شد، اما در مقابل شاهد بودیم خط تولید خودروسازان نیز رو به خلوتی رفت. خلوت شدن خطوط تولید خودروسازان کار را به جایی رساند که در اسفندماه گذشته آنها تولید حدود 37‌هزاردستگاهی را در کارنامه خود ثبت کردند. این تیراژ تولید در کف 12ماهه سال 1400 قرار گرفت. تاکتیک تولید خودروی کامل در سال‌ جاری نیز مدنظر سیاستگذار خودرویی قرار دارد و شرکت‌های خودروساز همچنان براساس همین تاکتیک مشغول تولید محصولات خود هستند. اما به نظر می‌رسد تاکید بر تولید خودرو به صورت کامل با هدف‌گذاری صورت‌گرفته برای تولید خودرو در سال ‌جاری چندان همخوانی ندارد. مشخص نیست خودروسازان در شرایط حاضر که با چالش‌های مختلفی در ارتباط با تامین نقدینگی، تامین قطعات از مسیر داخلی و همچنین تامین ریزتراشه‌های الکتریکی مواجه هستند، چگونه می‌توانند ضمن اجرای تاکتیک تولید خودروی کامل همچنان به انجام تکلیف محول‌شده در ارتباط با تولید یک‌میلیون و چهارصد‌هزار دستگاهی پایبند باشند؟

یکشنبه گذشته سیدرضا فاطمی‌امین وزیر صمت، در بازدید از شرکت سایپا عنوان کرد قیمت خودرو افزایش پیدا نمی‌کند. این در شرایطی است که یکی از ملزومات تحقق رشد 60درصدی خودرو در سال‌ جاری با توجه به تداوم برنامه‌ریزی دولتی برای این صنعت، و همچنین عدم‌بهره‌وری در این شرکت‌ها، افزایش قیمت با توجه به نرخ تورم کنونی است. رشد دودرصدی خودرو در اردیبهشت بیانگر آن است که تولید حال و روز خوبی ندارد و قیمت‌گذاری دستوری همراه با رشد زیان انباشته و تولید از یک‌سو و بدهی به قطعه‌سازان و همچنین عدم‌دریافت تسهیلات بانکی از سوی دیگر خودروسازی را در تنگنا قرار داده است. اینکه چطور خودروسازان با وجود عدم‌نقدینگی مناسب قادر به جبران عقب‌ماندگی تولید هستند، سوالی است که پاسخ آن با ابهامات زیادی روبه‌رو است.

در این ارتباط سعید مدنی مدیرعامل پیشین خودروسازی سایپا به «دنیای ‌اقتصاد» می‌گوید در شرایط حاضر که شرکت‌های خودروساز با چالش نقدینگی رو‌برو هستند و نمی‌توانند بدهی خود را به شرکت‌های قطعه‌ساز پرداخت کنند، صحبت از رشد تولید حدود 60درصدی نسبت به سال گذشته چندان عملیاتی به نظر نمی‌رسد. مدیرعامل پیشین سایپا ادامه می‌دهد اصرار خودروسازان به تولید به صورت عبور مستقیم نیز کار را بیش از پیش برای تحقق هدف‌گذاری صورت‌گرفته دشوار می‌کند. مدنی می‌گوید برخی از خودروسازان در مقاطعی به دلیل چالش در تامین برخی قطعات از حربه تولید به صورت ناقص استفاده می‌کنند.

این کارشناس خودرو تصریح می‌کند در واقع آنها تولید خودرو به صورت ناقص را فرصتی می‌دانند تا خطوط تولید به فعالیت خود ادامه دهند و در فرصت مناسب به سراغ تکمیل خودروهای ناقص بروند.  مدنی در پاسخ به این سوال که شرکت‌های خودروساز چگونه می‌توانند عقب‌افتادگی دوماهه را نسبت به هدف‌گذاری صورت‌گرفته جبران کنند، می‌گوید شرکت خودروساز برای جبران عقب‌افتادگی خود باید در گام اول به تجهیز منابع مالی خود اقدام کند. مدیرعامل پیشین سایپا ادامه می‌دهد دردسترس‌ترین راه برای تجهیز منابع مالی شرکت‌های خودروساز صدور مجوز فروش در حاشیه بازار است.

