همنوایی تغییرات
بازار سهام روز گذشته پس از چند روز مجددا شاهد افت شاخص‌ها در بورس و فرابورس بود. همین امر سبب شد تا نماگر هر دور بازار در پایان معاملات این روز با کاهش مواجه شود. بر این اساس واپسین روز کاری هفته در حالی خاتمه یافت که شاخص‌کل بورس ضمن ثبت افتی 8هزار واحدی برای بار دوم در هفته‌های جاری به محدوده یک‌میلیون و 502هزار واحد رسید. تغییرات قیمت در دادوستدهای این روز سبب شد تا بورسی‌ها به آسانی هر آنچه را که «تپیکس» طی سه روز رشته بود، پنبه کنند. آنچه که در این روز بیش از هر چیز در عقبگرد 56/ 0درصدی میانگین وزنی قیمت‌ها در بورس اثرگذار شد، کاهش تقاضا و در نتیجه افزایش عرضه در نمادهای دلاری، به‌خصوص «فملی»، «فارس» و «بفجر» بود که سبب شد تا صفحه نخست تارنمای بازار در این روز سرخ‌رنگ باشد. مقایسه تغییرات دماسنج اصلی بازار با شاخص هموزن حکایت از آن دارد که نمادهای کوچک بورسی نیز در روز گذشته معاملات چندان متفاوتی با نمادهای شاخص‌ساز نداشته‌اند. بر این اساس معاملات هفته‌جاری در حالی خاتمه یافت که در آخرین روز کاری این بازار افت شاخص‌کل 56/ 0درصد و افت نماگر هموزن 58/ 0درصد بود. اما اگر بخواهیم نگاهی دقیق‌تر به وضعیت بورس تهران در روز یادشده داشته باشیم، خواهیم دید که یکی از دلایل ناچیز‌ماندن نوسانات شاخص در روز یادشده پایین‌ماندن ارزش معاملات خرد است. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین اشاره شد، ارزش معاملات بورس پس از رسیدن شاخص‌کل به محدوده یک‌میلیون و 600هزار واحد مسیری نزولی را پیموده، به‌طوری که مورد یادشده از محدوده 6هزار میلیارد‌تومان کاهش یافته و هم‌اکنون به حدود 2هزار میلیارد‌تومان در روز رسیده است. بر این اساس ارزش معاملات خرد روز گذشته بازار سهام به حدود 2037میلیارد تومان کاهش یافته؛ خالص خرید حقیقی نیز در این بازار همچنان منفی مانده، به‌طوری که در مجموع معاملات تمامی تابلوهای بورسی در روز معاملاتی قبل 273میلیارد‌تومان از پول سرمایه‌گذاران حقیقی به سبب خرید حقوقی‌ها از بازار خارج شده است. به‌عنوان سخن آخر همه‌چیز در بازار هم‌جهت با تداوم رخوت پیش می‌رود و این احتمال وجود دارد که همین عوامل در امتداد حرکات رفت و برگشتی شاخص‌کل در کف ابرکانال 5/ 1هزار واحدی را در نهایت با افتی بیشتر مواجه کند.
