دکتر بهروز باریک‌بین؛ متخصص پوست، مو و زیبایی
با وجود اینکه خانم‌ها اهمیت زیادی به موهایشان می‌دهند، اما بسیار تعجب‌آور است که با انجام برخی کار‌های آرایشی روی موهایشان باعث آسیب‌رساندن و گاهی موجب ریزش آنها می‌شوند و حتی گاهی بر اثر استعمال برخی رنگ موها یا مواد آرایشی دیگر، به پوست صورت، سر و گردن آسیب می‌رسانند.
در این مقاله نگاهی می‌اندازیم به برخی عوارض مدل‌های مختلف آرایش مو در خانم‌ها. البته در همین مقدمه باید به این نکته اشاره کنم که من با آرایش و تغییر مدل مو مخالف نیستم و در بسیاری از موارد نیز آن را برای تغییر حال و هوای روحی افرد لازم می‌دانم.
اما آنچه امروزه در جامعه با آن مواجه هستیم، افراط و تفریط در این زمینه است که باعث می‌شود بعضی دخترخانم‌ها از سنین خیلی پایین نسبت به تغییرات دائمی در موهایشان (رنگ کردن، فر کردن، کراتینه کردن و...) اقدام کنند و این به از بین رفتن زودرس موها منجر خواهد شد.
شینیون
یکی از مدل‌های آرایش مو که خانم‌ها عموما با آن آشنایی دارند، شینیون موهاست که در آن، موها به‌صورت گوجه‌ای، محکم به پشت سر کشیده شده و با کش بسته می‌شود. گاهی سنجاق‌های متعددی برای نگهداری موها به این حالت خاص کارگذاری می‌شوند.
مهم‌ترین عارضه این نوع آرایش، مو می‌تواند داشته باشد، ریزش مو ناشی از کشش است. اگر به کناره‌های سر افراد سیاه‌پوست دقت کنید، متوجه پس‌روی قابل توجه خط رویش مو خواهید شد که علت آن بستن تحت کشش موها به منظور جمع و جور کردن موهاست.
افراد باید بدانند که هرگاه موهایشان را تحت کشش به مدت طولانی ببندند، دیر یا زود موهایشان را در آن ناحیه از دست خواهند داد. این مساله در مورد کسانی که موهایشان را به صورت دم اسبی و با فشار زیاد جمع می‌کنند نیز صادق است. گاهی با افرادی برخورد می‌کنیم که از بستن تحت کشش موها به عنوان وسیله‌ای برای بالا کشیدن ابروهای خود استفاده می‌کنند که به هیچ عنوان، عمل صحیحی نیست.
مشکل بعدی که هنگام باز کردن شینیون ممکن است اتفاق بیفتد، کنده شدن تعداد زیادی از موها هنگام درآوردن سنجاق‌هاست.
سشوار و بافت آفریقایی
در هر دوره زمانی، حدود 90 درصد موها در فاز رشد و حدود 10 درصد در فاز استراحت هستند و می‌توانند تا سه ماه روی سر باقی مانده و روی سر را بپوشانند. انجام اقدام‌هایی مانند آرایش‌های مختلف مو، شانه کردن مکرر موها و سشوار کشیدن تهاجمی موجب تروماتیزه شدن موها شده و به موهای در حال استراحت (تلوژن) آسیب خواهد زد.
بافت‌های مختلف مو، از جمله بافت آفریقایی نیز توسط مکانیسم‌هایی که ذکر شد، می‌توانند موجب ضعیف شدن ریشه موها و ریزش آنها شوند.
نگین و مهره مو
گاهی شاهدیم که به منظور آراستن موها از مهره‌ها و نگین‌هایی استفاده می‌شود که می‌توانند دو مشکل را برای پوست و مو ایجاد کنند. اول اینکه برخی از این زیورآلات، سنگین بوده و موجب فشار بیش از حد به ریشه موها و در نتیجه ریزش آنها می‌شوند و دوم اینکه برخی خانم‌ها ممکن است به جنس این زیورآلات که گاهی فلزی هستند حساسیت داشته و دچار خارش شدید در محل تماس این زیورآلات یا مهره‌ها (مثلا در ناحیه پیشانی، صورت یا گردن) شوند.
این واکنش ناشی از درماتیت تماسی آلرژیک نسبت به فلزات و به خصوص نیکل است. این افراد اغلب به زیورآلات بدلی حساسیت دارند و در محل تماس پوست با آنها دچار خارش، قرمزی و تورم می‌شوند. گاهی شدت التهاب به حدی است که در محل تماس دانه‌های قرمز رنگ آبدار و گاه تاول بروز میکند.
اتو و بابلیس
در مورد عوارض استفاده از اتوی مو باید گفت که این کار موجب آسیب جدی به ساقه موها شده و لایه خارجی (کوتیکول) را به تدریج تخریب میکند. موها به این ترتیب، شکننده و کدر شده و با شانه کردن به تدریج تکه‌تکه می‌شوند. در بابلیس هم که توسط حرارت موها به دور یک محور استوانه‌ای پیچیده شده و به‌طور موقت فر می‌شوند، ریزش موی ناشی از کشش و آسیب دیدن کوتیکول مو در اثر حرارت ایجاد می‌گردد.
استفاده از حالت‌دهنده‌های مو
در مورد استفاده از ژل، موس و مواد حالت دهنده مو نیز باید گفت این مواد اساسا فقط روی کوتیکول و ساقه مو اثر می‌گذارند و بنابراین منطقا روی ریشه مو و ریزش مو اثری ندارند؛ اما نکته قابل توجه این است که این مواد اغلب موجب چسبیدن موها به یکدیگر شده و بنابراین هنگام شانه کردن موجب وارد شدن تروما و ضربه به موها و کنده شدن موها زودتر از موعد ریختن موهای تلوژن می‌شوند. از طرف دیگر برخی از مواد صاف‌کننده مو مانند «گلت» نیز می‌توانند باعث آسیب موها و ریزش آنها شوند.
رنگ موی تیره
توصیه ما به تمام خوانندگان این است که شکرگزار خداوند در اهدای موهای سالم باشند و تا زمانی که مجبور نشده‌اید. موهای خود را دستکاری نکنند. این توصیه شامل رنگ کردن، فر کردن، صاف کردن و تغییر مدل‌های مکرر مو می‌شود. یادمان باشد که رنگ کردن‌های مکرر به ویژه با رنگ‌های تیره نه تنها به ساقه موها آسیب می‌رساند، بلکه براساس شواهد علمی ممکن است روی سلامتی هم تاثیر مهمی داشته باشد.
به عنوان مثال در آرایشگرهایی که به طور مرتب و مکرر با رنگ موهای تیره سر و کار دارند، بروز برخی سرطان‌ها شایع‌تر است. افرادی که از سنین پایین شروع به دستکاری موهایشان شامل رنگ کردن‌های مکرر و تغییر مدل‌های مرتب می‌کنند، به زودی شاهد خشک و شکننده شدن موها و گاها کاهش تراکم موهایشان می‌شوند. پس بهتر است کمی تامل کرده و با موهای‌تان مهربان‌تر باشید.