مدنی تاکید می‌کند اما از آنجا که سیاستگذار خودرویی همچنان در پروسه قیمت‌گذاری محصولات تولیدی خودروسازان حضور تمام‌قدی دارد، بنابراین وزارت صمت باید نسبت به همخوان کردن قیمت خودرو با شرایط تولید به گونه‌ای عمل کند که شرکت‌های خودروساز از تولید با ضرر فاصله بگیرند. به اعتقاد مدنی فاصله گرفتن از تولید با زیان، راه را برای تزریق نقدینگی به شرکت‌های قطعه‌ساز و همچنین سفارش‌گذاری قطعاتی که از مسیر واردات تامین می‌شوند هموار می‌کند.

جزئیات تولید دوماهه خودروسازان

اطلاعات منتشرشده در سایت کدال سازمان بورس نشان می‌دهد ایران‌خودرویی‌ها تا پایان اردیبهشت‌ماه سال ‌جاری تولید بیش از 65‌هزار و 800 دستگاه از محصولات خود را به سرانجام رساندند. این در حالی است که این خودروساز سال گذشته در همین بازه زمانی تولید حدود 54‌هزار و 300 دستگاه از محصولات حاضر در سبد محصولاتی خود را تکمیل کرد. بنابراین شاهد هستیم که این خودروساز رشد بیش از 20درصدی را در کارنامه خود ثبت کرد.  بررسی جزئیات تولید این خودروساز نشان می‌دهد آنها تا پایان اردیبهشت‌ماه 1401 در مجموع تولید بیش از 40‌هزار و 600 دستگاه از اعضای حاضر در گروه پژو را به سرانجام رساندند. تولید این تعداد از گروه پژو در حالی رقم خورده که در همین بازه زمانی در سال گذشته آنها بیش از 37‌هزار و 500 دستگاه انواع محصولات با برند پژو را در خطوط تولید خود تکمیل کردند. مقایسه این دو تیراژ تولید نشان می‌دهد که گروه پژو در بازه زمانی یادشده در سال‌ جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشدی بیش از 8درصدی را در کارنامه خود ثبت کرده است.

گروه سمند نیز رشد تولید را تجربه کرده است. آبی‌های جاده مخصوص تا پایان دومین ماه از فصل بهار امسال در مجموع تولید حدود 11‌هزار و 450 دستگاه انواع خودروی سمند را نهایی کردند. این در حالی است که سال گذشته در همین بازه زمانی حدود چهار هزار و 650 دستگاه سمند در خطوط تولید این خودروساز تولید شد. بنابراین به لحاظ تعداد، غول آبی جاده مخصوص موفق شد بیش از 6‌هزار و 800 دستگاه انواع سمند در سال ‌جاری نسبت به سال گذشته تولید کند. بنابراین سمند نیز رشدی حدود 147درصدی را تجربه کرده است. اما برخلاف گروه پژو و گروه سمند، دنا در بازه زمانی یادشده افت تولید را به خود دیده است. ایران‌خودرویی‌ها تا پایان دومین ماه از فصل بهار در مجموع 6‌هزار دستگاه انواع دنا را در خطوط تولید خود تکمیل کردند. اما این خودروساز سال گذشته در همین بازه زمانی توانسته بود تولید بیش از 6‌هزار و 900 دستگاه انواع دنا را عملیاتی کند. بنابراین آبی‌های جاده مخصوص افت تولیدی بیش از 13درصدی را در تولید دنا تجربه کرده‌اند. خودروساز ساکن کیلومتر 14 جاده مخصوص در تولید رانا رشد تولید را به خود دیده است. ایران‌‌خودرویی‌ها تا پایان اردیبهشت‌ماه سال ‌جاری حدود چهار‌هزار و 500 دستگاه رانا تولید کردند. اما این خودروساز در مدت زمان مشابه در سال گذشته تولید حدود چهار‌هزار و 50 دستگاه را در کارنامه خود ثبت کرده بود. بنابراین شاهد رشد بیش از 10درصدی در تولید رانا هستیم.