زیر تیغ رکود
اما در تحلیل اینکه چه عاملی بازار سهام را به اینجا کشانده، باید گفت که به‌رغم تداوم همه عوامل موثر بر عملکرد بازار سرمایه در هفته‌های اخیر، یک عامل هر روز بیشتر از روز قبل تاثیر خود را بر روند دادوستدهای این بازار می‌گستراند. عامل مهم قیمت‌های جهانی که در سال‌های اخیر همواره نقش مهمی در رشد قیمت سهام در بورس و فرابورس داشته، در ماه‌های گذشته همزمان با نمایان‌شدن نشانه‌های رکود در این بازارها به‌خصوص بازارهای فلزات اساسی و محصولات پتروشیمی تاثیر منفی بر روند قیمت سهام در بازارهای داخلی گذاشته است. مطابق با آنچه که در گزارش‌های قبلی نیز شرح داده شد، این افت قیمت ناشی از ترسی است که خریداران در تمامی بازارهای کامودیتی به سبب احتمال کاهش تقاضا دارند. در هفته‌های اخیر افزایش زمزمه‌‌‌‌‌‌‌‌ها پیرامون رشد نرخ بهره در اقتصادهایی نظیر ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا سبب‌شده تا قیمت محصولات کالایی به‌شدت افزایش پیدا کند. در همین راستا سه‌شنبه شب تقویت احتمالات منفی درخصوص افزایش مجدد نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو توانست به‌شدت قیمت کالاهای اساسی را کاهش دهد. بر این اساس معاملات بازار سهام در روز چهارشنبه در شرایطی آغاز شد که ترس از تغییرات پیش‌رو منجر به کاهش 9درصدی قیمت نفت شد. این نخستین ریزش بااهمیت نفت در ماه‌های اخیر است که می‌تواند تاثیر بسیار مهمی بر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و پالایشی‌ها بگذارد. البته مساله تنها مربوط به قیمت انرژی نبوده است، همان‌طور که پیشتر نیز اشاره شد فلزات اساسی در روزهای اخیر به‌خصوص روز معاملاتی سه‌شنبه افت سنگینی داشته‌اند که نمود آن در معاملات روز قبل بازار سهام مشهود است. برای مثال افت قیمت مس که سبب‌شده تا بهای آن در روز اخیر به 7548هزار دلار در هر متریک تن برسد، سبب‌شده تا «فملی» در روز گذشته اثرگذارترین نماد قرمزپوش شاخص بورس باشد. سایر نمادهای فعال در صنعت فلزات اساسی و پتروشیمی نیز به همین مسیر رفتند.
عواملی از این دست سبب‌شده تا هم‌اکنون اهمیت تغییرات قیمت در بازارهای جهانی برای فعالان بورسی بسیار بیشتر از مسائلی نظیر برجام یا اخبار داخلی باشد. البته نمی‌توان منکر این شد که همچنان برای هر‌نماد هیچ عاملی به‌جز تداوم فعالیت و کیفیت سودسازی در رتبه نخست اولویت نیست، اما داده‌های آماری نشان می‌دهد که آنچه که می‌تواند در روز جاری حال و روز بورس را دگرگون کند و در آن هیجان خرید یا فروش ایجاد کند، وضعیت قیمت نمادهای شاخص‌ساز است که شاخص‌کل را نیز به‌عنوان مهم‌ترین عامل روانی تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
در روز جاری قرار است که آمار اشتغال غیرکشاورزی ماه ژوئن در ایالات‌متحده به اطلاع عموم برسد. همچنین در روز پنجشنبه هفته بعد از آن نیز تورم ماهانه آمریکا منتشر خواهد شد که برای فعالان اقتصادی آماری بسیار حائزاهمیت است. قوت و ضعف این دو رقم مشخص خواهد کرد که اقتصاد ایالات‌متحده می‌تواند به‌زودی افزایشی دیگر در نرخ‌های بهره را تاب بیاورد یا خیر. همچنین انتظار می‌رود که آمار ذخایر نفتی این کشور نیز در روز پیش‌رو منتشر شود. در صورت ضعیف‌بودن این داده می‌توان انتظار داشت که احتمال افت قیمت طلای‌سیاه کاهش یابد. این خبر می‌تواند برای پالایشی‌ها که هم‌اکنون چشم انتظار گزارش‌های سه‌ماهه هستند، مساله‌ای حائزاهمیت باشد. البته در کنار این مساله باید این را هم در نظر داشت که قرار است در بانک مرکزی اتحادیه اروپا شاهد بر‌گزاری جلسه‌ای پیرامون سیاست‌های پولی باشیم که برای فعالان بازارهای جهانی اهمیت دوچندانی دارد. حال باید صبر کرد و دید که نوسانات پی‌درپی و بی‌حاصل شاخص‌ها در روز آتی به کدام سو خواهد رفت و عکس‌العمل شنبه‌ای بازار سهام به قیمت‌ها چگونه خواهد بود.
