همه‌چیز از یک جرقه کوچک شروع می‌شود. یک خطای انسانی که می‌تواند هکتارها درخت و جنگل را به نابودی بکشاند. وزش باد در گرم‌ترین فصل‌های سال، خطر بزرگی برای جنگل‌ها و مراتع کشور به‌حساب می‌آید.
به گزارش سللامت نیوز، وقایع اتفاقیه نوشت: با یک خطا در یک چشم‌به‌هم‌زدن، بخش وسیعی از جنگل به خاکستر تبدیل می‌شود. بادهای گرم که وزش آنها در تابستان افزایش هم پیدا می‌کند یکی از دلایل گسترش آتش‌سوزی است اما این تمام ماجرا نیست. گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهند بیشتر آتش‌سوزی‌ها در جنگل و مراتع، عامل انسانی دارد و از طرفی بیشتر عامل‌های انسانی به‌صورت عمدی دست به این کار می‌زنند. مسئولان می‌گویند عوامل آتش‌سوزی‌ها برای تصرف جنگل‌ها و مراتع اقدام به آتش‌زدن میکنند و پس از نابودی کامل، اقدامات خود برای تصرف این اراضی را آغاز میکنند. براساس آمار به‌طور متوسط، سالانه 15 هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی و مراتع ایران تحت‌تأثیر حریق قرار دارد. کارشناسان این حوزه استفاده از سوخت هیزمی، حضور دام در جنگل، اجرای طرح‌های عمومی، عمرانی، توسعه معادن، تخلیه پسماندهای زباله، قاچاق چوب و گیاهان دارویی، تصرفات و همچنین ساخت‌وسازهای غیرقانونی را از تهدیدات مهم و جدی منابع طبیعی می‌دانند.
زمین‌خواری پشت پرده آتش‌سوزی‌ها
هفته گذشته بود که اسدالله هاشمی، مدیرکل محیط‌زیست کهگیلویهوبویراحمد اعلام کرد، 97درصد آتش‌سوزی‌هایی که در این استان به وقوع می‌‌پیوندد، عمدی است. به گفته او عده‌ای برای تصرف منابع و جنگل‌ها اقدام به آتش‌سوزی عمدی میکنند. فعالان محیط‌زیست می‌گویند مهم‌ترین تهدید برای منابع طبیعی کشور، سودجویان و مافیا هستند و در سال‌های اخیر، مافیای چوب، خاک، جنگل و... خسارت‌های زیادی را به کشور تحمیل کرده است. زمین‌خواری در جنگل‌ها هم از همین طریق اتفاق می‌افتد. عده‌ای اقدام به آتش‌سوزی در جنگل میکنند و پس از نابودی بخش وسعی از پوشش گیاهی، زمین‌خواری و کار ساخت‌وساز در جنگل آغاز می‌شود. به گفته مسئولان، بیشتر زمین‌خواری‌ها از همین طریق انجام می‌شود اما تاکنون چاره‌ای برای آن اندیشیده نشده است. مظفر افشار، معروف به پدر بلوط ایران نیز دراین‌باره می‌گوید: بررسی علل آتش‌سوزی‌هایی که در 10 سال اخیر در جنگل‌های لرستان رخ داده، نشان می‌دهد 95 درصد این اتفاقات عمدی و فقط پنج درصد غیرعمدی و به‌صورت خطایی سهوی از جانب عابران یا گردشگران بوده است. او می‌گوید: برای بررسی این موضوع در گرم‌ترین روزهای سال، شیشه‌های مختلفی در مجاورت با علف‌های خشک قرار داده شد تا مشخص شود آیا این مجاورت منجر به ایجاد شعله و آتش‌سوزی می‌شود یا خیر که در هیچ‌کدام از این موارد آتشی رخ نداد و درواقع درجه گرمای لرستان در حدی نیست که مجاورت شیشه و علف خشک به آتش‌سوزی جنگل منجر شود. او به شکل دیگری از آتش‌سوزی‌های تعمدی هم اشاره کرد و گفت: برخی آتش‌سوزی‌های عمدی به‌این‌صورت است که در مواردی کشاورزان برای تبدیل جنگل‌ها به اراضی کشاورزی یا مواجه‌نشدن با پیگردهای قانونی درباره تهیه زغال از جنگل به‌صورت عمدی به سوزاندن جنگل‌ها اقدام میکنند. افشار خاطرنشان کرد: برخی آتش‌سوزی‌های عمدی ریشه در اختلافات محلی دارند و متأسفانه دامدار یا کشاورز به این موضوع که درخت و جنگل، ریه زمین و سرمایه طبیعی ارزشمندی هستند، فکر نمی‌کند و به صرف داشتن یک اختلاف محلی، اقدام به سوزاندن جنگل‌ها می‌کند.
کمبود نیرو برای مقابله با جنگل‌سوزی
مسئولان مربوطه در منابع طبیعی می‌گویند بودجه این سازمان خیلی کمتر از آن است که بتواند تمامی اراضی را پشتیبانی و مراقبت کند. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویهوبویراحمد می‌گوید که این استان با کمبود تجهیزات مهار آتش در جنگل‌ها و مراتع مواجه است. عزت‌الله بهشتی‌فر اشاره می‌کند که نبود چرخبال اطفای حریق و کمبود نیروهای قرقبان از موانع مهار آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کهگیلویهوبویراحمد است. بهشتی‌فر اشاره می‌کند که کهگیلویهوبویراحمد باوجود 874 هزار هکتار جنگل و 540 هزار هکتار مرتع به حداقل 300 قرقبان نیاز دارد که هم‌اکنون 74 قرقبان در جنگل‌ها و مراتع این استان مشغول خدمت هستند. او بیان کرد که به دلیل سخت‌گذربودن بسیاری از مناطق این استان، نیروهای امدادونجات پس از ساعت‌ها پیاده‌روی به منطقه بروز حادثه می‌رسند که این امر در طولانی‌شدن مهار آتش و افزایش خسارت‌ها نقش مهمی دارد.