غول آبی جاده مخصوص در تولید تارا نیز رشد تولید داشته است. آنها در پایان دومین ماه از سال ‌جاری بیش از ‌هزار و 550 دستگاه تارا را در خطوط تولید خود تکمیل کردند.  اما سال گذشته در همین بازه زمانی حدود 190 دستگاه تارا تولید شد. مقایسه دو تیراژ تولید یادشده گویای رشد تولید بیش از 730درصدی تاراست. این رشد تولید ریشه در عدد پایین تولید سال گذشته دارد. ایران‌خودرویی‌ها همچنان تولید هایما را در دستور کار دارند. تنها محصول مونتاژی ایران‌خودرو در اردیبهشت‌ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشدی بیش از 90درصدی را تجربه کرده است.  آبی‌های جاده مخصوص طی دو ماهه 1401 نزدیک به‌هزار و 750 دستگاه هایما تولید کردند اما در مدت مشابه سال گذشته بیش از 900 دستگاه هایما توسط این خودروساز تکمیل شد.  حال به سراغ دیگر خودروساز بزرگ کشور یعنی خودروسازی سایپا می‌رویم.  نارنجی‌های جاده‌ مخصوص برخلاف ایران‌خودرویی‌ها افتی حدود 18‌درصدی را تا پایان اردیبهشت‌ماه سال ‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته به خود دیدند. سایپایی‌ها در دوماهه ابتدایی سال ‌جاری در مجموع تولید 36‌هزار و  680 دستگاه از محصولات خود را به سرانجام رساندند. اما آمارهای سال گذشته این خودروساز نشان می‌دهد سال گذشته آنها بیش از 44‌هزار و 900 دستگاه خودرو تولید کردند. غول نارنجی جاده مخصوص در خانواده تیبا افتی حدود 22درصدی را تجربه کرده است. سال گذشته غول نارنجی جاده مخصوص بیش از 42‌هزار و  750 دستگاه انواع تیبا، کوییک و ساینا تولید کرده بود.

اما برخلاف خانواده تیبا تولید شاهین در این خودروساز با رشد همراه شد. خودروساز ساکن کیلومتر 15 جاده مخصوص رشد بیش از 57درصدی را در تولید شاهین ثبت کرد. سال گذشته تا پایان اردیبهشت‌ماه حدود دو‌هزار و 180 دستگاه شاهین در خطوط تولید سایپا تکمیل شد. اما غول نارنجی توانست تا پایان دومین ماه از سال‌ جاری با رشد حدود ‌هزار و 250 دستگاهی تیراژ شاهین را به حوالی سه‌هزار و 430 دستگاه برساند. سومین خودروساز بزرگ کشور یعنی پارس‌خودرو نیز مانند سایپا افت تولید را در کارنامه خود ثبت کرد. پارس‌خودرویی‌ها سال گذشته تا پایان دومین ماه از فصل بهار تولید بیش از 15‌هزار و 700 دستگاهی را تجربه کردند، اما این خودروساز در پایان اردیبهشت‌ماه امسال تولید بیش از 14‌هزار و 600دستگاهی را عملیاتی کرد.

بنابراین شاهد افت تولیدی حول‌‌ وحوش 7درصدی در این شرکت خودروساز هستیم. پارس‌خودرویی‌ها در تولید گروه Q200 در پایان بازه زمانی یادشده افت بیش از 33‌درصدی را به خود دیدند. آنها طی دو ماهی که از سال‌ جاری گذشت بیش از 8‌هزار دستگاه از محصولات این گروه را در خطوط تولید خود تکمیل کردند، این در حالی است که تولید سال گذشته این خودروساز در همین بازه زمانی بیش از 12‌هزار دستگاه بود. اما پارس‌خودرویی‌ها در تولید کوییک معمولی رشد حدود 149درصدی را به خود دیدند. سال گذشته آنها بیش از دو‌هزار و 350 دستگاه کوییک معمولی تولید کردند، اما امسال با  رشد بیش از سه‌هزار و 500دستگاهی، تیراژ تولید کوییک معمولی را به 5‌هزار و 850 دستگاه رساند.