روایت اوضاع مطالعه در جهان

 به عنوان مثال طبق آمارها در نیمه اول امسال میزان مطالعه در آمریکا، اگرچه نسبت به سال گذشته 6/ 6درصد کاهش داشته، با این همه نسبت به سال 2019 یعنی آخرین سال پیش از پاندمی حدود 15درصد بیشتر شده است. البته میزان کتابخوانی در همه‌‌جا یکسان نبوده و کشوری چون چین که خاستگاه این ویروس مرگبار بوده، در مقایسه با دوران پیش از کرونا با کاهش مواجه شده است، اما در اروپا اوضاع بهتر است و فرانسه همچنان در این زمینه پیشرو است. این آمار اگرچه در ایران به دلیل نبود سامانه‌ منسجم فروش کتاب چندان قابل‌اندازه‌گیری نیست اما رصدهای میدانی نشان می‌دهد میزان مطالعه در کشورمان نیز به‌ویژه در بخش‌های عمومی‌، سرگرمی‌، زبان، ادبیات،‌ کتاب‌های روان‌شناسی و علوم اجتماعی بیشتر شده است. در ادامه نگاهی می‌اندازیم به وضعیت مطالعه در نیمه اول امسال نسبت به دوران پیش از کرونا در جهان که مجله معتبر« پابلیشرز ویکلی» در گزارش اخیر خود آن را منتشر کرده است.

آمریکا

ناشران و کتابفروشی‌های آمریکایی از نخستین روزهای کرونا تدابیری برای از دست ندادن بازار اتخاذ کردند، از جمله فروش کتاب در فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کنار خواروبار و داروخانه‌ها. همین عامل باعث شد در دوران قرنطینه نه تنها فروش کاهش نداشته باشد که با رشد چشم‌گیری مواجه شود. البته این رشد طبیعتا با افول کرونا کاهش یافته است. فروش نسخه‌های چاپی در این دوره 6ماهه 6/ 362میلیون نسخه کتاب بود که در مقابسه با 6/ 386میلیون نسخه کتاب سال پیش، کمتر شده است. این کاهش در همه دسته‌ها - به‌جز کتاب‌های داستانی برای بزرگسالان - مشاهده شده است. آثار غیرداستانی بزرگسالان بیشترین کاهش را شاهد بوده که برابر با 3/ 10درصد است. در میان آثار غیرداستانی، بزرگسالان با وجود پرفروش شدن کتاب «عادت‌های اتمی» نوشته جیمز کلیر، همه موضوع‌ها به‌جز موضوع سفر با کاهش فروش روبه‌رو شدند. «عادت‌های اتمی» ‌که سال 2018 منتشر شد هنوز در میان 10 کتاب اول پرفروش آمازون جای دارد. در میان کتاب‌های غیرداستانی، کتاب‌های مرجع کاهش 1/ 16درصدی و کتاب‌های زندگینامه‌ای و خاطرات نیز کاهش 3/ 15درصدی را ثبت کرده‌اند. در دسته‌های دیگر نیز کتاب‌های داستانی نوجوانان با کاهش 5/ 7درصدی و کتاب‌های کودکان با کاهش 7/ 2درصدی روبه‌رو شدند.

چین

در چین اما در نیمه نخست سال 2022 کاهش 6/ 13درصدی در فروش کتاب ثبت شده است. در مقایسه با مدت مشابه در سال 2019، فروش 8/ 12درصد کاهش یافته که به شیوع کووید و اقدامات مربوط به ممانعت از شیوع کرونا نسبت داده می‌شود. فروش کتاب در کتاب‌فروشی‌های فیزیکی در این میان 7/ 39درصد کاهش را ثبت کرده‌ و فروش آنلاین هم نسبت به سال قبل کاهشی 8/ 5درصدی را تجربه کرده است. در این میان باید گفت حدود 80درصد کتاب‌های فروخته‌شده در چین از طریق آنلاین به فروش می‌رسند.

فرانسه‌

فروش کتاب در فرانسه هم کاهشی 6درصدی را نسبت به سال پیش تجربه کرده اما هنوز 10درصد بالاتر از همین مقطع در سال 2019 است. آمار فروش کتاب در فرانسه برابر با 01/ 3میلیارد یورو (55/ 4میلیارد دلار آمریکا) بوده است. بدون در نظر گرفتن فروش کتاب‌های درسی، فروش در سال 2021 در فرانسه در مقایسه با سال پیش رشدی 7/ 17درصدی را ثبت کرده بود که دلیل آن شناختن کتابفروشی‌ها به عنوان «کسب‌و‌کارهای ضروری» در دوره پاندمی از سوی دولت و فعالیت کتابفروشی‌ها بود. آمار گردآوری‌شده از ناشران مختلف نشان‌دهنده انتشار بیش از 650 عنوان کتاب جدید در این مقطع است.

آلمان

در آلمان فروش کتاب در نیمه نخست 2022 با رشدی نزدیک به یک درصد روبه‌رو بوده و می‌توان گفت تقریبا ثابت مانده است. در واقع رشد فروش کتاب در آلمان در نیمه نخست سال 2022 برابر 7/ 0درصد بوده است. این آمار 3درصد کمتر از سال 2019 است و باید گفت پاندمی موجب کاهش کتاب‌خوانی شده است. این کاهش در فروش کتاب‌های فیزیکی هم مشهود است و 1/ 3درصد از فروش کتاب‌های چاپی کم شده است. آمار فروش کتاب‌های چاپی در مقایسه با سال 2019 کاهشی 11درصدی را نشان می‌دهد.متوقف ماندن فروش کتاب موجب شده تا ناشران از دولت بخواهند کاهش مالیات بر ارزش افزوده در فروش کتاب را از 7درصد به صفر برساند و احیای کتاب‌فروشی‌ها در مرکز شهرها را تسهیل کند.یکی از آمارهای نگران‌کننده برای صنعت نشر آلمان، کاهش تعداد خریداران کتاب است. در حالی که حدود 27میلیون نسخه کتاب سال پیش فروخته شد، این آمار 1/ 5درصد کمتر از سال 2019 است. در همین حال شمار خریداران کتاب در رده سنی 10 تا 19 سال در مقایسه با سال 2019 افزایشی 27درصدی را نشان می‌دهد. در همین حال خرید کتاب به زبان انگلیسی رشدی 50درصدی داشته است.

ایتالیا

میزان فروش کتاب در ایتالیا هم 5/ 2درصد نسبت به مدت مشابه سال پیش کم شده است و کتاب‌فروشی‌های فیزیکی بیش از نیمی از فروش یعنی 52درصد آن را به خود اختصاص داده‌اند. رئیس اتحادیه ناشران ایتالیایی هر چند معتقد است وضعیت با پشت سر گذاشتن دوران پاندمی روبه‌بهبودی است، اما افزایش قیمت کاغذ، تورم و کاهش شاخص اعتماد مصرف‌کنندگان موجب شده فروش کتاب کاهش یابد. در ایتالیا قیمت کاغذ از آغاز سال 2021 تاکنون بیش از 2 برابر افزایش یافته است. نرخ تورم این کشور در ماه آوریل (فروردین) 2/ 6درصد بوده است.