به دلیل سختی نفس‌کشیدن در آتش و دود، گرمای زیاد هوا و طولانی‌بودن مسیرهای سخت‌گذر در آتش‌سوزی، روز جمعه هفته گذشته منطقه پیچاب در شهرستان گرمسیری باشت چند نفر از امدادگران منابع طبیعی مصدوم و یک نفر دیگر به علت شکستگی از ناحیه سر به بیمارستان منتقل شد. شیب تند کوه، دسترسی‌نداشتن به محل عرصه و وجود پرتگاه‌های خطرناک، وزش باد و عدم آنتن‌دهی برای خطوط تلفن همراه در برخی منطقه ضرورت وجود چرخبال برای امدادونجات در این استان را بیشتر کرده است. از‌سوی‌دیگر، مدیرکل منابع طبیعی لرستان نیز می‌گوید: لرستان با یک میلیون و 217 هزار هکتار جنگل به‌طور شبانه‌روزی باید توسط نیروهای محافظت و جنگلبانی برای پیشگیری از آتش‌سوزی مورد محافظت قرار گیرند. بنابر استانداردهای جهانی برای محافظت از هر هزار هکتار جنگل باید یک نیروی انسانی باشد، درحالی‌که این الگو در کشور به‌صورت یک تن به ازای هر 13 هزار هکتار و در لرستان نیز به‌صورت یک نیرو به ازای هر 27 هزار هکتار است. مدیرکل منابع طبیعی لرستان با اشاره به اینکه میزان برداشت از جنگل‌های زاگرس بیشتر از رویش در آنهاست، گفت: سرانه رویش در جنگل‌های بلوط زاگرس به ازای هر هکتار یک مترمکعب است، درحالی‌که سرانه میزان استفاده یک خانوار عشایری از جنگل‌ها 36 مترمکعب در هر هکتار است. به گفته او آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی جنگل‌ها یکی از چالش‌های مهم این استان است و سالانه به‌صورت میانگین، دو هزار هکتار از جنگل‌های استان دچار حریق می‌شود. در سال 95 برای اولین‌بار در مقایسه با سال‌های گذشته، میزان آتش‌سوزی‌های جنگل‌های لرستان کاهش یافت، به‌طوری‌که فقط در 880 هکتار از اراضی جنگلی آتش‌سوزی رخ داد، درحالی‌که در سال‌های گذشته، میزان حریق جنگل‌ها بیشتر از این میزان بوده است.
لرستان، کهگیلویهوبویراحمد، چهارمحالوبختیاری، فارس و کردستان در صدر خسارت
براساس آمار در سال‌های 80 تا 90، حدود 13 هزار و 832 مورد حریق در عرصه‌های طبیعی ایران گزارش شده که به ازبین‌رفتن 142 هزار و 941 هکتار از عرصه‌های طبیعی کشور منجر شده و دراین‌میان سال 89 را شاید بتوان سال بحرانی وقوع حریق در عرصه‌های طبیعی ایران دانست زیرا فقط در 9 ماه از این سال، سه هزار و 466 مورد آتش‌سوزی گزارش شد که به ازبین‌رفتن 37 هزار و 554 هکتار از جنگل‌ها و مراتع ایران منجر شده است. آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع ملی در استان کهگیلویهوبویراحمد در سال جاری 14 میلیارد و 800 هزار ریال خسارت بر جای گذاشته است. در سال 1393، 12 هزار هکتار از جنگل‌های استان لرستان بر اثر آتش‌سوزی، تخریب‌های ناشی از راه‌سازی و توسعه و سایر عوامل تخریب‌کننده از بین رفت و در سال 1394 نیز 9 هزار هکتار بر اثر عوامل مختلف تخریب شد. در استان کرمانشاه امسال میزان آتش‌سوزی‌ها کاهش یافته اما در برخی استان‌ها مانند کهگیلویهوبویراحمد و چهارمحالوبختیاری، شاهد افزایش چند درصدی حریق بوده‌ایم، ضمن اینکه در استان‌هایی مانند فارس نسبت به سال‌های گذشته تفاوت محسوسی وجود ندارد. سبزعلی از افزایش 20 درصدی تعداد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور در سه ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته خبر داد و تصریح کرد: مهم‌ترین دلایل حریق در جنگل‌ها و مراتع کشور، افزایش دماست زیرا هر یک درجه افزایش دما 17 درصد نیاز آبی را افزایش می‌دهد که این موضوع با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک کشور، وضعیت را حساس‌تر می‌کند. رضا احمدی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام نیز در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به اینکه درمجموع امسال 41 مورد آتش سوزی در مناطق مختلف استان به وقوع پیوسته، تصریح کرد: از این تعداد آتش‌سوزی، 10 درصد جنگل‌های بلوط استان دچار آتش‌سوزی شده و جمع کل سطح آتش‌سوزی‌ها بیش از هزار و 211 هکتار بوده است.
